Lucam 2
1 Factum est autem in diebus illis, exiit edictum a Cæsare Augusto ut describeretur universus orbis.
Tymczasem August, rzymski cezar, wydał dekret o powszechnym spisie ludności w swoim państwie.
2 Hæc descriptio prima, facta est a præside Syriæ Cyrino:
Był to pierwszy taki spis od chwili, gdy Kwiryniusz został gubernatorem Syrii.
3 et ibant omnes ut profiterentur singuli in suam civitatem.
Wszyscy udawali się więc do swoich rodzinnych miejscowości, aby dać się tam zapisać.
4 Ascendit autem et Ioseph a Galilæa de civitate Nazareth in Iudæam in civitatem David, quæ vocatur Bethlehem: eo quod esset de domo, et familia David,
Józef musiał wyruszyć z Nazaretu w Galilei do Betlejem w Judei, rodzinnego miasta króla Dawida. Pochodził bowiem z jego rodu.
5 ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore prægnante.
Wybrał się więc w drogę wraz z Marią, swoją narzeczoną, która była już w zaawansowanej ciąży.
6 Factum est autem, cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret.
Gdy tam dotarli, nadszedł czas porodu
7 Et peperit filium suum primogenitum, et pannis eum involvit, et reclinavit eum in præsepio: quia non erat eis locus in diversorio.
i Maria urodziła swojego pierwszego Syna. Owinęła Go w pieluszki i położyła w stajennym żłobie, gdyż nie było już dla nich miejsca w tamtejszym zajeździe.
8 Et pastores erant in regione eadem vigilantes, et custodientes vigilias noctis super gregem suum.
Tej właśnie nocy, na pobliskich łąkach pasterze pilnowali owiec.
9 Et ecce Angelus Domini stetit iuxta illos, et claritas Dei circumfulsit illos, et timuerunt timore magno.
Nagle stanął pośród nich anioł, a wokół zajaśniała chwała Pana. Bardzo się przestraszyli,
10 Et dixit illis Angelus: Nolite timere: ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo:
lecz anioł rzekł: —Nie bójcie się! Przynoszę wam radosną nowinę, która dotyczy wszystkich ludzi.
11 quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus Dominus in civitate David.
Dzisiaj w Betlejem narodził się Zbawiciel, długo oczekiwany Mesjasz i Pan!
12 Et hoc vobis signum: Invenietis infantem pannis involutum, et positum in præsepio.
Oto jak Go rozpoznacie: Ujrzycie Niemowlę owinięte w pieluszki, leżące w żłobie.
13 Et subito facta est cum Angelo multitudo militiæ cælestis laudantium Deum, et dicentium:
W tym momencie pojawiło się całe mnóstwo aniołów, którzy wielbili Boga:
14 Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bonæ voluntatis.
—Chwała Bogu w niebie, a na ziemi pokój tym, których On kocha!
15 Et factum est, ut discesserunt ab eis Angeli in cælum: pastores loquebantur ad invicem: Transeamus usque Bethlehem, et videamus hoc verbum, quod factum est, quod Dominus ostendit nobis.
Gdy aniołowie powrócili do nieba, pasterze powiedzieli: —Chodźmy do Betlejem i zobaczmy ten cud, o którym usłyszeliśmy.
16 Et venerunt festinantes: et invenerunt Mariam, et Ioseph, et infantem positum in præsepio.
Pobiegli do miasteczka i odnaleźli Marię z Józefem. Zobaczyli też leżące w żłobie Niemowlę.
17 Videntes autem cognoverunt de verbo, quod dictum erat illis de puero hoc.
A wszystkim napotkanym ludziom opowiadali o tym, co przeżyli i co anioł mówił o Dziecku.
18 Et omnes, qui audierunt, mirati sunt: et de his, quæ dicta erant a pastoribus ad ipsos.
Słuchający ich nie mogli wyjść z podziwu,
19 Maria autem conservabat omnia verba hæc, conferens in corde suo.
a Maria zachowywała to wszystko w swoim sercu i wiele o tym rozmyślała.
20 Et reversi sunt pastores glorificantes, et laudantes Deum in omnibus, quæ audierant, et viderant sicut dictum est ad illos.
