Mattheum 12
1 In illo tempore abiit Iesus per sata Sabbato: discipuli autem eius esurientes cœperunt vellere spicas, et manducare.
Pa jun qꞌij rech uxlanem, ri Jesús rachiꞌl ri utijoxelabꞌ tajin kebꞌin pa jun ulew jawjeꞌ ri tiktal wi tiriko. Ri tijoxelabꞌ xenumik, rumal riꞌ xkichapleꞌj utzukuxik ri ujolom tiriko xuqujeꞌ xkichapleꞌj utijik.
2 Pharisæi autem videntes, dixerunt ei: Ecce discipuli tui faciunt quod non licet facere Sabbatis.
Ri fariseos are xkilo chi ri tijoxelabꞌ tajin kakitzukuj ri ujolom ri tiriko, xkibꞌij che ri Jesús: Chawilampe ri tajin kakibꞌan ri atijoxelabꞌ, ri taqanik kubꞌij chi man yaꞌtal taj kabꞌan le jastaq leꞌ pa ri qꞌij rech uxlanem.
3 At ille dixit eis: Non legistis quid fecerit David, quando esuriit, et qui cum eo erant:
Ri Jesús xubꞌij chike: ¿Man isikꞌim ta kꞌu ri kubꞌij ri utzij ri Dios, jawjeꞌ kubꞌij wi ri xubꞌan ri David xuqujeꞌ ri e rachiꞌl are xenumik?
4 quomodo intravit in domum Dei, et panes propositionis comedit, quos non licebat ei edere, neque his, qui cum eo erant, nisi solis sacerdotibus?
Xoꞌk bꞌik pa ri rachoch ri Dios, xkitij ri kaxlan wa ri tyoxirisatalik. Man yaꞌtal ta che ri David xuqujeꞌ ri e rachiꞌl kakitij we kaxlan wa riꞌ, xane xwi yaꞌtal chike ri e chꞌawenelabꞌ pa kiwiꞌ ri winaq.
5 Aut non legistis in lege quia sabbatis sacerdotes in templo sabbatum violant, et sine crimine sunt?
¿Man isikꞌim ta kꞌut ri wuj rech taqanik rech ri Moisés, man iwetaꞌm ta kꞌut chi ri e chꞌawenelabꞌ pa kiwiꞌ ri winaq ri kechakun pa ri Templo kekwinik kechakun pa ri qꞌij rech uxlanem, xuqujeꞌ maj jun winaq kakwinik kamolow kimak?
6 Dico autem vobis, quia templo maior est hic.
Qas tzij kinbꞌij chiꞌwe chi waral kꞌo wi jun ri nim uqꞌij cho ri Templo.
7 Si autem sciretis, quid est: Misericordiam volo, et non sacrificium: numquam condemnassetis innocentes:
Man kichꞌobꞌ ta riꞌ ri xubꞌij ri Dios are xubꞌij: Man kawaj taj kiꞌtzuj aꞌwaj chinuwach, are kawaj kiꞌloqꞌaj ri winaq, xuqujeꞌ kiꞌtoꞌo.
8 Dominus enim est Filius hominis etiam Sabbati.
Rumal kꞌu cher in ri in uKꞌojol ri Achi, in kabꞌan we puꞌwiꞌ ri qꞌij rech uxlanem, in kinbꞌinik jas ri yaꞌtalik kabꞌanik xuqujeꞌ jas ri man yaꞌtal taj.
9 Et cum inde transisset, venit in synagogam eorum.
Ri Jesús xok bꞌik pa ri Sinagoga rech ri leꞌaj.
10 Et ecce homo manum habens aridam, et interrogabant eum, dicentes: Si licet Sabbatis curare? ut accusarent eum.
Chilaꞌ kꞌo wi jun achi ri man kakwin taj kusalabꞌaj jun uqꞌabꞌ. Ri fariseos rumal cher kakaj kakimol umak ri Jesús xkibꞌij: ¿La kuya bꞌe ri taqanik kakunax jun winaq pa ri qꞌij rech uxlanem?
11 Ipse autem dixit illis: Quis erit ex vobis homo, qui habeat ovem unam, et si ceciderit hæc Sabbatis in foveam, nonne tenebit, et levabit eam?
