Proverbiorum 23
1 Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ ponde modum.
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
