Proverbiorum 17

1 Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.

Ko te maramara kai, ko te mea maroke me te ata noho hei kinaki, pai atu i te whare ki i nga hakari a te nganagare.

2 Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.

Hei rangatira te pononga mahara mo te tama i whakama ai; ka whai wahi ano ia i roto i to nga teina.

3 Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.

Ko te oko tahu para mo te hiriwa, ko te oumu mo te koura; ko Ihowa ia hei whakamatau mo nga ngakau.

4 Malus obedit linguæ iniquæ: et fallax obtemperat labiis mendacibus.

Ko te kaimahi i te he ka tahuri ki ta te ngutu kino; a ka whai taringa te teka ki ta te arero whanoke.

5 Qui despicit pauperem, exprobrat Factori eius: et qui ruina lætatur alterius, non erit impunitus.

Ko te taunu ki te rawakore he tawai ki tona Kaihanga: ko te tangata e koa ana ki nga aitua, e kore e kore te whiua.

6 Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.

Hei karauna mo nga koroheke nga tamariki a nga tamariki: na, ko te kororia o nga tamariki ko o ratou matua.

7 Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.

E kore te reo rangatira e tau ki te kuware: hore rawa ano hoki te ngutu teka ki te rangatira.

8 Gemma gratissima, expectatio præstolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.

Ko te tangata i te mea homai noa, he kohatu whakapaipai tera ki tana titiro; tona tahuritanga ake ki hea, ki hea, ka whiwhi ki te pai.

9 Qui celat delictum, quærit amicitias: qui altero sermone repetit, separat fœderatos.

Ko te tangata e hipoki ana i te he, e whai ana i te aroha; tena ko te tangata korerorero, e wehewehe ana i nga hoa tupu.

10 Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagæ apud stultum.

Ko te ngotonga o te kupu riri ki roto ki te tangata matau, nui atu i to nga whiu kotahi rau ki roto ki te whakaarokore.

11 Semper iurgia quærit malus: Angelus autem crudelis mittetur contra eum.

He whakakeke kau ta te tangata kino e whai ai; no reira ka tukua atu he karere nanakia ki a ia.

12 Expedit magis ursæ occurrere raptis fœtibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.

Kia tutaki ki te tangata te pea kua tangohia ana kuao; pai atu i te whakaarokore i a ia e wairangi ana.

13 Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.

Ko te tangata e homai ana i te kino hei utu mo te pai, e kore te kino e neke atu i tona whare.

14 Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.

Ko te timatanga o te totohe i rite ki te tangata e tuku ana i te wai kia rere: na reira waiho atu te totohe i te mea kiano i oho te ngangare.

15 Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.

Ko te tangata e whakatika ana i ta te tangata kino, me ia e whakahe ana i ta te tangata tika, he rite tahi taua rua, he mea whakarihariha ki a Ihowa.

16 Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quærit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.

Hei aha te utu i te ringa o te kuware, hei hoko i te whakaaro nui, kahore nei hoki ona matauranga?

17 Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.

E aroha ana te hoa i nga wa katoa; na, ko te teina, ko te tuakana, i whanau tera mo nga aitua.

18 Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.

Ko ta te tangata ngakaukore he papaki ringa; kua waiho hei whakakapi turanga i te aroaro o tona hoa.

19 Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat ostium, quærit ruinam.

Ko te tangata e aroha ana ki te nganagare e aroha ana ki te kino; ko te tangata e whakarewa ana i tona kuwaha e rapu ana i te whakangaromanga.

20 Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.

Ko te ngakau parori ke e kore e kite i te pai; ko te tangata he whanoke tona arero ka taka ki te kino.

21 Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo lætabitur.

Ka whanau he whakaarokore ma tetahi tangata, hei whakapouri tera mona: e kore ano hoki e koa te papa o te poauau.

22 Animus gaudens ætatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.

He rongoa pai te ngakau koa; ki te maru ia te wairua, ka maroke nga wheua.

23 Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.

E tango ana te tangata kino i te mea whakapati i te uma, hei whakapeau ke i nga ara o te whakarite whakawa.

24 In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terræ.

Kei te aroaro o te tangata matau nga whakaaro nui; kei nga pito ia o te whenua nga kanohi o te whakaarokore.

25 Ira patris, filius stultus: et dolor matris quæ genuit eum.

Ko te tamaiti whakaarokore he mea whakapouri i tona papa, he mea whakakawa i te ngakau o tona whaea.

26 Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.

Ehara ano hoki i te mea pai kia whiua te tangata tika, kia patua ranei nga rangatira mo te tika.

27 Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.

He matauranga to te tangata e tohu ana i ana kupu: a he whakaaro to te tangata i te wairua manawanui.

28 Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.

Ko te wairangi nei ano, ki te whakarongo puku, ka kiia he whakaaro nui: ki te kokopi ona ngutu, ka kiia ia he tupato.