Ri Jesús xubꞌij: We kꞌo jun chiꞌwe katzaq bꞌik jun uchij pa jun jul pa jun qꞌij rech uxlanem, ¿la keꞌresaj loq chilaꞌ? Jas mat keꞌresaj wi.
12 Quanto magis melior est homo ove? Itaque licet Sabbatis benefacere.
Jun winaq kꞌut are nim uqꞌij choch jun chij. Rumal laꞌ yaꞌtalik kabꞌan ri utzilal pa ri qꞌij rech uxlanem.
13 Tunc ait homini: Extende manum tuam. Et extendit, et restituta est sanitati sicut altera.
Kꞌa te riꞌ, ri Jesús xubꞌij che ri achi ri man kakwin taj kusalabꞌaj ri uqꞌabꞌ: Chayuqu ri aqꞌabꞌ. Ri achi xuyuq ri uqꞌabꞌ, aninaq xutzirik, je xkanajik jetaq ri jun uqꞌabꞌ chik ri utz.
14 Exeuntes autem Pharisæi, consilium faciebant adversus eum, quomodo perderent eum.
Ri fariseos xeꞌl bꞌik pa ri Sinagoga, xkichapleꞌj uchomaxik jas kakibꞌan chukamisaxik ri Jesús.
15 Iesus autem sciens recessit inde: et secuti sunt eum multi, et curavit eos omnes:
Ri Jesús kꞌut retaꞌm ri tajin kakichomaj ri fariseos, rumal riꞌ xeꞌl bꞌik chilaꞌ, e kꞌi winaq xeteriꞌ bꞌik chirij. Ri Jesús xuꞌkunaj konojel ri e yawabꞌibꞌ.
16 et præcepit eis ne manifestum eum facerent.
Xuchilibꞌej chike ri winaq chi man kakitzijoj taj jachin ri areꞌ.
17 Ut adimpleretur quod dictum est per Isaiam prophetam, dicentem:
Jeriꞌ xkꞌulmatajik ri tzꞌibꞌatal pa ri utzij ri Dios ri xubꞌij loq ri qꞌalajisal tzij rech ri Dios, Isaías, are xubꞌij:
18 Ecce puer meus, quem elegi, dilectus meus, in quo bene complacuit animæ meæ. Ponam Spiritum meum super eum, et iudicium gentibus nunciabit.
Chiwilampeꞌ, ri patanil we ri xinchaꞌo. Sibꞌalaj nuloqꞌ, xuqujeꞌ kunojisaj ri wanimaꞌ che kiꞌkotemal. In kinya na ri uxlabꞌixel we che, Areꞌ katzijon na ri nusukꞌal chikixoꞌl konojel ri winaq pa ronojel tinimit.
19 Non contendet, neque clamabit, neque audiet aliquis in plateis vocem eius:
Man kutij ta chuqꞌabꞌ pa tzij rukꞌ jachinaq, Xuqujeꞌ man kuraq ta uchiꞌ. Maj jun katow ri uchꞌabꞌal pa taq ri bꞌe.
20 arundinem quassatam non confringet, et linum fumigans non extinguet, donec eiiciat ad victoriam iudicium:
Man kubꞌan ta kꞌax chike ri kiriqom kꞌax, Xuqujeꞌ man kuꞌkamisaj ta ri xa jubꞌiqꞌ kakaj kekamik, Xane kuya kichuqꞌabꞌ ri maj kichuqꞌabꞌ, Xuqujeꞌ kubꞌan na chi are kachꞌeken che ri sukꞌal.
21 et in nomine eius Gentes sperabunt.
Konojel ri winaq ri e kꞌo cho ri uwachulew kakubꞌiꞌ na kikꞌuꞌx chirij.
22 Tunc oblatus est ei dæmonium habens, cæcus, et mutus, et curavit eum ita ut loqueretur, et videret.
E nikꞌaj winaq xkikꞌam bꞌik jun achi rukꞌ ri Jesús rech kakunax loq. Ri achi moy xuqujeꞌ man kachꞌaw taj rumal cher kꞌo jun itzel uxlabꞌal che. Ri achi xkunax loq rumal ri Jesús, xkwinik xchꞌawik xuqujeꞌ xkaꞌyik.
23 Et stupebant omnes turbæ, et dicebant: Numquid hic est filius David?
Xemayijan ri winaq rumal ri xubꞌan ri Jesús, xuqujeꞌ kakitatabꞌela chibꞌil taq kibꞌ: ¿La are waꞌ ri Jesús ri Mesías, ri Ralkꞌwaꞌl ri David, ri xutzuj kanoq ri Dios chi kape chqakolik?
