Proverbiorum 23
1 Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
Bw’otuulanga okulya n’omufuzi, weetegerezanga ebiri mu maaso go;
2 et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
era weegendereze bw’obanga omanyi ng’olulunkanira ebyokulya.
3 ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
Tolulunkanira mmere ye ennungi, kubanga erimbalimba.
4 Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ pone modum.
Teweemalangako mirembe ng’oyaayaanira obugagga; weefuge obeere mukkakkamu.
5 Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
Eby’obugagga obikubako eriiso limu nga by’agenze dda, kubanga ddala bimera ebiwaawaatiro ne bibuuka mu bbanga ng’empungu.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
Tolyanga mmere ya muntu mukodo, wadde okwegomba ebirungi by’alya.
7 quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
Kubanga ye muntu abalirira ensimbi z’asaasaanyizza, n’akugamba nti, “Weeriire, weenywere,” naye ng’omutima gwe tegukusanyukira.
8 Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
Akatono k’onooba olidde onookasesema, ebigambo byo ebirungi eby’okwebaza bibe bya bwereere.
9 In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
Totegana kubuulirira musirusiru, kubanga ajja kunyooma ebigambo byo eby’amagezi.
10 Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
Tojjululanga nsalo ey’edda, so toyingiriranga nnimiro za bamulekwa,
11 Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
kubanga abalwanirira w’amaanyi, alikuggulako omusango.
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
Ossangayo omwoyo eri okuyigirizibwa, n’amatu go eri ebigambo by’okutegeera.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tolekangayo kukangavvula mwana, bw’omubonereza n’akaggo tekimutta.
Mubonerezenga n’akaggo, kiwonye emmeeme ye okufa. (Sheol h7585)
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
Mwana wange, bw’oba n’omutima ogw’amagezi, kinsanyusa.
16 et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
Nnaajjaguzanga okuva ku ntobo y’omutima gwange, bw’onooyogeranga ebituufu.
17 Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
Omutima gwo gulemenga okukwatirwa aboonoonyi obuggya, kyokka nyiikira okutya Mukama ebbanga lyonna.
18 quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
Mazima ddala onoobanga n’essuubi mu biseera eby’omu maaso, n’essuubi lyo eryo teririggwaawo.
19 Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
Mwana wange wulirizanga, obeerenga n’amagezi, okumenga omutima gwo mu kkubo ettuufu.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
Teweegattanga ku abo abeekamirira omwenge, n’abalulunkanira ennyama:
21 quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
Kubanga omutamiivu n’omuluvu baavuwala, n’okubongoota olutata kubambaza enziina.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
Wulirizanga kitaawo eyakuzaala, so togayanga nnyoko ng’akaddiye.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
Gula amazima so togatunda, ffuna amagezi, n’okuyigirizibwa n’okutegeera.
24 Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
Kitaawe w’omutuukirivu alina essanyu lingi, n’oyo azaala omwana ow’amagezi amwenyumiririzaamu.
25 Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
Leka kitaawo ne nnyoko basanyuke, omukazi eyakuzaala ajaguzenga.
26 Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
Mwana wange mpa omutima gwo, n’amaaso go geekalirize amakubo gange,
27 Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
kubanga omukazi omwenzi lukonko luwanvu, n’omukazi omubambaavu luzzi lufunda.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
Ateega ng’omutemu, n’ayongera ku muwendo gw’abasajja abatali beesigwa eri bakazi baabwe.
29 Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
Ani alina obuyinike? Ani alina ennaku? Ani alina ennyombo? Ani alina okwemulugunya? Ani alina ebiwundu eby’obwereere? Ani amyuse amaaso?
30 Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
Abo abatava ku mwenge, nga bagenda baloza ku mwenge omutabule.
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
Totunuulira wayini ng’amyuse, bw’atemaganira mu ggiraasi ng’akka empolampola;
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
ku nkomerero aluma ng’omusota, wa busagwa ng’essalambwa.
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
Amaaso go galiraba ebyewuunyo, n’omutwe gwo ne gulowooza ebitategeerekeka.
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
Oliba ng’omuntu eyeebase wakati mu nnyanja, obanga oyo alengejjera waggulu ku mulongooti.
35 et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
Olyogera nti, “Bankubye, naye sirumiddwa. Bankubye naye sirina kye mpuliddemu. Nnaazuukuka ddi, neeyongere okunywa?”
