Proverbiorum 19
1 Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.
Mobola oyo atambolaka na bosembo azali malamu koleka mokosi oyo azangi mayele.
2 Ubi non est scientia animæ, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.
Ezali malamu te kobungisa mayele, kati na bolingo oyo eleka ndelo. Lokolo ya moto oyo atambolaka noki-noki ezangaka te kobeta libaku.
3 Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.
Bozoba ya moto ebebisaka bomoi na ye; mpe, na sima, akomaka kotombokela Yawe.
4 Divitiæ addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.
Mozwi azalaka na baninga ebele, kasi mobola akabwanaka ata na molingami na ye ya motema.
5 Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.
Motatoli ya lokuta akozwa etumbu; moto oyo akosaka akozanga te kozwa etumbu.
6 Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.
Bato mingi balukaka kosepelisa moto ya lokumu, mpe moto nyonso alukaka kozala molingami ya moto oyo asungaka bato.
7 Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:
Soki bandeko nyonso ya mobola bayinaka ye, mpo na nini baninga na ye bakima ye te? Ata tango azali nanu koloba, batikalaka lisusu wana te.
8 qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiæ inveniet bona.
Moto oyo alukaka kozwa bwanya alingaka bomoi na ye; moto oyo alingaka mayele alongaka.
9 Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.
Motatoli ya lokuta azwaka etumbu; moto oyo akosaka akobebisama.
10 Non decent stultum deliciæ: nec servum dominari principibus.
Bomoi ya lokumu ebongi na zoba te; ebongi mpe te na mowumbu kopesa mitindo na bakambi.
11 Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua prætergredi.
Bwanya ya moto ekomisaka ye motema molayi; mpe azwaka lokumu tango atalaka pamba mabe oyo basalaka ye.
12 Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.
Kanda ya mokonzi ezali lokola koganga ya nkosi, kasi bolamu na ye ezali lokola mamwe.
13 Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.
Mwana ya zoba azali pasi mpo na tata na ye; koswana ya mwasi ezali lokola linzanza ya ndako, oyo etangisaka mayi tango nyonso.
14 Domus, et divitiæ dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.
Moto akoki kozwa bandako mpe bomengo lokola libula kowuta epai ya batata, kasi mwasi ya bwanya azali likabo kowuta na Yawe.
15 Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.
Bogoyigoyi ememaka moto na pongi makasi, mpe moto ya goyigoyi akufaka nzala.
16 Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.
Moto oyo atosaka mibeko abatelaka molimo na ye; moto oyo akebaka te na etamboli na ye akokufa.
17 Fœneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.
Moto oyo asalaka bolamu epai ya mobola adefisaka Yawe, bongo Yawe akozongisela ye bolamu.
18 Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.
Pesaka mwana na yo etumbu wana elikya ezali nanu, kasi kotomboka na yo ekoma te kino na posa ya koboma ye.
19 Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.
Tika ete moto oyo asilikaka makasi amema mokumba ya kanda na ye; pamba te soki obikisi ye, okotinda ye ete azongela lisusu.
20 Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.
Yoka toli mpe ndima mateya, mpo ete okoma moto ya bwanya.
21 Multæ cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.
Motema ya moto ezalaka na makanisi ebele, kasi ezali mokano ya Yawe nde ekokisamaka.
22 Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.
Eloko oyo moto alingaka epai ya moninga na ye moto ezali bolingo ya solo, mpe mobola azali malamu koleka mokosi.
23 Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessima.
Kotosa Yawe ememaka na bomoi, esalaka ete moto azala na kimia; boye ata mabe moko te ekokomela ye.
24 Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.
Moto ya goyigoyi akotisaka loboko na ye kati na bilei, kasi akokaka te kozongisa yango na monoko na ye.
25 Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.
Beta motioli fimbu, mpe zoba akozwa mayele; sembola moto ya mayele, mpe akozwa boyebi.
26 Qui affligit patrem, et fugat matrem, ignominiosus est et infelix.
Mwana oyo abetaka tata na ye mpe abenganaka mama na ye ayeisaka soni mpe mawa.
27 Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiæ.
Mwana na ngai, soki otiki koyoka mateya, okobunga nzela ya maloba ya boyebi.
28 Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.
Moto oyo atiolaka bosembo azali motatoli ya zoba; mpe monoko ya bato mabe emelaka kaka mabe.
29 Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.
Etumbu esalema mpo na batioli, mpe fimbu esalema mpo na bazoba.
