Proverbiorum 14
1 Sapiens mulier ædificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.
Mwasi ya bwanya atongaka ndako na ye, kasi mwasi oyo azangi mayele abukaka yango na maboko na ye moko.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.
Moto oyo atambolaka alima atosaka Yawe, kasi moto oyo nzela na ye etengama-tengama atiolaka Ye.
3 In ore stulti virga superbiæ: labia autem sapientium custodiunt eos.
Kati na monoko ya moto oyo azangi mayele, ezalaka na nzete ya lolendo, kasi bibebu ya moto ya bwanya ebatelaka ye.
4 Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
Esika oyo ezalaka na ngombe te, elielo mpe ezalaka na eloko te, pamba te ezali makasi ya bangombe nde epesaka bomengo.
5 Testis fidelis non mentitur: profert autem mendacium dolosus testis.
Motatoli ya sembo akosaka te, kasi motatoli ya mabe alobaka lokuta.
6 Quærit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.
Motioli alukaka bwanya mpe azwaka yango te, kasi boyebi eyaka na pete epai na moto ya mayele.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
Zala mosika ya zoba, pamba te okotikala kozwa boyebi te na bibebu na ye.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.
Bwanya ya moto ya mayele esosolisaka ye nzela na ye, kasi bozoba ya bato oyo bazangi mayele: lokuta.
9 Stultus illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.
Bazoba balingaka te kosenga bolimbisi, kasi ngolu na Nzambe ezalaka kati na bato ya sembo.
10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio eius non miscebitur extraneus.
Motema eyebaka pasi na yango moko, moko te akoki kokabola na yango esengo.
11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.
Ndako ya moto mabe ekobukana, kasi ndako ya kapo ya bayengebene ekofuluka.
12 Est via, quæ videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.
Nzela mosusu emonanaka sembo na miso ya bato, nzokande, na suka, ememaka na kufa.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
Ezala kati na koseka, motema ekoki kozala na mawa, mpe esengo ekoki kosuka na mawa.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
Bato oyo batambolaka na boyengebene te bakozwa lifuti kolanda misala na bango, kasi moto ya sembo mpe akozwa lifuti kolanda misala na ye.
15 Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.
Moto oyo azangi mayele andimaka makambo nyonso oyo balobaka, kasi moto ya mayele atambolaka na bokebi.
16 Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.
Moto ya bwanya abangaka mabe mpe akimaka yango, kasi zoba atombokaka, na elikya nyonso.
17 Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.
Moto oyo asilikaka noki asalaka makambo ya bozoba, mpe bayinaka moto ya mayele mabe.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.
Bato oyo bazangi mayele bazwaka bozoba lokola libula, kasi bato ya mayele bazwaka boyebi lokola motole.
19 Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.
Bato mabe bakofukama liboso ya bato ya malamu, bato ya mitema mabe bakofukama na ekuke ya bato ya sembo.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
Mobola ayinamaka ata epai na moninga na ye moko, kasi mozwi azalaka na baninga ebele.
21 Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.
Moto oyo atiolaka moninga na ye asalaka lisumu, kasi esengo na moto oyo asalaka bato bakelela bolamu.
22 Errant qui operantur malum: misericordia et veritas præparant bona.
Boni, bato oyo babongisaka kosala mabe bazali na libunga te? Kasi boboto mpe solo ezali epai ya bato oyo babongisaka kosala bolamu.
23 In omni opere erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
Mosala nyonso epesaka litomba, kasi maloba ya pamba ememaka na bobola.
24 Corona sapientium, divitiæ eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.
Bozwi ya bato ya bwanya ezalaka lokola motole na bango, kasi bozoba ya bato oyo bazangi mayele ezalaka lokola liboma.
25 Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.
Motatoli oyo alobaka solo abikisaka bato ebele, kasi motatoli ya mabe alobaka lokuta.
26 In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.
Moto oyo atosaka Yawe akomaka na kondima makasi, mpe bana na ye bakozwa ekimelo.
27 Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
Kotosa Yawe ezali etima ya bomoi, ekangolaka na mitambo ya kufa.
28 In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.
Kozala na bato ebele epesaka mokonzi lokumu, kasi mokonzi akweyaka soki azali na bato te.
29 Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.
Moto oyo asilikaka noki te azalaka mayele, kasi moto oyo akangaka motema te abimisaka bozoba na ye.
30 Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.
Motema oyo ezali na kimia epesaka bomoi na nzoto, kasi bilulela epolisaka mikuwa.
31 Qui calumniatur egentem, exprobrat factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.
Moto oyo anyokolaka mobola atiolaka Mokeli ya mobola yango, kasi moto oyo asalelaka moto akelela bolamu apesaka Ye lokumu.
32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.
Babenganaka moto mabe mpo na mabe na ye, kasi moto ya sembo awumelaka na elikya kino ata na kufa.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
Bwanya ewumelaka kati na motema ya moto oyo azali na bososoli; kasi boni, ekoyebana solo kati na bazoba?
34 Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.
Bosembo etombolaka ekolo, kasi lisumu ememelaka bato soni.
35 Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.
Mokonzi asepelaka na mosali ya bwanya, kasi mosali oyo ayokisaka ye soni apelisaka kanda na ye.
