Proverbiorum 23
1 Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam.
Ati yeroo waa nyaachuuf bulchaa tokko wajjin teessutti, waan fuula kee dura jiru hubadhuu ilaali;
2 Et statue cultrum in gutture tuo: si tamen habes in potestate animam tuam.
ati yoo nyaataaf fedhii guddaa qabaatte, qoonqoo kee irra billaa kaaʼi.
3 Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii.
Waan nyaanni sun nama gowwoomsuuf, miʼaa isaatti hin gaggabin.
4 Noli laborare ut diteris, sed prudentiæ tuæ pone modum.
Sooromuuf jettee of hin dadhabsiisin; of qabuufis ogummaa qabaadhu.
5 Ne erigas oculos tuos ad opes quas non potes habere, quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
Sooromni yommuu ati ija irra buufattutti ni bada; inni dhugumaan Baallee baafatee akkuma risaa gara samiitti ol barrisaatii.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus:
Buddeena doqnaa hin nyaatin; cidha isaas hin kajeelin;
7 quoniam in similitudinem arioli et conjectoris æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi; et mens ejus non est tecum.
inni yeroo hunda waaʼee gatii yaadaatii. Inni, “Nyaadhuu dhugi” siin jedha; garaan isaa garuu si wajjin hin jiru.
8 Cibos quos comederas evomes, et perdes pulchros sermones tuos.
Ati waanuma xinnoo nyaatte sana ni diddigda; dubbii kee gaarii sana illee ni dhabda.
9 In auribus insipientium ne loquaris, qui despicient doctrinam eloquii tui.
Sababii inni ogummaa dubbii keetii tuffatuuf ati nama gowwaatti hin dubbatin.
10 Ne attingas parvulorum terminos, et agrum pupillorum ne introëas:
Dhagaa daangaa durii hin dhiibin yookaan lafa qotiisaa ijoollee abbaa hin qabneetti hin darbin.
11 propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam illorum.
Furiin isaanii jabaadhaatii; inni gara isaanii goree sitti falma.
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuæ ad verba scientiæ.
Qalbii kee gara gorsaatti, gurra kee immoo gara dubbii beekumsaatti deebifadhu.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Ijoollee kee adabachuu hin dhiisin; yoo ati arcummeedhaan adabde isaan hin duʼan.
Arcummeedhaan isaan adabiitii lubbuu isaanii duʼa oolchi. (Sheol h7585)
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
Yaa ilma ko, yoo garaan kee ogeessa taʼe, garaan koo ni gammada;
16 et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
yoo arrabni kee waan qajeelaa dubbate, keessi koo baayʼee gammada.
17 Non æmuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die:
Garaan kee cubbamootatti hin hinaafin; garuu yeroo hunda Waaqayyoon sodaadhu.
18 quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
Ati dhugumaan gara fuulduraatti abdii qabda; abdiin kees hin citu.
19 Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum.
Yaa ilma ko, dhaggeeffadhu; ogeessa taʼi; qalbii kee daandii qajeelaa irra buufadhu.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt:
Warra daadhii wayinii baayʼee dhuganitti yookaan warra foonitti gaggabanitti hin makamin;
21 quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
machooftuu fi albaadheyyiin ni hiyyoomu; hirriba baayʼisuunis moofaa nama uffachiisa.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te, et ne contemnas cum senuerit mater tua.
Abbaa kee kan si dhalche dhagaʼi; haadha kees yeroo isheen jaartu hin tuffatin.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
Dhugaa bitadhu malee hin gurgurin; ogummaa, qajeelfamaa fi hubannaas bitadhu.
24 Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
Abbaan nama qajeelaa gammachuu guddaa qaba; namni ilma ogeessa qabu isatti gammada.
25 Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quæ genuit te.
Abbaan keetii fi haati kee haa gammadan; isheen si deesse sun haa ililchitu!
26 Præbe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant.
Yaa ilma ko, garaa kee naa kenni; iji kees karaa koo haa ilaalu;
27 Fovea enim profunda est meretrix, et puteus angustus aliena.
sagaagaltuun boolla gad fagoodhaatii, niitiin ganda labeenis boolla bishaanii dhiphaa dha.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
Isheen akkuma saamtuutti riphxee nama eeggatti; namoota gidduuttis warra hin amanamne baayʼifti.
29 Cui væ? cujus patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
Eenyutu, “Anaaf wayyoo!” jedha? Eenyutu gadda qaba? Eenyutu lola qaba? Eenyutu komii qaba? Eenyutu sababii malee madaaʼa? Kan iji isaa diimatu eenyu?
30 nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
Warra daadhii wayinii dhuguu irra akka malee turan, warra daadhii wayinii walmakaa afaaniin qabuu dhaqanii dha.
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande,
Yeroo inni diimatutti, yeroo inni billillee keessa ol xixinniqutti, yeroo inni suuta jedhee gad buʼutti daadhii wayinii ija itti qabdee hin ilaalin.
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
Dhuma irratti akkuma bofaa nama idda; akkuma buutiis nama ciniina.
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
Iji kee waan haaraa arga; qalbiin kees jalʼina yaada.
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo.
Ati akkuma nama walakkaa galaana guddaa ciisuu ti; akkuma nama fiixee utubaa doonii irra ciisuu taata.
35 Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
Ati akkana jetta; “Isaan na dhaʼan; ani garuu hin miidhamne! Isaan na tuman; garuu natti hin dhagaʼamne! Ani dhugaatii biraa barbaaddachuuf yooman dammaqa?”
