Proverbiorum 24
1 Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:
Kik nyiego maki gi joricho bende kik iyie chunyi gomb bedo e chokruok margi;
2 quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.
nimar chunjegi chano timo mamono to dhogi wacho mana gik makelo chandruok.
3 Sapientia ædificabitur domus, et prudentia roborabitur.
Rieko ema igerogo ot, to kuom winjo ogurore mosiko;
4 In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.
kuom ngʼeyo, utene maiye ipongʼo gi gik moko ma ok yudo yot kod mwandu mabeyo.
5 Vir sapiens fortis est, et vir doctus robustus et validus:
Ngʼat mariek nigi teko maduongʼ; to ngʼat man-gi ngʼeyo medo teko;
6 quia cum dispositione initur bellum, et erit salus ubi multa consilia sunt.
nimar dhiyo e lweny dwaro ni ongʼadni rieko, to bedo gi loch dwaro jongʼad rieko mangʼeny.
7 Excelsa stulto sapientia; in porta non aperiet os suum.
Rieko bor moyombo ngʼat mofuwo; e kar bura mar alap oonge gi gima onyalo wacho.
8 Qui cogitat mala facere stultus vocabitur:
Ngʼat machano gima rach biro ngʼere kaka ja-andhoga.
9 cogitatio stulti peccatum est, et abominatio hominum detractor.
Andhoga mar fuwo en richo, to ji mon kod ja-jar ji.
10 Si desperaveris lassus in die angustiæ, imminuetur fortitudo tua.
Ka tekri orumo mipodho e kinde mar lweny, to mano kaka tekri tin!
11 Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses.
Res jogo mitero kar tho; mak jogo mawuotho ka tangni dhiyo kar yengʼo.
12 Si dixeris: Vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit: et servatorem animæ tuæ nihil fallit, reddetque homini juxta opera sua.
Ka iwacho niya, “Ne ok wangʼeyo gimoro kuom wachni,” donge ngʼatno mapimo chuny dhano ongʼeyo wachno? Donge ngʼat morito kendo ngʼiyo ngimani ongʼeyogo? To donge obiro chulo ngʼato ka ngʼato mowinjore gi timbene?
13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo.
Wuoda, cham mor kich, nimar ober; mor kich moa e pedni mar kich nigi ndhandhu mamit.
14 Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.
Ngʼe bende ne rieko mit ni chunyi; ka iyude, nitie geno mar ndalo mabiro kuomi, to genoni ok nongʼad oko.
15 Ne insidieris, et quæras impietatem in domo justi, neque vastes requiem ejus.
Kik ibut ka ngʼat marach mondo iketh od ngʼat makare, kik iyak dalane,
16 Septies enim cadet justus, et resurget: impii autem corruent in malum.
kata bedni ngʼat makare ogore piny nyadibiriyo, pod obiro chungo kendo; to joricho igoyo piny gi masira.
17 Cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas, et in ruina ejus ne exsultet cor tuum:
Kik ibed mamor gi masiche mag jasiki, ka ochwanyore, kik iyie chunyi bed mamor;
18 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.
nimar Jehova Nyasaye biro neno kendo golo mirimbe oko kuome.
19 Ne contendas cum pessimis, nec æmuleris impios:
Kik ibed maluor nikech joricho kata kik nyiego maki kod joma timbegi richo,
20 quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.
nimar jaricho onge gi geno mar ndalo mabiro, kendo taya mar ngʼat marach ibiro nego.
21 Time Dominum, fili mi, et regem, et cum detractoribus non commiscearis:
Wuoda, luor Jehova Nyasaye kod ruoth morito piny, kendo kik iriwri gi joma kwede,
22 quoniam repente consurget perditio eorum, et ruinam utriusque quis novit?
nimar ji ariyogo biro kelonegi chandruok apoya nono, to en ngʼa ma dingʼe ni en chandruok manade ma ginyalo kelo?
23 Hæc quoque sapientibus. Cognoscere personam in judicio non est bonum.
Magi bende gin weche mag jomariek: Luoro wangʼ kuom ngʼado bura ok ber:
24 Qui dicunt impio: Justus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.
Ngʼatno mowachone jaketho niya, “In kare ionge ketho” ji biro kwongʼe to piny kwede.
25 Qui arguunt eum laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio.
To nobed maber gi jogo makumo joma oketho, kendo gweth mogundho nobed kodgi.
26 Labia deosculabitur qui recta verba respondet.
Dwoko maratiro nyiso ni mano osiepni mar adier.
27 Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum, ut postea ædifices domum tuam.
Tiek tijeni ma oko kendo ik puothegi; bangʼ mano, eka iger odi.
28 Ne sis testis frustra contra proximum tuum, nec lactes quemquam labiis tuis.
Kik ibed janeno e wach jabuti kaonge gima omiyo, kata tiyo gi dhogi mondo iriambi.
29 Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei; reddam unicuique secundum opus suum.
Kik iwach niya, “Abiro timone mana kaka osetimona; abiro chulo ngʼatno mana kaka notimona.”
30 Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:
Nakadho but puoth jasamuoyo, kakadho but puoth olemb mzabibu mar ngʼat maonge gi rieko;
31 et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ, et maceria lapidum destructa erat.
kudho notwi kuonde duto, puodho duto noim gi buya, to ohinga mar kidi nomukore.
32 Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.
Naketo chunya nono gino mane aneno to napuonjora kuom gino mane aneno.
33 Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis; pauxillum manus conseres ut quiescas:
Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,
34 et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.
to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.
