Proverbiorum 14
1 Sapiens mulier aedificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.
Ko ta te wahine whakaaro nui he hanga i tona whare; ko ta te wahine wairangi, ko ona ringa hei wahi iho.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.
Ko te tangata e haere ana i runga i tona tika, e wehi ana i a Ihowa; ko te tangata he parori ki ona ara e whakahawea ana ki i ia.
3 In ore stulti virga superbiae: labia autem sapientium custodiunt eos.
Kei te mangai o te wairangi he patu whakapehapeha; ma nga ngutu ia o te hunga whakaaro nui ratou ka ora ai.
4 Ubi non sunt boves, praesepe vacuum est: ubi autem plurimae segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
Ki te kahore he kau, ka ma te takotoranga kai; ma te kaha ia o te kau ka nui ai nga hua.
5 Testis fidelis non mentietur: profert autem mendacium dolosus testis.
E kore te kaiwhakaatu pono e teka; ka puaki ia te teka i te kaiwhakaatu teka.
6 Quaerit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.
E rapu ana te tangata whakahi i te whakaaro nui, heoi kahore e kitea e ia; ki te tangata matau ia he mama noa te matauranga.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiae.
Haere atu ki te aroaro o te kuware, ina kahore e kitea e koe he ngutu matau ona.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.
Ko te whakaaro nui o te tangata tupato, he matau ki tona ara; ko te wairangi o nga kuware, he tinihanga.
9 Stultis illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.
Ko ta nga wairangi he kata ki te he: na kei te hunga tika te whakaaro pai.
10 Cor quod novit amaritudinem animae suae, in gaudio eius non miscebitur extraneus.
E mohio ana te ngakau ki tona ake mamae, e kore ano hoki tona koa e pikitia e te tangata ke.
11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.
Ka whakangaromia te whare o te hunga kino: ka tupu ia te teneti o te hunga tika.
12 Est via, quae videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.
He huarahi ano tera e tika ana ki ta te tangata titiro, ko tona mutunga ia ko nga huarahi ki te mate.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
Ahakoa e kata ana, e mamae ana te ngakau; a, ko te mutunga o te koa, he pouri.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
Ko te tangata i te ngakau tahuri ke, ka makona i ona ara ake: a ko te tangata pai ka makona i tana ake ano.
15 Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.
Ko ta te kuware he whakapono ki nga kupu katoa; tena ko te tangata tupato, ka ata titiro ki tana hikoi.
16 Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.
E wehi ana te tangata whakaaro nui, ka neke atu i te kino; ko te kuware ia ka whakahi, ka tohe.
17 Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.
Ko te tangata riri wawe ka mahi i te wairangi; ka kinongia ano hoki te tangata i nga rauhanga kino.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.
He wairangi te whakarerenga iho mo nga kuware; ko te tangata tupato ia ka karaunatia ki te matauranga.
19 Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.
E piko ana te hunga kino ki te aroaro o te hunga pai; a ko te hunga he ki nga kuwaha o te tangata tika.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
E kinongia ana te rawakore e tona hoa ake nei ano; he tokomaha ia nga tangata e aroha ana ki te tangata taonga.
21 Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.
Ko te tangata e whakahawea ana ki tona hoa, e hara ana; ko te tangata ia e atawhai ana ki nga rawakore, ka hari.
22 Errant qui operantur malum: misericordia et veritas praeparant bona.
He teka ianei e kotiti ke ana nga kaiwhakatakoto i te kino? He atawhai ia, he pono, kei nga kaihanga i te pai.
23 In omni opere bono erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
He hua to nga mauiuitanga katoa; tena ko te korero o nga ngutu e ahu ana ki te rawakore.
24 Corona sapientium, divitiae eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.
Hei karauna mo nga whakaaro nui o ratou taonga; ko te wairangi ia o nga kuware, he wairangi kau.
25 Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.
Ka ora nga wairua i te kaiwhakaatu pono: ko te tangata korero teka ia e mea ana kia tinihanga.
26 In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.
U tonu, kaha tonu te whakaaro ina wehi ki a Ihowa; ka whai rerenga atu ano hoki ana tamariki.
27 Timor Domini fons vitae, ut declinet a ruina mortis.
He puna ora te wehi ki a Ihowa, e mahue ai nga reti o te mate.
28 In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.
Ma te nui o te iwi ka whai honore ai te kingi; ma te kore o te iwi ka taka ai te rangatira.
29 Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.
He matauranga nui to te tangata manawanui; ko te tangata riri wawe ia, e whakaneke ake ana ia i te wairangi.
30 Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.
He ora ki nga kikokiko te ngakau ora; ko te hae ia, he pirau ki nga wheua.
31 Qui calumniatur egentem, exprobrat factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.
Ko te tangata e tukino ana i te ware, he tawai tana ki tona Kaihanga; ko te tangata ia e atawhai ana i te rawakore, e whakahonore ana i a ia.
32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.
E uakina iho ana te tangata kino i runga i tona he; ko te tangata tika ia ka whai tumanakohanga i tona matenga.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
Ka noho te whakaaro nui ki te ngakau o te tangata matau; engari ko te mea kei te wahi ki roto o nga kuware e whakaaturia ana.
34 Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.
Ma te tika ka kake ai te iwi; ma te hara ia ka ingoa kino ai nga iwi.
35 Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.
Ka manako te kingi ki te pononga mahara; a ka riri ki te tangata i takea ai te whakama.