24 Pharisæi autem audientes, dixerunt: Hic non eiicit dæmones nisi in Beelzebub principe dæmoniorum.
E kꞌo jujun chike ri fariseos are xkita ri xkibꞌij ri winaq, xkibꞌij: Ri Jesús keꞌresaj ri itzel taq uxlabꞌal chike ri winaq, rumal cher are ri Beelzebú ri kinimaꞌqil ri itzel taq uxlabꞌal kayoꞌw kwinem che.
25 Iesus autem sciens cogitationes eorum, dixit eis: Omne regnum divisum contra se, desolabitur: et omnis civitas, vel domus divisa contra se, non stabit.
Ri Jesús retaꞌm ri tajin kakibꞌij, rumal riꞌ xubꞌij chike: We kechꞌoꞌjin jun tinimit kukꞌ ri e kiwinaqil, katukin riꞌ ri tinimit. We kechꞌoꞌjin jun laj tinimit kukꞌ ri kiwinaqil, katukin riꞌ ri laj tinimit. We kechꞌoꞌjin jun ja winaq kukꞌ taq ri e kachalal, xaq aꞌreꞌ ri kakitukij kibꞌ.
26 Et si Satanas Satanam eiicit, adversus se divisus est: quomodo ergo stabit regnum eius?
We kachꞌoꞌjin ri Itzel rukꞌ ri Itzel, xaq rukꞌ areꞌ riꞌ kachꞌoꞌjin wi, katukin kꞌu na riꞌ ri rajawarem.
27 Et si ego in Beelzebub eiicio dæmones, filii vestri in quo eiiciunt? Ideo ipsi iudices vestri erunt.
Kibꞌij ix chi keꞌnwesaj ri itzel taq uxlabꞌal rumal cher are ri Itzel kayoꞌw ri kwinem chwe. We ta qas tzij riꞌ ¿jachin kayoꞌw ri kwinem chike ri iꞌtijoxelabꞌ ix rech kakesaj ri itzel taq uxlabꞌal? We kibꞌij chwe chi are ri Dios kayoꞌw ri kwinem chike, qas kaqꞌalajin na chi ix, ix sachinaq.
28 Si autem ego in Spiritu Dei eiicio dæmones, igitur pervenit in vos regnum Dei.
We keꞌnwesaj in ri itzel taq uxlabꞌal rukꞌ ri ukwinem ri Tyoxalaj Uxlabꞌixel, rukꞌ riꞌ kinkꞌutu chi ri ajawarem rech ri Dios kꞌo chi waral.
29 Aut quomodo potest quisquam intrare in domum fortis, et vasa eius diripere, nisi prius alligaverit fortem? Et tunc domum illius diripiet.
We kꞌo jun achi karaj kareleqꞌaj ri kꞌo pa rachoch jun achi ri sibꞌalaj kꞌo uchuqꞌabꞌ, nabꞌe riꞌ kujatꞌij na kan ri achi ri kꞌo uchuqꞌabꞌ. Kꞌa te riꞌ kakwin riꞌ kareleqꞌaj bꞌik ronojel ri jastaq.
30 Qui non est mecum, contra me est: et qui non congregat mihi, spargit.
Ri man wachiꞌl taj, nukꞌulel riꞌ. Ri man kinutoꞌ taj chi kikꞌamik loq e winaq wukꞌ rech kinkitereneꞌj, xa tajin kuꞌtukij bꞌi riꞌ ri winaq.
31 Ideo dico vobis: Omne peccatum, et blasphemia remittetur hominibus, Spiritus autem blasphemia non remittetur.
Rumal laꞌ kinbꞌij chiꞌwe chi kakuyutaj na ronojel uwach makaj, xuqujeꞌ xapakux yoqꞌoj ri kabꞌanik, are kꞌu ri winaq ri kaketzelaj uwach ri Tyoxalaj Uxlabꞌixel man kakuyutaj ta wi.
