Proverbiorum 24

1 Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:

Saanmo nga ap-apalan dagiti dakes, wenno saanmo a tarigagayan ti makikadua kadakuada,

2 quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.

gapu ta agpangpanggep dagiti pusoda kadagiti rinaranggas, ken agibagbaga dagiti bibigda iti maipanggep iti riribuk.

3 Sapientia ædificabitur domus, et prudentia roborabitur.

Babaen iti kinasirib, adda maipatakder a balay, ken babaen iti pannakaawat, naipasdek daytoy.

4 In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.

Babaen iti pannakaammo, napunno dagiti siled kadagiti agkakapateg ken agkakapintas a kinabaknang.

5 Vir sapiens fortis est, et vir doctus robustus et validus:

Paneknekan ti masirib a tao a napigsa isuna, ken nasaysayaat ti tao nga addaan iti pannakaammo ngem iti tao a napigsa,

6 quia cum dispositione initur bellum, et erit salus ubi multa consilia sunt.

ta babaen kadagiti nainsiriban a wagas ket mapagballigiam ti pannakigubatmo, ken adda balligi babaen kadagiti adu a mammagbaga.

7 Excelsa stulto sapientia; in porta non aperiet os suum.

Ti kinasirib ket nangato unay para iti maag, saanna nga ilukat ti ngiwatna kadagiti ruangan.

8 Qui cogitat mala facere stultus vocabitur:

Adda maysa a tao nga agpangpanggep nga agaramid iti dakes-nalaing nga agaramid iti linuloko ti iyaw-awag kenkuana dagiti tattao.

9 cogitatio stulti peccatum est, et abominatio hominum detractor.

Ti minamaag a panggep ket basol, ken um-umsien dagiti tattao ti mananglais.

10 Si desperaveris lassus in die angustiæ, imminuetur fortitudo tua.

No ipakpakitam ti kinatakrutmo iti aldaw ti riribuk, nakapuyka ngarud.

11 Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses.

Ispalem dagiti maipanpanaw maiyap-apan iti ipapatay, ken tenglem dagiti agibar-ibar nga agturong iti pannakatayda.

12 Si dixeris: Vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit: et servatorem animæ tuæ nihil fallit, reddetque homini juxta opera sua.

No ibagam, “Awan ammomi maipanggep iti daytoy.” Saan kadi nga ammo ti Mangtimtimbang iti puso ti ibagbagam? Ken saan kadi nga ammo daytoy ti Mangsalsalaknib iti biagmo? Ken saan kadi nga itedto ti Dios no ania ti maikari iti tunggal maysa?

13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo.

Anakko, manganka iti diro gapu ta nasayaat daytoy, gapu ta ti tedted ti diro ket nasam-it iti panagramanmo.

14 Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.

Kasta met ti kinasirib para iti kararuam- no birukem daytoy, addanto masakbayan ken saanto a mapukaw ti namnamam.

15 Ne insidieris, et quæras impietatem in domo justi, neque vastes requiem ejus.

Saanka nga aglemmeng nga aguray a kas kadagiti nadangkes a tattao a mangdarup iti balay dagiti agar-aramid iti nalinteg. Saanmo a dadaelen ti pagtaenganna!

16 Septies enim cadet justus, et resurget: impii autem corruent in malum.

Ta no matuang a maminpito ti tao nga agar-aramid ti nalinteg, bumangonto manen isuna, ngem dagiti nadangkes ket parmeken ti didigra.

17 Cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas, et in ruina ejus ne exsultet cor tuum:

Saanka nga agrambak no marigrigatan ti kabusormo, ken saan koma nga aragsak ta pusom no maitublak isuna,

18 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.

ta no saan ket makita ni Yahweh ken amangan no saannaka a kanunongan gapu iti dayta ket saannan a kapungtot dayta a tao.

19 Ne contendas cum pessimis, nec æmuleris impios:

Saanka nga agdanag gapu kadagiti agar-aramid kadagiti dakes a banbanag, ken saanmo nga apalan dagiti nadangkes a tattao,

20 quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.

ta awan masakbayan ti dakes a tao, ken arigna a maiddepto ti lampara ti nadangkes.

21 Time Dominum, fili mi, et regem, et cum detractoribus non commiscearis:

Agbutengka kenni Yahweh, ken agbutengka iti ari, anakko; saanka a makikadua kadagiti mangsuksukir kadakuada,

22 quoniam repente consurget perditio eorum, et ruinam utriusque quis novit?

ta giddatonto a dumteng ti didigrada ket siasino ti makaammo iti kadakkel ti pannakadadael a dumteng manipud kadakuada?

23 Hæc quoque sapientibus. Cognoscere personam in judicio non est bonum.

Dagitoy ket sasao met laeng dagiti masirib. No maipapan iti linteg, saan a nasayaat no adda panangidumduma iti panangukom.

24 Qui dicunt impio: Justus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.

Siasinoman a mangibaga iti nagbasol, “Sika ti husto,” ket ilunodto dagiti tattao ken guraento dagiti nasion.

25 Qui arguunt eum laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio.

Ngem maaddaanto iti kasta unay a ragsak dagiti mangtubngar kadagiti nadangkes, ken addanto dumteng kadakuada a sagsagut a nasasayaat.

26 Labia deosculabitur qui recta verba respondet.

Ti mangmangted iti pudno a sungbat ket arigna a mangmangted iti agek iti bibig.

27 Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum, ut postea ædifices domum tuam.

Aramidem ti trabahom iti ruar, samo isagana ti talon; kalpasan dayta, ipatakdermon ti balaymo.

28 Ne sis testis frustra contra proximum tuum, nec lactes quemquam labiis tuis.

Saanka nga agsaksi iti maibusor iti kaarubam nga awan ti gapgapuna, ken saanka a mangallilaw babaen kadagiti bibigmo.

29 Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei; reddam unicuique secundum opus suum.

Saanmo nga ibaga, “Aramidekto kenkuana ti inaramidna kaniak; pagbayadekto isuna iti inaramidna.”

30 Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:

Nagnaak iti talon ti tao a sadut, limmabasak iti kaubasan ti tao nga awan ammona.

31 et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ, et maceria lapidum destructa erat.

Nagtubtuboanen dagiti sisiit ti talonna, naabbonganen ti daga kadagiti siitan a mula, ken narban ti bato nga aladna.

32 Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.

Kalpasanna, nakitak ket pinanunotko; kimmitaak ket nakasursuroak.

33 Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis; pauxillum manus conseres ut quiescas:

Maturog pay bassit, iridep pay bassit, idalikepkep pay biit tapno makainana-

34 et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.

ket dumteng kenka ti kinapanglaw a kas iti agtatakaw, ken dumteng kenka dagiti panagkasapulam a kasla dagitoy ket nakaarmas a soldado.