Proverbiorum 20
1 Luxuriosa res vinum, et tumultuosa ebrietas: quicumque his delectatur non erit sapiens.
Mvinyo ni mdhihaki na kileo ni mgomvi; yeyote apotoshwaye navyo hana hekima.
2 Sicut rugitus leonis, ita et terror regis: qui provocat eum peccat in animam suam.
Ghadhabu ya mfalme ni kama ngurumo ya simba; yeye amkasirishaye hupoteza uhai wake.
3 Honor est homini qui separat se a contentionibus; omnes autem stulti miscentur contumeliis.
Ni kwa heshima ya mtu kujitenga ugomvi, bali kila mpumbavu ni mwepesi kugombana.
4 Propter frigus piger arare noluit; mendicabit ergo æstate, et non dabitur illi.
Mvivu halimi kwa majira; kwa hiyo wakati wa mavuno hutazama lakini hapati chochote.
5 Sicut aqua profunda, sic consilium in corde viri; sed homo sapiens exhauriet illud.
Makusudi ya moyo wa mwanadamu ni maji yenye kina, lakini mtu mwenye ufahamu huyachota.
6 Multi homines misericordes vocantur; virum autem fidelem quis inveniet?
Watu wengi hujidai kuwa na upendo usiokoma, bali mtu mwaminifu ni nani awezaye kumpata?
7 Justus qui ambulat in simplicitate sua beatos post se filios derelinquet.
Mtu mwenye haki huishi maisha yasiyo na lawama, wamebarikiwa watoto wake baada yake.
8 Rex qui sedet in solio judicii dissipat omne malum intuitu suo.
Wakati mfalme aketipo katika kiti chake cha enzi kuhukumu, hupepeta ubaya wote kwa macho yake.
9 Quis potest dicere: Mundum est cor meum; purus sum a peccato?
Ni nani awezaye kusema, “Nimeuweka moyo wangu safi; mimi ni safi na sina dhambi?”
10 Pondus et pondus, mensura et mensura: utrumque abominabile est apud Deum.
Mawe ya kupimia yaliyo tofauti na vipimo tofauti, Bwana huchukia vyote viwili.
11 Ex studiis suis intelligitur puer, si munda et recta sint opera ejus.
Hata mtoto hujulikana kwa matendo yake, kama tabia yake ni safi na adili.
12 Aurem audientem, et oculum videntem: Dominus fecit utrumque.
Masikio yasikiayo na macho yaonayo, Bwana ndiye alivifanya vyote viwili.
13 Noli diligere somnum, ne te egestas opprimat: aperi oculos tuos, et saturare panibus.
Usiupende usingizi la sivyo utakuwa maskini, uwe macho nawe utakuwa na chakula cha akiba.
14 Malum est, malum est, dicit omnis emptor; et cum recesserit, tunc gloriabitur.
“Haifai, haifai!” asema mnunuzi, kisha huondoka akijisifia ununuzi wake.
15 Est aurum et multitudo gemmarum, et vas pretiosum labia scientiæ.
Dhahabu kunayo, na marijani kwa wingi, lakini midomo inenayo maarifa ni kito cha thamani kilicho adimu.
16 Tolle vestimentum ejus qui fidejussor extitit alieni, et pro extraneis aufer pignus ab eo.
Chukua vazi la yule awekaye dhamana kwa ajili ya mgeni; lishikilie iwe dhamana kama anafanya hivyo kwa ajili ya mwanamke mpotovu.
17 Suavis est homini panis mendacii, et postea implebitur os ejus calculo.
Chakula kilichopatikana kwa hila ni kitamu kwa mwanadamu, bali huishia na kinywa kilichojaa changarawe.
18 Cogitationes consiliis roborantur, et gubernaculis tractanda sunt bella.
Fanya mipango kwa kutafuta mashauri, ukipigana vita, tafuta maelekezo.
19 Ei qui revelat mysteria, et ambulat fraudulenter, et dilatat labia sua, ne commiscearis.
Maneno ya kusengenya husababisha kutokuaminika, kwa hiyo mwepuke mtu anayezungumza kupita kiasi.
20 Qui maledicit patri suo et matri, extinguetur lucerna ejus in mediis tenebris:
Ikiwa mtu atamlaani baba yake au mama yake, taa yake itazimwa katika giza nene.
21 hæreditas ad quam festinatur in principio, in novissimo benedictione carebit.
Urithi upatikanao haraka mwanzoni, hautabarikiwa mwishoni.
22 Ne dicas: Reddam malum: exspecta Dominum, et liberabit te.
Usiseme, “Nitakulipiza kwa ajili ya kosa hili!” Mngojee Bwana, naye atakuokoa.
23 Abominatio est apud Dominum pondus et pondus; statera dolosa non est bona.
Bwana anachukia sana mawe ya kupimia ya udanganyifu, nazo mizani zisizo halali hazimpendezi.
24 A Domino diriguntur gressus viri: quis autem hominum intelligere potest viam suam?
Hatua za mtu huongozwa na Bwana. Anawezaje basi mtu yeyote kuelewa njia yake mwenyewe?
25 Ruina est homini devorare sanctos, et post vota retractare.
Ni mtego kwa mtu kuweka wakfu kitu kwa haraka na baada ya kitambo kidogo kufikiria tena nadhiri zake.
26 Dissipat impios rex sapiens, et incurvat super eos fornicem.
Mfalme mwenye hekima hupepeta waovu, hulipitisha gurudumu la kupuria juu yao.
27 Lucerna Domini spiraculum hominis, quæ investigat omnia secreta ventris.
Taa ya Bwana huchunguza roho ya mwanadamu, huchunguza utu wake wa ndani.
28 Misericordia et veritas custodiunt regem, et roboratur clementia thronus ejus.
Upendo na uaminifu humweka mfalme salama, kwa njia ya upendo, kiti chake cha enzi huwa salama.
29 Exsultatio juvenum fortitudo eorum, et dignitas senum canities.
Utukufu wa vijana ni nguvu zao, mvi ni fahari ya uzee.
30 Livor vulneris absterget mala, et plagæ in secretioribus ventris.
Mapigo na majeraha huusafisha ubaya, nayo michapo hutakasa utu wa ndani.
