Proverbiorum 30
1 Verba Congregantis, filii Vomentis. Visio quam locutus est vir cum quo est Deus, et qui Deo secum morante confortatus, ait:
Maneno ya Aguri mwana wa Yake - mausia: Mtu huyu alimwambia Ithieli, kwa Ithiel na Ukali:
2 Stultissimus sum virorum, et sapientia hominum non est mecum.
Hakika nipo kama mnyama kuliko mwanadamu na sina ufahamu wa wanadamu.
3 Non didici sapientiam, et non novi scientiam sanctorum.
Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya Mtakatifu.
4 Quis ascendit in cælum, atque descendit? quis continuit spiritum in manibus suis? quis colligavit aquas quasi in vestimento? quis suscitavit omnes terminos terræ? quod nomen est ejus, et quod nomen filii ejus, si nosti?
Je ni nani amekwenda juu mbinguni na kurudi chini? Je ni nani aliyekusanya upepo kwenye mikono yake? Je ni nani aliyekusanya maji kwenye kanzu? Je ni nani aliyeziimarisha ncha za dunia yote? Jina lake ni nani, na jina la mtoto wake ni nani? Hakika unajua!
5 Omnis sermo Dei ignitus: clypeus est sperantibus in se.
Kila neno la Mungu limejaribiwa, yeye ni ngao kwa wale wanaokimbilia kwake.
6 Ne addas quidquam verbis illius, et arguaris, inveniarisque mendax.
Usiyaongezee maneno haya, au atakukemea, na utathibitishwa kuwa mwongo.
7 Duo rogavi te: ne deneges mihi antequam moriar:
Vitu viwili ninakuomba, usivikatalie kwangu kabla sijafa:
8 vanitatem et verba mendacia longe fac a me; mendicitatem et divitias ne dederis mihi: tribue tantum victui meo necessaria,
Majivuno na uongo viweke mbali nami. Usinipe umasikini wala utajiri, nipe tu chakula ninachohitaji.
9 ne forte satiatus illiciar ad negandum, et dicam: Quis est Dominus? aut egestate compulsus, furer, et perjurem nomen Dei mei.
Maana nikipata vingi zaidi, nitakukana wewe na kusema, “Yehova ni nani?” Au kama nitakuwa masikini, nitaiba na kukufuru jina la Mungu wangu.
10 Ne accuses servum ad dominum suum, ne forte maledicat tibi, et corruas.
Usimkashifu mtumwa mbele ya bwana wake, au atakulaani na utapata hatia.
11 Generatio quæ patri suo maledicit, et quæ matri suæ non benedicit;
Kizazi ambacho kinachomlaa baba yao na hakimbariki mama yao,
12 generatio quæ sibi munda videtur, et tamen non est lota a sordibus suis;
kizazi hicho ni safi katika macho yao wenyewe, lakini hawajaoshwa uchafu wao.
13 generatio cujus excelsi sunt oculi, et palpebræ ejus in alta surrectæ;
Hicho ni kizazi- jinsi gani macho yao yanakiburi na kope zao zimeinuka juu! -
14 generatio quæ pro dentibus gladios habet, et commandit molaribus suis, ut comedat inopes de terra, et pauperes ex hominibus.
kuna kizazi ambacho meno yao ni upanga, na mifupa ya taya zao ni visu, ili waweze kumrarua masikini wamtoe duniani na mhitaji atoke miongoni mwa wanadamu.
15 Sanguisugæ duæ sunt filiæ, dicentes: Affer, affer. Tria sunt insaturabilia, et quartum quod numquam dicit: Sufficit.
Ruba anamabinti wawili, “Toa na Toa” wanalia. Kuna vitu vitatu ambavyo havitosheki, vinne ambavyo havisememi, “Inatosha”:
16 Infernus, et os vulvæ, et terra quæ non satiatur aqua: ignis vero numquam dicit: Sufficit. (Sheol h7585)
Kuzimu, tumbo tasa, nchi yenye kiu kwa maji, na moto usiosema, “Inatosha.” (Sheol h7585)
17 Oculum qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suæ, effodiant eum corvi de torrentibus, et comedant eum filii aquilæ!
Jicho ambalo linamdhihaki baba na kudharau utii kwa mama, macho yake yatadonolewa na kunguru wa bondeni, na ataliwa na tai.
18 Tria sunt difficilia mihi, et quartum penitus ignoro:
Kuna vitu vitatu ambavyo vinanishangaza, vinne ambavyo sivifahamu:
19 viam aquilæ in cælo, viam colubri super petram, viam navis in medio mari, et viam viri in adolescentia.
njia ya tai angani; njia ya nyoka juu ya mwamba; njia ya meli kwenye moyo wa bahari; na njia ya mtu pamoja mwanake kijana.
20 Talis est et via mulieris adulteræ, quæ comedit, et tergens os suum dicit: Non sum operata malum.
Hii ni njia ya mzinzi- anakula na kufuta kinywa chake na kusema, “sijafanya ubaya wowote.”
21 Per tria movetur terra, et quartum non potest sustinere:
Chini ya vitu vitatu dunia hutetemeka na vinne haiwezi kuvivumilia:
22 per servum, cum regnaverit; per stultum, cum saturatus fuerit cibo;
mtumwa anapokuwa mfalme; mpumbavu anaposhiba vyakula;
23 per odiosam mulierem, cum in matrimonio fuerit assumpta; et per ancillam, cum fuerit hæres dominæ suæ.
mwanamke anayechukiwa anapoolewa; kijakazi anapochukua nafasi ya mkuu wake.
24 Quatuor sunt minima terræ, et ipsa sunt sapientiora sapientibus:
Vitu vinne duniani ni vidogo na bado vinabusara:
25 formicæ, populus infirmus, qui præparat in messe cibum sibi;
mchwa ni viumbe ambao sio imara, lakini huandaa chakula chao wakati wa hari,
26 lepusculus, plebs invalida, qui collocat in petra cubile suum;
Wibari siyo viumbe wenye nguvu, lakini hutengeneza makazi yake kwenye miamba.
27 regem locusta non habet, et egreditur universa per turmas suas;
Nzige hawana mfalme, lakini wote wanamwendo wa mpangilio.
28 stellio manibus nititur, et moratur in ædibus regis.
Kama mjusi, unaweza kumkunja kwa mikono yako miwili, lakini wanapatikana katika majumba ya wafalme.
29 Tria sunt quæ bene gradiuntur, et quartum quod incedit feliciter:
Kuna vitu vitatu ambavyo ni fahari katika mwendo na vinne ambavyo ni fahari katika namna ya kutembea:
30 leo, fortissimus bestiarum, ad nullius pavebit occursum;
simba, aliyeimara miongoni mwa wanyama- wala hajiepushi na kitu chochote;
31 gallus succinctus lumbos; et aries; nec est rex, qui resistat ei.
jogoo anayetembea kwa mikogo; mbuzi; na mfalme ambaye askari wapo kando yake.
32 Est qui stultus apparuit postquam elevatus est in sublime; si enim intellexisset, ori suo imposuisset manum.
Kama umekuwa mpumbavu, jitukuze mwenyewe, au kama umekuwa ukisimamia vibaya- weka mkono wako juu ya kinywa chako.
33 Qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac exprimit butyrum; et qui vehementer emungit elicit sanguinem; et qui provocat iras producit discordias.
Kama kusuka maziwa hufanya siagi na pua ya mtu hutoa damu kama imepigwa, basi matendo yanayofanywa kwa hasira huzalisha mafarakano.
