Proverbiorum 19
1 Melior est pauper, qui ambulat in simplicitate sua, quam dives torquens labia sua, et insipiens.
Ber bedo jachan ma wuodhe ok nyal cha, moloyo ngʼat mofuwo ma lewe timo richo.
2 Ubi non est scientia animæ, non est bonum: et qui festinus est pedibus, offendet.
Ok ber bedo gi gombo maonge gi ngʼeyo, kata bedo ka irikni kae to ibayo yo.
3 Stultitia hominis supplantat gressus eius: et contra Deum fervet animo suo.
Fuwo mar ngʼato owuon ketho ngimane; to bende chunye bedo mager gi Jehova Nyasaye.
4 Divitiæ addunt amicos plurimos: a paupere autem et hi, quos habuit, separantur.
Mwandu kelo osiepe mangʼeny, to osiep ngʼat ma jachan ringe.
5 Testis falsus non erit impunitus: et qui mendacia loquitur, non effugiet.
Janeno ma ja-miriambo ok notony ma ok okum, to ngʼatno malando miriambo ok nobed thuolo.
6 Multi colunt personam potentis, et amici sunt dona tribuentis.
Ji mangʼeny temo mondo oyud pwoch kuom ruoth, to ngʼato ka ngʼato bedo osiep ngʼat machiwo mich.
7 Fratres hominis pauperis oderunt eum: insuper et amici procul recesserunt ab eo. Qui tantum verba sectatur, nihil habebit:
Ngʼat ma jachan wedene duto kwede, osiepene to noringe maromo nadi! Kata bed notemo sayogi onge kama doyudgie.
8 qui autem possessor est mentis, diligit animam suam, et custos prudentiæ inveniet bona.
Ngʼatno moyudo rieko ohero chunye owuon, to ngʼat mohero winjo wach dhi maber.
9 Falsus testis non erit impunitus: et qui loquitur mendacia, peribit.
Janeno ma ja-miriambo ok notony ma ok okume, to ngʼatno malando miriambo biro lal nono.
10 Non decent stultum deliciæ: nec servum dominari principibus.
Ok en gima owinjore mondo ngʼat mofuwo odagi e ber, to en gima rach machalo nadi ka misumba ema omi loch kuom yawuot ruoth!
11 Doctrina viri per patientiam noscitur: et gloria eius est iniqua prætergredi.
Ngʼat mariek iye ok wangʼ piyo; oyudo duongʼ kuom weyo wach ma ok odewo ketho.
12 Sicut fremitus leonis, ita et regis ira: et sicut ros super herbam, ita et hilaritas eius.
Gero mar ruoth chalo gi sibuor maruto, to ka omor kodi to ochalo gi tho manie wi lum.
13 Dolor patris, filius stultus: et tecta iugiter perstillantia, litigiosa mulier.
Wuowi mofuwo kelone wuon mare masira, to dhako maralep chalo gi kodh ajiki.
14 Domus, et divitiæ dantur a parentibus: a Domino autem proprie uxor prudens.
Ute kod mwandu gin girkeni miyudo kuom jonywol, to dhako mariek aa kuom Jehova Nyasaye.
15 Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.
Samuoyo kelo nindo matut, to ngʼat ma ja-mifwadhi bedo gi kech.
16 Qui custodit mandatum, custodit animam suam: qui autem negligit viam suam, mortificabitur.
Ngʼatno morito chike Jehova Nyasaye kendo timo gik mopuonje biro dak amingʼa, to ngʼat mochayo chikene biro tho.
17 Fœneratur Domino qui miseretur pauperis: et vicissitudinem suam reddet ei.
Ngʼat manyiso ngʼwono ne jochan, holo mana Jehova Nyasaye, obiro gwedhe kuom gik mosetimo.
18 Erudi filium tuum, ne desperes: ad interfectionem autem eius ne ponas animam tuam.
Kum wuodi, nikech mano e kama geno nitie; kik ibed e winjruok kuom gima nyalo kelone tho.
19 Qui impatiens est, sustinebit damnum: et cum rapuerit, aliud apponet.
Ngʼat ma ja-mirima nyaka yud kum, kendo ka ikonye, to chuno ni nyaka itim kamano kendo.
20 Audi consilium, et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis.
Chik iti ka ingʼadoni rieko kendo rwak puonj, to giko ni inibed mariek.
21 Multæ cogitationes in corde viri: voluntas autem Domini permanebit.
Dhano nigi chenro mangʼeny e chunye, to dwaro mar Jehova Nyasaye ema timore.
22 Homo indigens misericors est: et melior est pauper quam vir mendax.
Gima dhano dwaro en hera ma ok rum, ber bedo jachan moloyo bedo ja-miriambo.
23 Timor Domini ad vitam: et in plenitudine commorabitur, absque visitatione pessima.
Luoro Jehova Nyasaye tero ji e ngima; eka ngʼato yweyo kodhil, ma ok omule gi chandruok.
24 Abscondit piger manum suam sub ascella, nec ad os suum applicat eam.
Jasamuoyo luto lwete malal ei tawo; kendo ok onyal gole oko moduoge e dhoge!
25 Pestilente flagellato stultus sapientior erit: si autem corripueris sapientem, intelliget disciplinam.
Chwad jasunga mondo joma ngʼeyogi tin opuonjre; kwer ngʼat man-gi rieko, to obiro medo fwenyo tiend weche.
26 Qui affligit patrem, et fugat matrem, ignominiosus est et infelix.
Ngʼat mamayo wuon mare kendo riembo min mare en wuowi makelo wichkuot kod dwanyruok.
27 Non cesses fili audire doctrinam, nec ignores sermones scientiæ.
Kidagi chiko iti ne puonj in wuoda, to ibiro bayo mabor kuom weche mag ngʼeyo.
28 Testis iniquus deridet iudicium: et os impiorum devorat iniquitatem.
Janeno ma ja-jar ji ochayo adiera, to dho ngʼat ma timbene richo golo mana richo.
29 Parata sunt derisoribus iudicia: et mallei percutientes stultorum corporibus.
Kum oket mana ne jo-achaya, to chwat ne ngʼe joma ofuwo.
