Proverbiorum 16

1 Hominis est animam præparare: et Domini gubernare linguam.

१मनात योजना करणे मनुष्याच्या हातचे आहे, पण त्याच्या जिव्हेचे उत्तर देणे परमेश्वराकडचे आहे.

2 Omnes viæ hominis patent oculis eius: spirituum ponderator est Dominus.

२मनुष्याच्या दृष्टीने त्याचे सर्व मार्ग शुद्ध असतात, पण परमेश्वर आत्मे तोलून पाहतो.

3 Revela Domino opera tua, et dirigentur cogitationes tuæ.

३आपली कामे परमेश्वराच्या स्वाधीन करा, आणि म्हणजे तुमच्या योजना यशस्वी होतील.

4 Universa propter semetipsum operatus est Dominus: impium quoque ad diem malum.

४परमेश्वराने सर्वकाही त्याच्या उद्देशासाठी बनवलेले आहे, दुर्जनदेखील अरिष्टाच्या दिवसासाठी केलेला आहे.

5 Abominatio Domini est omnis arrogans: etiamsi manus ad manum fuerit, non est innocens. Initium viæ bonæ, facere iustitiam: accepta est autem apud Deum magis, quam immolare hostias.

५प्रत्येक गर्विष्ठ मनाच्या मनुष्याचा परमेश्वरास वीट आहे, जरी ते हातात हात घालून उभे राहिले, तरी त्यांना शिक्षा झाल्यावाचून राहणार नाही.

6 Misericordia et veritate redimitur iniquitas: et in timore Domini declinatur a malo.

६कराराचा प्रामाणिकपणा व विश्वसनीयता ह्यांच्या योगाने पापांचे प्रायश्चित होते, आणि परमेश्वराचे भय धरल्याने, लोक वाईटापासून वळून दूर राहतील.

7 Cum placuerint Domino viæ hominis, inimicos quoque eius convertet ad pacem.

७मनुष्याचे मार्ग परमेश्वरास आवडले म्हणजे, त्या मनुष्याच्या शत्रूलाही त्याच्याशी समेट करण्यास भाग पाडतो.

8 Melius est parum cum iustitia, quam multi fructus cum iniquitate.

८अन्यायाने मिळवलेल्या मोठ्या मिळकतीपेक्षा, न्यायाने कमावलेले थोडेसे चांगले आहे.

9 Cor hominis disponit viam suam: sed Domini est dirigere gressus eius.

९मनुष्याचे मन त्याच्या मार्गाची योजना करते, पण परमेश्वर त्याच्या पावलांना वाट दाखवतो.

10 Divinatio in labiis regis, in iudicio non errabit os eius.

१०दैवी निर्णय राजाच्या ओठात असतात, न्याय करताना त्याच्या मुखाने कपटाने बोलू नये.

11 Pondus et statera iudicia Domini sunt: et opera eius omnes lapides sacculi.

११परमेश्वराकडून प्रामाणिक मोजमाप येते; पिशवीतील सर्व वजने त्याचे कार्य आहे.

12 Abominabiles regi qui agunt impie: quoniam iustitia firmatur solium.

१२जेव्हा राजा वाईट गोष्टी करतो, त्या गोष्टी त्यास तिरस्कारणीय आहेत, कारण राजासन नीतिमत्तेनेच स्थापित होते.

13 Voluntas regum labia iusta: qui recta loquitur, diligetur:

१३नीतिमत्तेने बोलणाऱ्या ओठाने राजाला आनंद होतो, आणि जे कोणी सरळ बोलतात ते त्यास प्रिय आहेत.

14 Indignatio regis, nuncii mortis: et vir sapiens placabit eam.

१४राजाचा क्रोध मृत्यू दूतांसारखा आहे. पण सुज्ञ मनुष्य त्याचा राग शांत करण्याचा प्रयत्न करतो.

15 In hilaritate vultus regis, vita: et clementia eius quasi imber serotinus.

१५राजाच्या मुखतेजात जीवन आहे, आणि त्याचा अनुग्रह शेवटल्या पावसाच्या मेघासारखा आहे.

