Proverbiorum 25
1 Hæ quoque parabolæ Salomonis, quas transtulerunt viri Ezechiæ regis Juda.
Kini usab mao ang mga proverbio ni Salomon, nga gihulad sa mga tawo ni Ezechias nga hari sa Juda.
2 Gloria Dei est celare verbum, et gloria regum investigare sermonem.
Maoy himaya sa Dios ang pagtago sa usa ka butang; Apan ang himaya sa mga hari mao ang pagpangita sa usa ka butang.
3 Cælum sursum, et terra deorsum, et cor regum inscrutabile.
Ingon nga ang kalangitan alang sa kahitas-an, ug ang yuta alang sa kahiladman, Maingon man ang kasingkasing sa mga hari dili matukib.
4 Aufer rubiginem de argento, et egredietur vas purissimum.
Kuhaa ang taya gikan sa salapi, Ug didto magagula ang usa ka sudlanan alang sa mag-uulay:
5 Aufer impietatem de vultu regis, et firmabitur justitia thronus ejus.
Kuhaa ang dautan gikan sa atubangan sa hari, Ug ang iyang trono mamatukod diha sa pagkamatarung.
6 Ne gloriosus appareas coram rege, et in loco magnorum ne steteris.
Ayaw pahimayaa ang imong kaugalingon diha sa presencia sa hari, Ug ayaw pagbarug ilis sa dapit sa mga dagkung tawo:
7 Melius est enim ut dicatur tibi: Ascende huc, quam ut humilieris coram principe.
Kay labing maayo nga igaingon kanimo: Sumaka ka ngari, Kay sa pagbutang kanimo sa labing ubos diha sa presencia sa principe, Nga makita sa imong mga mata.
8 Quæ viderunt oculi tui ne proferas in jurgio cito, ne postea emendare non possis, cum dehonestaveris amicum tuum.
Dili ka magmadali-dalion sa pagpanlimbasog, Tingali unya dili ka mahibalo sa imong pagabuhaton sa katapusan niana, Sa diha nga ang imong isigkatawo magapakaulaw kanimo.
9 Causam tuam tracta cum amico tuo, et secretum extraneo ne reveles:
Pakiglantugi sa imong katungod uban sa imong isigkatawo lamang, Ug ayaw pag-ibutyag ang tinago sa ubang tawo;
10 ne forte insultet tibi cum audierit, et exprobrare non cesset. Gratia et amicitia liberant: quas tibi serva, ne exprobrabilis fias.
Tingali unya siya nga nagadungog niini magabuyboy kanimo, Ug ang imong kaulaw dili mobulag gikan kanimo.
11 Mala aurea in lectis argenteis, qui loquitur verbum in tempore suo.
Ang usa ka pulong nga maayong pagkagamit Sama sa mga mansanas nga bulawan diha sa linala nga salapi.
12 Inauris aurea, et margaritum fulgens, qui arguit sapientem et aurem obedientem.
Maingon sa usa ka ariyos nga bulawan, ug sa usa ka dayandayan sa fino nga bulawan, Ingon man ang usa ka manggialamon nga magbabadlong ibabaw sa usa ka masinugtanon nga igdulungog.
13 Sicut frigus nivis in die messis, ita legatus fidelis ei qui misit eum: animam ipsius requiescere facit.
Ingon sa kabugnawon sa nieve sa panahon sa ting-ani, Busa mao man ang usa ka q2 matinumanon nga sulogoon kanila nga nagasugo kaniya; Kay siya nagalipay sa kalag sa iyang mga agalon.
14 Nubes, et ventus, et pluviæ non sequentes, vir gloriosus et promissa non complens.
Ingon sa mga panganod ug sa hangin nga walay ulan, Maingon man siya nga nagapagarbo sa iyang kaugalingon sa iyang mga gasa nga dili matuod.
15 Patientia lenietur princeps, et lingua mollis confringet duritiam.
Tungod sa hataas nga pagpailub nalukmay ang usa ka magbubuot, Ug ang usa ka malomo nga dila nakapadugmok sa bukog.
16 Mel invenisti: comede quod sufficit tibi, ne forte satiatus evomas illud.
Nakakaplag ba ikaw ug dugos? kumaon ka sumala sa igo kanimo, Tingali unya ikaw mabusog ug magasuka niana.
17 Subtrahe pedem tuum de domo proximi tui, nequando satiatus oderit te.
Ayaw pagpakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, Tingali unya siya pul-an kanimo, ug magdumot kanimo.
18 Jaculum, et gladius, et sagitta acuta, homo qui loquitur contra proximum suum falsum testimonium.
Ang usa ka tawo nga nagasaksi ug bakak batok sa iyang isigkatawo Maoy usa ka mazo, ug usa ka pinuti, ug usa ka maidlut nga udyong.
19 Dens putridus, et pes lassus, qui sperat super infideli in die angustiæ,
Ang pagsalig diha sa usa ka maluibon nga tawo sa panahon sa kasamok Mahasama sa usa ka naputol nga ngipon, ug sa usa ka tiil nga nalisa.
20 et amittit pallium in die frigoris. Acetum in nitro, qui cantat carmina cordi pessimo. Sicut tinea vestimento, et vermis ligno, ita tristitia viri nocet cordi.
Ingon sa usa nga nagahukas ug saput sa tingtugnaw, ug ingon sa suka ibabaw sa soda, Mao man siya nga nagaawit sa mga awit sa usa ka masulob-on nga kasingkasing.
21 Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitierit, da ei aquam bibere:
Kong ang imong kaaway pagagutomon, hatagi siya ug tinapay nga makaon; Ug kong siya pagauhawon, hatagi siya ug tubig nga imnon:
22 prunas enim congregabis super caput ejus, et Dominus reddet tibi.
Kay ikaw magatapok ug mga baga sa kalayo ibabaw sa iyang ulo, Ug si Jehova magabalus kanimo.
23 Ventus aquilo dissipat pluvias, et facies tristis linguam detrahentem.
Ang hangin sa amihan nagadala ug ulan; Busa mao man ang usa ka malibakon nga dila sa usa ka masuk-anon nga panagway.
24 Melius est sedere in angulo domatis quam cum muliere litigiosa et in domo communi.
Maayo pang magpuyo diha sa pamag-ang suok sa atop sa balay, Kay sa pagpakigkauban sa usa ka babaye nga palaaway diha sa hamugaway nga balay.
25 Aqua frigida animæ sitienti, et nuntius bonus de terra longinqua.
Ingon sa bugnaw nga katubigan alang sa usa ka giuhaw nga kalag, Mao man ang maayong balita nga gikan sa halayong yuta.
26 Fons turbatus pede et vena corrupta, justus cadens coram impio.
Ingon sa usa ka nalubog nga tinubdan, ug sa nahugawan nga tuburan, Mao man ang usa ka matarung tawo nga madaug sa atubangan sa dautan.
27 Sicut qui mel multum comedit non est ei bonum, sic qui scrutator est majestatis opprimetur a gloria.
Dili maayo ang pagkaon sa hilabihang kadaghan sa dugos; Busa alang sa mga tawo nga magapangita sa ilang kaugalingong himaya mabug-at sa hilabihan.
28 Sicut urbs patens et absque murorum ambitu, ita vir qui non potest in loquendo cohibere spiritum suum.
Siya kang kinsang espiritu walay pagpugong Sama sa usa ka ciudad nga nalumpag ug walay mga kuta.
