Proverbiorum 14

1 Sapiens mulier aedificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.

Ti masirib a babai ur-urnosenna ti balayna, ngem ti maag a babai ket daddadaelenna daytoy babaen kadagiti mismo wagasna.

2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.

Ti agbibiag a nalinteg ket addaan iti panagbuteng kenni Yahweh, ngem ti saan a napudno iti wagasna ket um-umsienna ni Yahweh.

3 In ore stulti virga superbiae: labia autem sapientium custodiunt eos.

Manipud iti ngiwat ti maag tumaud ti kinatangsitna, ngem dagiti bibig dagiti masirib ti mangsalaknib kadakuada.

4 Ubi non sunt boves, praesepe vacuum est: ubi autem plurimae segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.

No awan ti baka, nadalus ti kulloong, ngem mabalin a maadda ti nawadwad nga apit babaen iti pigsa ti baka.

5 Testis fidelis non mentietur: profert autem mendacium dolosus testis.

Ti napudno a saksi saan nga agul-ulbod, ngem ti palso a saksi agisawsawng iti inuulbod.

6 Quaerit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.

Ti tao a mangipagpagarup a nalalaing isuna ngem iti dadduma ket kasla mangbirbiruk iti kinasirib ket awan mabirukanna, ngem nalaka nga umay ti pannakaammo iti tao a masirib.

7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiae.

Adaywam ti maag a tao, ta awan ti maadalmo kenkuana.

8 Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.

Ti kinasirib ti nanakem a tao ket ti panangawatna iti bukodna a biag, ngem ti kinamaag dagiti maag ket panangallilaw.

9 Stultis illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.

Manglalais dagiti maag no maidaton ti daton a para iti basol, ngem pagbibingayan dagiti nalinteg ti pabor.

10 Cor quod novit amaritudinem animae suae, in gaudio eius non miscebitur extraneus.

Ammo ti puso ti bukodna a kinasaem, ket awan ganggannaet a makabingay iti rag-ona.

11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.

Madadael ti balay dagiti nadangkes a tattao, ngem rumangpaya ti tolda dagiti nalinteg a tattao.

12 Est via, quae videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.

Adda dalan a kasla nalinteg iti panagkita ti maysa a tao, ngem ti pagtungpalanna ket iti laeng patay.

13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.

Mabalin nga agkatawa ti maysa a puso ngem makarikna latta ti ut-ot, ken mabalin a ti rag-o ket agtungpal laeng iti panagladingit.

14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.

Gun-odento ti tao a saan a napudno ti maiparbeng iti wagasna, ngem gun-odento ti nasayaat a tao ti rumbeng kenkuana.

15 Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.

Ti tao a saan a nasursuroan ket mamati iti amin a banbanag, ngem ti nanakem a tao ket ad-adalenna dagiti addangna.

16 Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.

Ti masirib a tao ket addaan iti panagbuteng ken ad-adaywanna ti dakes, ngem sitatalek ti maag a mangikkat iti ballaag.

17 Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.

Ti tao a nalaka nga agunget ket agar-aramid kadagiti minamaag a banbanag, ken ti tao nga agar-aramid kadagiti dakes a panggep ket magurgura.

18 Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.

Tawiden dagiti saan a nasursuroan a tattao ti kinanengneng ngem napalikmutan iti pannakaammo dagiti nanakem a tattao.

19 Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.

Dagiti dakes ket agruknoyto iti sangoanan dagiti naimbag, ken dagiti nadangkes agruknoyto kadagiti ruangan dagiti nalinteg.

20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.

Ti tao a napanglaw ket magurgura uray pay kadagiti kakaduana, ngem ti tao a nabaknang ket adu ti gagayyemna.

21 Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.

Agbasbasol ti tao a mangipakpakita iti gurana iti kaarrubana, ngem naragsak ti tao a mangipakpakita iti nasayaat kadagiti napanglaw.

22 Errant qui operantur malum: misericordia et veritas praeparant bona.

Saan aya a dagiti agpangpanggep iti kinadakes ket maiyaw-awan? Ngem dagiti agpangpanggep iti nasayaat ket umawat iti kinapudno iti tulag ken kinamatalek.

23 In omni opere bono erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.

Tumaud ti gunggona manipud kadagiti amin a nagbannogan, ngem no ti adda laeng ket sao, mangiturong daytoy iti kinapanglaw.

24 Corona sapientium, divitiae eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.

Ti balangat dagiti masirib a tattao ket ti kinabaknangda, ngem ti kinamaag dagiti maag ket mangmangiyeg kadakuada iti ad-adda pay a kinamaag.

25 Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.

Ti napudno a saksi ket is-ispalenna ti biag, ngem ti palso a saksi ket agisawsawang iti inuulbod.

26 In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.

No ti maysa a tao ket agbuteng kenni Yahweh, addaan met isuna iti panagtalek kenni Yahweh; dagitoy a banbanag ket kaslanto natibker a lugar a salaknib para kadagiti annak dagiti tattao.

27 Timor Domini fons vitae, ut declinet a ruina mortis.

Ti panagbuteng kenni Yahweh ket maiyarig a burayok ti biag, tapno maadaywan ti tao dagiti silo ti patay.

28 In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.

Ti dayag ti ari ket masarakan kadagiti adu a tattaona, ngem no awan ti tattao ket madadael ti prinsipe.

29 Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.

Ti tao a naanus ket addaan dakkel a pannakaawat, ngem ti tao a nalaka nga agpungtot ket mangitantan-ok iti kinamaag.

30 Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.

Ti nasayaat a panagpanpanunot ket biag ti bagi, ngem runrunoten ti apal dagiti tultulang.

31 Qui calumniatur egentem, exprobrat factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.

Ti mangidaddadanes kadagiti napanglaw ket ilunlunodna ti Nangparsua kenkuana, ngem ti mangipakpakita iti nasayaat kadagiti agkasapulan ket mangpadpadayaw kenni Yahweh.

32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.

Ti nadangkes a tao ket ipabpababa dagiti dakes nga aramidna, ngem ti nalinteg a tao ket addaan iti pagkamangan uray iti patay.

33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.

Agtaltalinaed ti sirib iti puso ti addaan pannakaawat, ngem uray kadagiti maag ket ipakpakaammona ti bagina.

34 Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.

Ti panagaramid iti umno ti mangitantan-ok iti nasion, ngem ti basol ket pakaibabainan ti siasinoman a tao.

35 Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.

Ti pabor ti ari ket adda iti adipen a nanakem, ngem ti ungetna ket maipaay iti agar-aramid iti pakaibabainan.