Proverbiorum 22

1 Melius est nomen bonum, quam divitiæ multæ: super argentum et aurum, gratia bona.

نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

2 Dives, et pauper obviaverunt sibi: utriusque operator est Dominus.

دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

3 Callidus vidit malum, et abscondit se: innocens pertransiit, et afflictus est damno.

شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

4 Finis modestiæ timor Domini, divitiæ et gloria et vita.

ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

5 Arma et gladii in via perversi: custos autem animæ suæ longe recedit ab eis.

راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

6 Proverbium est: Adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab ea.

بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

7 Dives pauperibus imperat: et qui accipit mutuum, servus est fœnerantis.

فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

8 Qui seminat iniquitatem, metet mala, et virga iræ suæ consummabitur.

هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

9 Qui pronus est ad misericordiam, benedicetur: de panibus enim suis dedit pauperi. Victoriam et honorem acquiret qui dat munera: animam autem aufert accipientium.

شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

10 Eiice derisorem, et exibit cum eo iurgium, cessabuntque causæ et contumeliæ.

مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

11 Qui diligit cordis munditiam, propter gratiam labiorum suorum habebit amicum regem.

اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

12 Oculi Domini custodiunt scientiam: et supplantantur verba iniqui.

خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

13 Dicit piger: Leo est foris, in medio platearum occidendus sum.

آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

14 Fovea profunda, os alienæ: cui iratus est Dominus, incidet in eam.

سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

15 Stultitia colligata est in corde pueri, et virga disciplinæ fugabit eam.

حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

16 Qui calumniatur pauperem, ut augeat divitias suas, dabit ipse ditiori, et egebit.

کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

17 Inclina aurem tuam, et audi verba sapientium: appone autem cor ad doctrinam meam.

به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

18 quæ pulchra erit tibi, cum servaveris eam in ventre tuo, et redundabit in labiis tuis:

زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

19 Ut sit in Domino fiducia tua, unde et ostendi eam tibi hodie.

این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

20 Ecce descripsi eam tibi tripliciter, in cogitationibus et scientia:

این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

21 ut ostenderem tibi firmitatem, et eloquia veritatis, respondere ex his illis, qui miserunt te.

تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

22 Non facias violentiam pauperi, quia pauper est: neque conteras egenum in porta:

اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

23 quia iudicabit Dominus causam eius, et configet eos, qui confixerunt animam eius.

زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

24 Noli esse amicus homini iracundo, neque ambules cum viro furioso:

با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

25 ne forte discas semitas eius, et sumas scandalum animæ tuæ.

مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

26 Noli esse cum his, qui defigunt manus suas, et qui vades se offerunt pro debitis:

ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

27 si enim non habes unde restituas, quid causæ est ut tollat operimentum de cubili tuo?

زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

28 Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui.

حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

29 Vidisti virum velocem in opere suo? coram regibus stabit, nec erit ante ignobiles.

اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.