32 Et quicumque dixerit verbum contra Filium hominis, remittetur ei: qui autem dixerit contra Spiritum Sanctum, non remittetur ei neque in hoc sæculo, neque in futuro. (aiōn g165)
Xapachin ri kubꞌij kꞌax taq tzij chwe in, ri in uKꞌojol ri Achi, kakuyutaj na umak, are kꞌu ri karetzelaj ri Tyoxalaj Uxlabꞌixel, man kakuyutaj ta wi umak choch ri uwachulew, xuqujeꞌ man kakuyutaj taj pa ri kꞌaslemal ri kape na. (aiōn g165)
33 Aut facite arborem bonam, et fructum eius bonum: aut facite arborem malam, et fructum eius malum: Si quidem ex fructu arbor agnoscitur.
Jun utz cheꞌ utz taq uwach kuyaꞌo. Jun itzel cheꞌ itzel taq uwach kuyaꞌo. We kajawaxik ketaꞌmaxik we utz ri cheꞌ o man utz taj, xaq xwi rajawaxik kil ri uwach. Je xuqujeꞌ kakꞌulmataj kukꞌ ri winaq. We rajawaxik ketaꞌmax kiwach we e utz o man e utz taj, xaq xwi rajawaxik kil ri jastaq ri kakibꞌano.
34 Progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum sitis mali? ex abundantia enim cordis os loquitur.
Kijaꞌl taq kumatz, ¿jamo riꞌ kibꞌij utz taq jastaq we ix itzel taq winaq? Jun utz winaq, utz taq jastaq riꞌ kubꞌij, jun itzel winaq itzel taq jastaq riꞌ kubꞌij.
35 Bonus homo de bono thesauro profert bona: et malus homo de malo thesauro profert mala.
Ri utz laj winaq, are karesaj loq ri utzilal ri uyakom pa ranimaꞌ, are kꞌu ri itzel winaq, are karesaj loq ri etzelal ri kꞌo pa ranimaꞌ.
36 Dico autem vobis quoniam omne verbum otiosum, quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die iudicii.
Qas kinbꞌij chiꞌwe, pa ri kꞌisbꞌal qꞌatoj tzij ri kabꞌan na, iwonojel kibꞌij na jas rumal xibꞌij kꞌax taq tzij chubꞌanik kꞌax chike nikꞌaj winaq chik.
37 Ex verbis enim tuis iustificaberis, et ex verbis tuis condemnaberis.
Ri Dios kuqꞌat na tzij pa iwiꞌ chi ijujunal rumal ri tzij ri xibꞌij. We xibꞌij utz taq tzij kixkolotaj na, we are xibꞌij itzel taq jastaq, kaqꞌat na tzij pa iwiꞌ.
38 Tunc responderunt ei quidam de Scribis et Pharisæis, dicentes: Magister, volumus a te signum videre.
E kꞌo jujun fariseos xuqujeꞌ aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik xkibꞌij che ri Jesús: Ajtij, kaqaj kabꞌan la jun jastaq ri kakꞌutuwik chi are ri Dios taqowinaq la loq.
39 Qui respondens ait illis: Generatio mala, et adultera signum quærit: et signum non dabitur ei, nisi signum Ionæ prophetæ.
Ri Jesús xubꞌij chike: Ix sibꞌalaj ix itzel taq winaq, man kakubꞌiꞌ ta ikꞌuꞌx chirij ri Dios, are kiwaj kinkꞌut jun mayijabꞌal jastaq chiꞌwach. Ri jastaq ri kinkꞌut chiꞌwach are ri xkꞌulmataj rukꞌ ri qꞌalajisal utzij ri Dios Jonás.
40 Sicut enim fuit Ionas in ventre ceti tribus diebus, et tribus noctibus; sic erit Filius hominis in corde terræ tribus diebus, et tribus noctibus.
Jacha ri Jonás xkꞌojiꞌ oxibꞌ qꞌij xuqujeꞌ oxibꞌ aqꞌabꞌ chupam ri nimalaj kar, je xuqujeꞌ ri in ri uKꞌojol ri Achi kinkꞌojiꞌ na oxibꞌ qꞌij xuqujeꞌ oxibꞌ aqꞌabꞌ xeꞌ ri ulew.
41 Viri Ninivitæ surgent in iudicio cum generatione ista, et condemnabunt eam: quia pœnitentiam egerunt in prædicatione Ionæ. Et ecce plus quam Ionas hic.
