Proverbiorum 24
1 Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 Sapientia ædificabitur domus, et prudentia roborabitur.
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 Vir sapiens, fortis est: et vir doctus, robustus et validus.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 Quia cum dispositione initur bellum: et erit salus ubi multa consilia sunt.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Excelsa stulto sapientia, in porta non aperiet os suum.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 Qui cogitat mala facere, stultus vocabitur.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 Cogitatio stulti peccatum est: et abominatio hominum detractor.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 Si desperaveris lassus in die angustiæ: imminuetur fortitudo tua.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Erue eos, qui ducuntur ad mortem: et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses.
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 Si dixeris: Vires non suppetunt: qui inspector est cordis, ipse intelligit, et servatorem animæ tuæ nihil fallit, reddetque homini iuxta opera sua.
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo:
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Ne insidieris, et quæras impietatem in domo iusti, neque vastes requiem eius.
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 Septies enim cadet iustus, et resurget: impii autem corruent in malum.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 Cum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas, et in ruina eius ne exultet cor tuum:
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Ne contendas cum pessimis, nec æmuleris impios:
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 Time Dominum, fili mi, et regem: et cum detractoribus non commiscearis:
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 quoniam repente consurget perditio eorum: et ruinam utriusque quis novit?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 Hæc quoque sapientibus: Cognoscere personam in iudicio non est bonum.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 Qui dicunt impio: Iustus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 Qui arguunt eum, laudabuntur: et super ipsos veniet benedictio.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 Labia deosculabitur, qui recta verba respondet.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum: ut postea ædifices domum tuam.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Ne sis testis frustra contra proximum tuum: nec lactes quemquam labiis tuis.
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei: reddam unicuique secundum opus suum.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem eius spinæ, et maceria lapidum destructa erat.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis, pauxillum manus conseres, ut quiescas:
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
