Proverbiorum 15
1 Responsio mollis frangit iram: sermo durus suscitat furorem.
Mildt svar døyver harm, men eit kvast ord vekkjer vreide.
2 Lingua sapientium ornat scientiam: os fatuorum ebullit stultitiam.
Tunga åt vismenner gjev god kunnskap, men narreskap gøyser or munnen på dårar.
3 In omni loco oculi Domini contemplantur bonos et malos.
Allstad hev Herren augo sine, dei ser etter vonde og gode.
4 Lingua placabilis, lignum vitæ: quæ autem immoderata est, conteret spiritum.
Linnmælt tunga er livsens tre, men range tunga gjev hjartesår.
5 Stultus irridet disciplinam patris sui: qui autem custodit increpationes, astutior fiet. In abundanti iustitia virtus maxima est: cogitationes autem impiorum eradicabuntur.
Ein uviting vanvyrder far sin’s age, men den som agtar på refsing, vert klok.
6 Domus iusti plurima fortitudo: et in fructibus impii conturbatio.
Rettferdig manns hus eig stor rikdom, men d’er ugreida med ugudleg manns inntekt.
7 Labia sapientium disseminabunt scientiam: cor stultorum dissimile erit.
Vismanns-lippor strår ut kunnskap, men so er ei med dårehjarta.
8 Victimæ impiorum abominabiles Domino: vota iustorum placabilia:
Gudløysings offer er ei gruv for Herren, men bøn frå ærlege han likar godt.
9 Abominatio est Domino via impii: qui sequitur iustitiam, diligitur ab eo.
Gudløysings veg er ei gruv for Herren, men han elskar den som renner etter rettferd.
10 Doctrina mala deserenti viam vitæ: qui increpationes odit, morietur.
Hard refsing fær den som gjeng ut av vegen, den som hatar age, skal døy.
Helheim og avgrunn ligg i dagen for Herren, kor mykje meir då menneskje-hjarto. (Sheol h7585)
12 Non amat pestilens eum, qui se corripit: nec ad sapientes graditur.
Spottaren likar ikkje at ein lastar honom, til vismenner gjeng han ikkje.
13 Cor gaudens exhilarat faciem: in mœrore animi deiicitur spiritus.
Gladværugt hjarta gjer andlitet ljost, men modet vert brote i hjartesorg.
14 Cor sapientis quærit doctrinam: et os stultorum pascitur imperitia.
Vitug manns hjarta søkjer kunnskap, men dåremunn fer berre med narreskap.
15 Omnes dies pauperis, mali: secura mens quasi iuge convivium.
Alle ein armings dagar er vonde, men den glade i hjarta hev gjestebod alltid.
16 Melius est parum cum timore Domini, quam thesauri magni et insatiabiles.
Betre er lite med otte for Herren enn eigedom stor med uro attåt.
17 Melius est vocari ad olera cum charitate: quam ad vitulum saginatum cum odio.
Betre ei nista av kål med kjærleik til enn gjødde uksen med hat attåt.
18 Vir iracundus provocat rixas: qui patiens est, mitigat suscitatas.
Brålyndt mann valdar trætta, men den toluge stiller kiv.
19 Iter pigrorum quasi sepes spinarum: via iustorum absque offendiculo.
Vegen for letingen er som eit klungergjerde, men stigen er brøytt for dei ærlege.
20 Filius sapiens lætificat patrem: et stultus homo despicit matrem suam.
Ein vis son gjer far sin gleda, men eit dårlegt menneskje vanvyrder mor si.
21 Stultitia gaudium stulto: et vir prudens dirigit gressus suos.
Dårskap er gleda for vitlaus mann, men ein vitug mann gjeng beint fram.
22 Dissipantur cogitationes ubi non est consilium: ubi vero sunt plures consiliarii, confirmantur.
Råder vert til inkjes utan rådleggjing, men med mange rådgjevarar kjem dei i stand.
23 Lætatur homo in sententia oris sui: et sermo opportunus est optimus.
Mannen gled seg når munnen kann svara, og eit ord i rette tid, kor godt det er!
Den vituge gjeng livsens veg uppetter, for han vil sleppa burt frå helheimen der nede. (Sheol h7585)
25 Domum superborum demolietur Dominus: et firmos faciet terminos viduæ.
Herren riv huset ned for dei ovmodige, men for enkja let han merkesteinen standa.
26 Abominatio Domini cogitationes malæ: et purus sermo pulcherrimus firmabitur ab eo.
Vonde tankar er ei gruv for Herren, men milde ord er reine.
27 Conturbat domum suam qui sectatur avaritiam: qui autem odit munera, vivet. Per misericordiam et fidem purgantur peccata: per timorem autem Domini declinat omnis a malo.
Den vinnekjære fær sitt hus i ulag, men den som hatar mutor, han skal liva.
28 Mens iusti meditatur obedientiam: os impiorum redundat malis.
Rettferdig tenkjer i sitt hjarta korleis han skal svara, men gudlause let vondskap gøysa ut or munnen.
29 Longe est Dominus ab impiis: et orationes iustorum exaudiet.
Langt er Herren burte frå dei gudlause, men bøni frå rettferdige han høyrer.
30 Lux oculorum lætificat animam: fama bona impinguat ossa.
Ljos i augo hjarta gled, tidend god gjev merg i beini.
31 Auris, quæ audit increpationes vitæ, in medio sapientium commorabitur.
Det øyra som høyrer på rettleiding til livet, held seg gjerne med vismenn i lag.
32 Qui abiicit disciplinam, despicit animam suam: qui autem acquiescit increpationibus, possessor est cordis.
Den som vandar age, vanvyrder si sjæl, den som høyrer på rettleiding, vinn seg vit.
33 Timor Domini, disciplina sapientiæ: et gloriam præcedit humilitas.
Otte for Herren er age til visdom, og fyre æra gjeng andmykt.