Pa ri kꞌisbꞌal qꞌatoj tzij, ri winaq ri xekꞌojiꞌ pa ri tinimit Nínive kewaꞌjil na, kakibꞌij na tzij chiꞌwe rech kaqꞌat na tzij pa iwiꞌ, rumal ri Dios. Ri winaq riꞌ xkikꞌex ri kikꞌaslemal are xkita ri tzij ri xutzijoj ri Jonás chike. Ri ix kꞌut pune kita ri nutzij, man kikꞌex ta kꞌu iwibꞌ, pune in nim nuqꞌij cho ri Jonás.
42 Regina Austri surget in iudicio cum generatione ista, et condemnabit eam: quia venit a finibus terræ audire sapientiam Salomonis, et ecce plus quam Salomon hic.
Xuqujeꞌ ri nimalaj taqanel ixoq ri xkꞌojiꞌ chuxukut ulew kawaꞌjil na pa ri qꞌij rech qꞌatoj tzij, kubꞌij na tzij chiꞌwe. Areꞌ sibꞌalaj naj xpe wi chutatabꞌexik ri etaꞌmabꞌal ri xukꞌut ri Salomón. Ri ix kꞌut man kitatabꞌej ta ri nukꞌutuꞌn pune in nim nuqꞌij cho ri Salomón.
43 Cum autem immundus spiritus exierit ab homine, ambulat per loca arida, quærens requiem, et non invenit.
Are kel bꞌik jun itzel uxlabꞌal che jun winaq, keꞌ pa taq ri kꞌolibꞌal jawjeꞌ e maj wi ja, kutzukuj jun kꞌolibꞌal jawjeꞌ kuxlan wi.
44 Tunc dicit: Revertar in domum meam, unde exivi. Et veniens invenit eam vacantem, scopis mundatam, et ornatam.
Are man kuriq ta jun kꞌolibꞌal jawjeꞌ kuxlan wi, kubꞌij: Kintzalij na pa ri najtir wachoch, kine kꞌol chi na junmul chilaꞌ. Are kopanik, ri kꞌolibꞌal maj kꞌo chupam, chꞌajchꞌoj xuqujeꞌ sukꞌumatalik.
45 Tunc vadit, et assumit septem alios spiritus secum nequiores se, et intrantes habitant ibi: et fiunt novissima hominis illius peiora prioribus. Sic erit et generationi huic pessimæ.
Keꞌ chi junmul kubꞌuꞌtzukuj chi e wuqubꞌ uxlabꞌal chik, konojel ri e wuqubꞌ koꞌk che we winaq riꞌ rumal riꞌ sibꞌalaj nim ri kꞌax kuriq ri winaq riꞌ cho ri xuriq kan nabꞌe are xa jun ri itzel uxlabꞌal kꞌo che. Jeriꞌ kakꞌulmataj na iwukꞌ ix rumal cher sibꞌalaj ix itzel taq winaq.
46 Adhuc eo loquente ad turbas, ecce mater eius, et fratres stabant foras, quærentes loqui ei.
Tajin katzijon na ri Jesús kukꞌ ri winaq, are xopan ri unan xuqujeꞌ ri e rachalal chilaꞌ jawjeꞌ ri kꞌo wiꞌ, are kakaj ketzijon rukꞌ, xkayeꞌj apanoq cho ri ja,
47 Dixit autem ei quidam: Ecce mater tua, et fratres tui foris stant quærentes te.
kꞌo kꞌu jun xubꞌij che ri Jesús: Ri anan xuqujeꞌ ri aꞌwachalal e kꞌo cho ja, kakaj ketzijon awukꞌ.
48 At ipse respondens dicenti sibi, ait: Quæ est mater mea, et qui sunt fratres mei?
Ri Jesús xuta chike: ¿Jachin riꞌ ri qas nunan xuqujeꞌ ri qas e wachalal?
49 Et extendens manum in discipulos suos, dixit: Ecce mater mea, et fratres mei.
Ri Jesús xuꞌkꞌut konojel ri utijoxelabꞌ kꞌa te riꞌ xubꞌij chike: Aꞌreꞌ waꞌ ri e nunan xuqujeꞌ e wachalal.
50 Quicumque enim fecerit voluntatem Patris mei, qui in cælis est: ipse meus frater, et soror, et mater est.
Xapachin ri kunimaj ri utaqanik ri nuTat ri kꞌo pa ri kaj, are riꞌ nunan xuqujeꞌ wanabꞌ xuqujeꞌ wachalal.
