Proverbiorum 19
1 Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.
Omuntu omwavu atambulira mu butuukirivu, asinga akamwa ak’omusirusiru akaweebuula.
2 Ubi non est scientia animæ, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.
Si kirungi okuba omujjumbize naye nga tolina kumanya, n’okwanguyiriza okukola ekintu kuleetera omuntu okukwata ekkubo ekyamu.
3 Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.
Obusirusiru bw’omuntu bwe bwonoona obulamu bwe, kyokka omutima gwe ne gunenya Mukama.
4 Divitiæ addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.
Obugagga buleeta emikwano mingi, naye emikwano gy’omwavu gimuddukako.
5 Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.
Omujulizi ow’obulimba talirema kubonerezebwa, era oyo ayogera eby’obulimba taliba na buddukiro.
6 Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.
Bangi banoonya okuganja mu maaso g’omufuzi, era buli muntu aba mukwano gw’oyo agaba ebirabo.
7 Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:
Baganda b’omwavu bonna bamwewala, mikwano gye tebaasingewo nnyo okumwewala? Wadde abagoberera ng’abeegayirira, naye tabalaba.
8 qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiæ inveniet bona.
Oyo afuna amagezi ayagala emmeeme ye, n’oyo asanyukira okutegeera, akulaakulana.
9 Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.
Omujulizi ow’obulimba talirema kubonerezebwa, n’oyo ayogera eby’obulimba alizikirira.
10 Non decent stultum deliciæ: nec servum dominari principibus.
Omusirusiru tasaana kubeera mu bulamu bwa kwejalabya, kale kiwulikika kitya ng’omuddu afuga abalangira?
11 Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua prætergredi.
Omuntu omutegeevu alwawo okusunguwala, era kiba kya kitiibwa obutafa ku bye bamusobezza.
12 Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.
Obusungu bwa kabaka buli ng’okuwuluguma kw’empologoma, naye ekisa kye kiri ng’omusulo ku ssubi.
13 Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.
Omwana omusirusiru aleetera kitaawe okuzikirira, n’omukazi omuyombi ali ng’enkuba etonnya olutata.
14 Domus, et divitiæ dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.
Ennyumba n’obugagga bisikirwa okuva ku bazadde, naye omukazi omutegeevu ava eri Mukama.
15 Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.
Obugayaavu buleeta otulo tungi, n’omuntu atakola mirimu alirumwa enjala.
16 Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.
Oyo akwata ebiragiro akuuma obulamu bwe, naye oyo eyeeyisa mu ngeri embi alifa.
17 Fœneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.
Oyo akwatirwa omwavu ekisa awola Mukama, era Mukama alimusasula olw’ekikolwa kye ekyo.
18 Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.
Kangavvulanga omwana wo kubanga mu ekyo mulimu essuubi, oleme kumuwaayo mu kuzikirira.
19 Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.
Omuntu omukambwe ennyo alisasula ebiriva mu bukambwe bwe, kubanga ne bw’omununula ogusooka era oteekwa okukiddiŋŋaana.
20 Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.
Ssangayo omwoyo ku magezi agakuweebwa ne ku kuyigirizibwa, oluvannyuma lwa byonna oliba n’amagezi.
21 Multæ cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.
Enteekateeka z’omuntu ziba nnyingi mu mutima gwe; byo ebigendererwa bya Mukama bituukirira.
22 Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.
Ekintu omuntu kye yeegomba kwe kwagala okutaggwaawo, okuba omwavu kisinga okuba omulimba.
23 Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessima.
Okutya Mukama kutuusa mu bulamu; olwo omuntu n’awummula nga mumativu nga tatuukiddwako kabi.
24 Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.
Omugayaavu annyika omukono gwe mu kibya, n’atagukomyawo nate ku mumwa gwe.
25 Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.
Kangavvula omunyoomi, abatamanyi bayigire ku ye, buulirira ategeera, ajja kweyongera okutegeera.
26 Qui affligit patrem, et fugat matrem, ignominiosus est et infelix.
Omwana abba ebya kitaawe n’agobaganya ne nnyina, aleeta obuswavu n’obuyinike.
27 Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiæ.
Mwana wange konoolekayo okuyigirizibwa, onoowaba okuva ku bigambo by’okumanya.
28 Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.
Omujulizi omulimba atyoboola ensala ey’amazima, n’akamwa k’ababi, kavaabira ebitali bya butuukirivu.
29 Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.
Ebibonerezo bitekebwawo kukangavvula banyoomi, n’embooko zaakolebwa lwa migongo gy’abasirusiru.
