Proverbiorum 17
1 Melior est buccella sicca cum gaudio quam domus plena victimis cum jurgio.
Ni bora kuwa na utulivu pamoja chembe za mkate kuliko nyumba yenye sherehe nyingi pamoja na ugomvi.
2 Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hæreditatem dividet.
Mtumishi mwenye busara atatawala juu ya mwana atendaye kwa aibu na atashiriki urithi kama mmoja wa ndugu.
3 Sicut igne probatur argentum et aurum camino, ita corda probat Dominus.
Kalibu ni kwa fedha na tanuu ni kwa dhahabu, bali Yehova huisafisha mioyo.
4 Malus obedit linguæ iniquæ, et fallax obtemperat labiis mendacibus.
Mtu atendaye mabaya huwasikiliza wale wanaosema maovu; muongo anausikivu kwa wale wanaosema mambo mabaya.
5 Qui despicit pauperem exprobrat factori ejus, et qui ruina lætatur alterius non erit impunitus.
Mwenye kumdhihaki masikini humtukana Muumba wake na anayefurahia msiba hatakosa adhabu.
6 Corona senum filii filiorum, et gloria filiorum patres eorum.
Wajukuu ni taji ya wazee na wazazi huleta heshima kwa watoto wao.
7 Non decent stultum verba composita, nec principem labium mentiens.
Hotuba ya ushawishi haifai kwa mpumbavu; kidogo zaidi midomo ya uongo inafaa kwa ufalme.
8 Gemma gratissima exspectatio præstolantis; quocumque se vertit, prudenter intelligit.
Rushwa ni kama jiwe la kiini macho kwa yule ambaye atoaye; yeye anayeiacha, hufanikiwa.
9 Qui celat delictum quærit amicitias; qui altero sermone repetit, separat fœderatos.
Anayesamehe kosa hutafuta upendo, bali yeye anayerudia jambo huwatenganisha marafiki wa karibu.
10 Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagæ apud stultum.
Karipio hupenya ndani ya mtu mwenye ufahamu kuliko mapigo mamia kwenda kwa mpumbavu.
11 Semper jurgia quærit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.
Mtu mbaya hutafuta uasi tu, hivyo mjumbe katiri atatumwa dhidi yake.
12 Expedit magis ursæ occurrere raptis fœtibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.
Ni bora kukutana na dubu aliyeporwa watoto wake kuliko kukutana na mpumbavu katika upumbavu wake.
13 Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo ejus.
Mtu anaporudisha mabaya badala ya mema, mabaya hayatatoka katika nyumba yake.
14 Qui dimittit aquam caput est jurgiorum, et antequam patiatur contumeliam judicium deserit.
Mwanzo wa mafarakano ni kama mtu anayefungulia maji kila mahali, hivyo ondoka kwenye mabishano kabla ya kutokea.
15 Qui justificat impium, et qui condemnat justum, abominabilis est uterque apud Deum.
Yeye ambaye huwaachilia watu waovu au kuwalaumu wale wanaotenda haki - watu hawa wote ni chukizo kwa Yehova.
16 Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam quærit ruinam, et qui evitat discere incidet in mala.
Kwa nini mpumbavu alipe fedha kwa kujifunza hekima, wakati hana uwezo wa kujifunza?
17 Omni tempore diligit qui amicus est, et frater in angustiis comprobatur.
Rafiki hupenda kwa nyakati zote na ndugu amezaliwa kwa ajili ya nyakati za taabu.
18 Stultus homo plaudet manibus, cum spoponderit pro amico suo.
Mtu asiyekuwa na akili hufanya ahadi zenye mashariti na kuanza kuwajibika kwa madeni ya jirani yake.
19 Qui meditatur discordias diligit rixas, et qui exaltat ostium quærit ruinam.
Apendaye mafarakano anapenda dhambi; ambaye hutengeneza kizingiti kirefu sana kwenye mlango wake husababisha kuvunjia kwa mifupa.
20 Qui perversi cordis est non inveniet bonum, et qui vertit linguam incidet in malum.
Mtu mwenye moyo wa udanganyifu hapati chochote ambacho ni chema; na mwenye ulimi wa ukaidi huanguka kwenye janga.
21 Natus est stultus in ignominiam suam; sed nec pater in fatuo lætabitur.
Mzazi wa mpumbavu huleta majonzi kwake mwenyewe; baba wa mpumbavu hana furaha.
22 Animus gaudens ætatem floridam facit; spiritus tristis exsiccat ossa.
Moyo mchangamfu ni dawa njema, bali roho iliyopondeka hukausha mifupa.
23 Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas judicii.
Mtu mwovu hukubali rushwa ya siri ili kupotosha njia za haki.
24 In facie prudentis lucet sapientia; oculi stultorum in finibus terræ.
Mwenye ufahamu huelekeza uso wake kwenye hekima, bali macho ya mpumbavu huelekea ncha za dunia.
25 Ira patris filius stultus, et dolor matris quæ genuit eum.
Mwana mpumbavu ni huzuni kwa baba yake na uchungu kwa mwanamke aliyemzaa.
26 Non est bonum damnum inferre justo, nec percutere principem qui recta judicat.
Pia, si vizuri kumwadhibu mwenye kutenda haki; wala si vema kuwachapa mjeledi watu waadilifu wenye ukamilifu.
27 Qui moderatur sermones suos doctus et prudens est, et pretiosi spiritus vir eruditus.
Mwenye maarifa hutumia maneno machache na mwenye ufahamu ni mtulivu.
28 Stultus quoque, si tacuerit, sapiens reputabitur, et si compresserit labia sua, intelligens.
Hata mpumbavu hudhaniwa kuwa na busara kama akikaa kimya; wakati anapokaa amefunga kinywa chake, anafikiriwa kuwa na akili.
