Proverbiorum 19
1 Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.
Afadhali mtu maskini ambaye mwenendo wake hauna lawama, kuliko mpumbavu ambaye midomo yake imepotoka.
2 Ubi non est scientia animæ, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.
Sio vizuri kuwa na juhudi bila maarifa, wala kufanya haraka na kuikosa njia.
3 Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.
Upumbavu wa mtu mwenyewe huharibu maisha yake hata hivyo moyo wake humkasirikia Bwana.
4 Divitiæ addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.
Mali huleta marafiki wengi, bali rafiki wa mtu maskini humwacha.
5 Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.
Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo hataachwa huru.
6 Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.
Wengi hujipendekeza kwa mtawala na kila mmoja ni rafiki wa mtu atoaye zawadi.
7 Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:
Mtu maskini huepukwa na ndugu zake wote: Je, marafiki zake watamkwepa kiasi gani! Ingawa huwafuata kwa kuwasihi, hawapatikani popote.
8 qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiæ inveniet bona.
Yeye apataye hekima huipenda nafsi yake mwenyewe, yeye ahifadhiye ufahamu hustawi.
9 Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.
Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo ataangamia.
10 Non decent stultum deliciæ: nec servum dominari principibus.
Haistahili mpumbavu kuishi katika anasa, itakuwa vibaya kiasi gani kwa mtumwa kuwatawala wakuu.
11 Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua prætergredi.
Hekima ya mtu humpa uvumilivu, ni kwa utukufu wake kusamehe makosa.
12 Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.
Ghadhabu ya mfalme ni kama mngurumo wa simba, bali wema wake ni kama umande juu ya nyasi.
13 Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.
Mwana mpumbavu ni maangamizi ya babaye, naye mke mgomvi ni kama kutonatona kusikoisha.
14 Domus, et divitiæ dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.
Nyumba na mali hurithiwa kutoka kwa wazazi, bali mke mwenye busara hutoka kwa Bwana.
15 Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.
Uvivu huleta usingizi mzito, naye mtu mzembe huona njaa.
16 Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.
Yeye ambaye hutii mafundisho huulinda uhai wake, bali yeye anayezidharau njia zake atakufa.
17 Fœneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.
Yeye amhurumiaye maskini humkopesha Bwana, naye atamtuza kwa aliyotenda.
18 Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.
Mrudi mwanao, kwa maana katika hiyo kuna tumaini, usiwe mshirika katika mauti yake.
19 Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.
Mtu mwenye kukasirika haraka ni lazima atapata adhabu yake, kama utamwokoa, itakubidi kufanya hivyo tena.
20 Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.
Sikiliza mashauri na ukubali mafundisho, nawe mwishoni utakuwa na hekima.
21 Multæ cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.
Kuna mipango mingi ndani ya moyo wa mtu, lakini kusudi la Bwana ndilo litakalosimama.
22 Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.
Lile mtu alionealo shauku ni upendo usio na mwisho, afadhali kuwa maskini kuliko kuwa mwongo.
23 Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessima.
Kumcha Bwana huongoza kwenye uzima, kisha mtu hupumzika akiwa ameridhika, bila kuguswa na shida.
24 Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.
Mtu mvivu hutumbukiza mkono wake kwenye sahani, lakini hawezi hata kuupeleka kwenye kinywa chake!
25 Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.
Mpige mwenye mzaha, naye mjinga atajifunza busara, mkemee mwenye ufahamu naye atapata maarifa.
26 Qui affligit patrem, et fugat matrem, ignominiosus est et infelix.
Yeye amwibiaye baba yake na kumfukuza mama yake ni mwana aletaye aibu na fedheha.
27 Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiæ.
Mwanangu, ukiacha kusikiliza mafundisho, utatangatanga mbali na maneno ya maarifa.
28 Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.
Shahidi mla rushwa hudhihaki hukumu na kinywa cha mtu mwovu humeza ubaya kwa upesi.
29 Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.
Adhabu zimeandaliwa kwa ajili ya wenye dhihaka na mapigo kwa ajili ya migongo ya wapumbavu.