16 Posside sapientiam, quia auro melior est: et acquire prudentiam, quia pretiosior est argento.

१६सोन्यापेक्षा ज्ञान प्राप्त करून घेणे किती तरी उत्तम आहे. रुप्यापेक्षा समजुतदारपणा निवडून घ्यावा.

17 Semita iustorum declinat mala: custos animæ suæ servat viam suam.

१७दुष्कर्मापासून वळणे हा सरळांचा राजमार्ग आहे, जो आपल्या मार्गाकडे लक्ष ठेवतो तो आपला जीव राखतो.

18 Contritionem præcedit superbia: et ante ruinam exaltatur spiritus.

१८नाशापूर्वी गर्व येतो, आणि मनाचा ताठा अधःपाताचे मूळ आहे.

19 Melius est humiliari cum mitibus, quam dividere spolia cum superbis.

१९गर्विष्ठांबरोबर राहून लूट वाटून घेण्यापेक्षा दीनांबरोबर विनम्र असणे चांगले.

20 Eruditus in verbo reperiet bona: et qui sperat in Domino, beatus est.

२०जो कोणी जे काही चांगले आहे ते शोधतो, त्यास शिकवीले त्याचे निरीक्षण करतो, आणि जो परमेश्वरावर विश्वास ठेवतो तो आनंदीत होतो.

21 Qui sapiens est corde, appellabitur prudens: et qui dulcis eloquio, maiora percipiet.

२१जो मनाचा सुज्ञ त्यास समंजस म्हणतात, आणि मधुर वाणीने शिकवण्यची क्षमता वाढते.

22 Fons vitæ eruditio possidentis: doctrina stultorum fatuitas.

२२ज्यांच्याकडे सुज्ञान आहे त्यास ती जीवनाचा झरा आहे, पण मूर्खाचे मूर्खपण त्याची शिक्षा आहे.

23 Cor sapientis erudiet os eius: et labiis eius addet gratiam.

२३सुज्ञ मनुष्याच्या हृदयापासून त्याच्या मुखास शिक्षण मिळते; आणि त्याच्या वाणीत विद्येची भर घालते.

24 Favus mellis, composita verba: dulcedo animæ, sanitas ossium.

२४आनंदी शब्द मधाचे पोळ अशी आहेत, ती जिवाला गोड व हाडांस आरोग्य आहेत.

25 Est via quæ videtur homini recta: et novissima eius ducunt ad mortem.

२५मनुष्यास एक मार्ग सरळ दिसतो, पण त्याचा शेवट मृत्यूमार्गाकडे आहे.

26 Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum:

२६कामगाराची भूक त्याच्यासाठी काम करते; त्याची भूक त्यास ते करायला लावते.

27 Vir impius fodit malum, et in labiis eius ignis ardescit.

२७नालायक मनुष्य खोड्या उकरून काढतो, आणि त्याची वाणी होरपळणाऱ्या अग्नीसारखी आहे.

28 Homo perversus suscitat lites: et verbosus separat principes.

२८कुटिल मनुष्य संघर्ष निर्माण करतो, आणि निंदा करणाऱ्या जवळच्या मित्रांना वेगळे करतो.

29 Vir iniquus lactat amicum suum: et ducit eum per viam non bonam.

२९जुलमी मनुष्य आपल्या शेजाऱ्याशी लबाड बोलतो, आणि जो मार्ग चांगला नाही अशात त्यास नेतो.

30 Qui attonitis oculis cogitat prava, mordens labia sua perficit malum.

३०जो कोणी मनुष्य कुटिल गोष्टीच्या योजणेला डोळे मिचकावतो; जो आपले ओठ आवळून धरतो तो दुष्कर्म घडून आणतो.

31 Corona dignitatis senectus, quæ in viis iustitiæ reperietur.

३१पिकलेले केस वैभवाचा मुकुट आहे; नीतिमत्तेच्या मार्गाने चालण्याने तो प्राप्त होतो.

32 Melior est patiens viro forti: et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium.

३२ज्याला लवकर राग येत नाही तो योद्धापेक्षा, आणि जो आत्म्यावर अधिकार चालवतो तो नगर जिंकऱ्यापेक्षा उत्तम आहे.

33 Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino temperantur.

३३पदरात चिठ्ठ्या टाकतात, पण त्यांचा निर्णय सर्वस्वी परमेश्वराकडून आहे.