Proverbiorum 17
1 Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.
Betre er ein turr brødmole med ro attåt enn huset fullt av høgtidskost med trætta til.
2 Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.
Den kloke tenar skal råda yver ein uvisleg son, og millom brøder fær han skifta arv.
3 Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.
Diglen røyner sylvet og omnen gullet, men den som røyner hjarto, det er Herren.
4 Malus obedit linguæ iniquæ: et fallax obtemperat labiis mendacibus.
Den vonde lyder på vondskapslippa, ljugaren lyder på tyningstunga.
5 Qui despicit pauperem, exprobrat Factori eius: et qui ruina lætatur alterius, non erit impunitus.
Spear du den fatige, so spottar du hans skapar, den som gled seg yver ulukka, skal få si refsing.
6 Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.
Ein krans for dei gamle er barneborn, og ei æra for borni er federne deira.
7 Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.
Det høver ikkje for ein dåre å tala store ord, enn mindre for ein fagnamann å ljuga.
8 Gemma gratissima, expectatio præstolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.
Gåva er ein glimestein for den som fær ho; kvar ho vender seg, der fær ho framgang.
9 Qui celat delictum, quærit amicitias: qui altero sermone repetit, separat fœderatos.
Søkjer du kjærleik, skyler du misgjerd, men riv du upp att ei sak, skil ven frå ven.
10 Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagæ apud stultum.
Vondord gjer meir på den vituge enn hundrad hogg på dåren.
11 Semper iurgia quærit malus: Angelus autem crudelis mittetur contra eum.
Berre upprør søkjer den vonde, men ein hard bodberar vert send imot han.
12 Expedit magis ursæ occurrere raptis fœtibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.
Møt heller ei binna som hev mist sine ungar enn ein dåre med narreskapen hans!
13 Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.
Den som løner godt med vondt, frå hans hus skal ikkje det vonde vika.
14 Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.
Å taka til med strid er som å sleppa vatn ut, haldt difor upp med trætta fyrr nokon gliser med tennerne!
15 Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.
Den som frikjenner ein ugudleg og den som domfeller ein rettferdig, dei er båe tvo ein styggedom for Herren.
16 Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quærit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.
Kva skal pengar i handi på dåren? Å kjøpa visdom hev han’kje vit til.
17 Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.
Venen elskar alltid, og bror vert fødd til hjelp i naud.
18 Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.
Ein vitlaus mann er den som handtekst, som gjeng i borg hjå grannen sin.
19 Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat ostium, quærit ruinam.
Den som elskar trætta, elskar misgjerning, den som byggjer døri si høg, søkjer fall.
20 Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.
Den som hev eit rangt hjarta, vinn ikkje lukka, og den som forvender tunga si, fell i ulukka.
21 Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo lætabitur.
Den som avlar eit narr, fær sorg, og ikkje gled seg far til ein dåre.
22 Animus gaudens ætatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.
Gladværugt hjarta gjev lækjedom god, men nedslege mod fær beini te visna.
23 Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.
Gudlaus mann tek gåva i løynd til å bøygja rettargangen.
24 In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terræ.
Den vituge hev visdom for augo, men dåren hev augo ved heimsens ende.
25 Ira patris, filius stultus: et dolor matris quæ genuit eum.
Uvitug son er til gremme for far sin, og beisk sorg for henne som fødde’n.
26 Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.
Det er’kje godt at og rettferdige fær refsing, og ei at fagna folk fær slag for det som rett er.
27 Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.
Den skynsame sparer på ordi, og den vituge mann er kald i hugen.
28 Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.
Um dåren tagde, gjekk han og for vismann, og for ein vitug mann når han heldt munn.
