Proverbiorum 1
1 Parabolæ Salomonis, filii David, regis Israel.
Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
2 Ad sciendam sapientiam, et disciplinam:
Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
3 ad intelligenda verba prudentiæ: et suscipiendam eruditionem doctrinæ, iustitiam, et iudicium, et æquitatem:
ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
4 ut detur parvulis astutia, adolescenti scientia, et intellectus.
Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
5 Audiens, sapiens sapientior erit: et intelligens gubernacula possidebit.
Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
6 Animadvertet parabolam, et interpretationem, verba sapientum, et ænigmata eorum.
kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
7 Timor Domini principium sapientiæ. Sapientiam, atque doctrinam stulti despiciunt.
Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
8 Audi, fili mi, disciplinam patris tui, et ne dimittas legem matris tuæ:
Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
9 ut addatur gratia capiti tuo, et torques collo tuo.
zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
10 Fili mi, si te lactaverint peccatores, ne acquiescas eis.
Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
11 Si dixerint: Veni nobiscum, insidiemur sanguini, abscondamus tendiculas contra insontem frustra:
Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol h7585)
13 Omnem pretiosam substantiam reperiemus, implebimus domos nostras spoliis.
Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
14 Sortem mitte nobiscum, marsupium unum sit omnium nostrum.
Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
15 Fili mi, ne ambules cum eis, prohibe pedem tuum a semitis eorum.
Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
16 Pedes enim illorum ad malum currunt, et festinant ut effundant sanguinem.
miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
17 Frustra autem iacitur rete ante oculos pennatorum.
Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
18 Ipsi quoque contra sanguinem suum insidiantur, et moliuntur fraudes contra animas suas.
Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
19 Sic semitæ omnis avari, animas possidentium rapiunt.
Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
20 Sapientia foris prædicat, in plateis dat vocem suam:
Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
21 in capite turbarum clamitat, in foribus portarum urbis profert verba sua, dicens:
katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
22 Usquequo parvuli diligitis infantiam, et stulti ea, quæ sibi sunt noxia, cupient, et imprudentes odibunt scientiam?
Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
23 Convertimini ad correptionem meam: en proferam vobis spiritum meum, et ostendam vobis verba mea.
Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
24 Quia vocavi, et renuistis: extendi manum meam, et non fuit qui aspiceret.
Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
25 Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis.
Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
26 Ego quoque in interitu vestro ridebo, et subsannabo, cum vobis id, quod timebatis, advenerit.
Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
27 Cum irruerit repentina calamitas, et interitus quasi tempestas ingruerit: quando venerit super vos tribulatio, et angustia:
hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
28 Tunc invocabunt me, et non exaudiam: mane consurgent, et non invenient me:
Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
29 eo quod exosam habuerint disciplinam, et timorem Domini non susceperint,
Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
30 nec acquieverint consilio meo, et detraxerint universæ correptioni meæ.
hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
31 Comedent igitur fructus viæ suæ, suisque consiliis saturabuntur.
Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
32 Aversio parvulorum interficiet eos, et prosperitas stultorum perdet illos.
kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
33 Qui autem me audierit, absque terrore requiescet, et abundantia perfruetur, timore malorum sublato.
Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