Pasterze zaś powrócili do swoich stad, wielbiąc Boga za to, że usłyszeli i zobaczyli dokładnie to, co im zapowiedział anioł.
21 Et postquam consummati sunt dies octo ut circumcideretur puer: vocatum est nomen eius Iesus, quod vocatum est ab Angelo priusquam in utero conciperetur.
Po ośmiu dniach, podczas ceremonii obrzezania, nadano Dziecku imię Jezus, zgodnie z tym, co nakazał anioł, zanim jeszcze się poczęło.
22 Et postquam impleti sunt dies purgationis eius secundum legem Moysi, tulerunt illum in Ierusalem, ut sisterent eum Domino,
Gdy zakończył się okres poporodowego oczyszczenia, ustalony w Prawie Mojżesza, rodzice zanieśli Jezusa do Jerozolimy, aby Go poświęcić Panu.
23 sicut scriptum est in lege Domini: Quia omne masculinum adaperiens vulvam, sanctum Domino vocabitur.
W Prawie napisano bowiem: „Każdego pierwszego syna poświęcicie Panu”.
24 Et ut darent hostiam secundum quod dictum est in lege Domini par turturum, aut duos pullos columbarum.
Złożyli też ofiarę oczyszczenia, którą według Prawa mogła być para synogarlic lub dwa młode gołębie.
25 Et ecce homo erat in Ierusalem, cui nomen Simeon, et homo iste iustus, et timoratus, expectans consolationem Israel, et Spiritus Sanctus erat in eo.
A mieszkał wtedy w Jerozolimie niejaki Symeon. Był to człowiek prawy, bardzo pobożny i posłuszny Duchowi Świętemu. Nieustannie oczekiwał nadejścia upragnionego przez Żydów Mesjasza.
26 Et responsum acceperat a Spiritu Sancto, non visurum se mortem, nisi prius videret Christum Domini.
Duch Święty objawił mu, że nie umrze, dopóki Go nie ujrzy.
27 Et venit in Spiritu in templum. Et cum inducerent puerum Iesum parentes eius, ut facerent secundum consuetudinem legis pro eo:
Tego właśnie dnia Symeon, kierowany przez Ducha, przyszedł do świątyni. Gdy więc rodzice przynieśli Jezusa, by zgodnie z Prawem poświęcić Go Panu,
28 et ipse accepit eum in ulnas suas, et benedixit Deum, et dixit:
spotkali Symeona. On zaś wziął Dziecko na ręce i uwielbił Boga, mówiąc:
29 Nunc dimittis servum tuum Domine, secundum verbum tuum in pace:
—Teraz, Wszechmocny Panie, mogę spokojnie umrzeć.
30 Quia viderunt oculi mei salutare tuum,
Zobaczyłem bowiem Zbawiciela,
31 quod parasti ante faciem omnium populorum:
którego dałeś wszystkim ludom.
32 Lumen ad revelationem gentium, et gloriam plebis tuæ Israel.
On jest światłem dla narodów i chwałą Twojego ludu, Izraela!
33 Et erat pater eius et mater mirantes super his, quæ dicebantur de illo.
Słysząc te słowa o Jezusie, Józef i Maria zdumieli się.
34 Et benedixit illis Simeon, et dixit ad Mariam matrem eius: Ecce positus est hic in ruinam, et in resurrectionem multorum in Israel: et in signum, cui contradicetur:
Symeon zaś pobłogosławił ich i rzekł do Marii: —Ten Chłopiec stanie się przyczyną kontrowersji w Izraelu: jedni Go odrzucą, ściągając na siebie zgubę, a inni z radością Go przyjmą.
35 et tuam ipsius animam pertransibit gladius ut revelentur ex multis cordibus cogitationes.
W ten sposób wyjdą na jaw najskrytsze ludzkie myśli. Twoją zaś duszę przeniknie miecz cierpienia.
36 Et erat Anna prophetissa, filia Phanuel, de tribu Aser: hæc processerat in diebus multis, et vixerat cum viro suo annis septem a virginitate sua.
Tego dnia była również w świątyni prorokini Anna, córka Fanuela, z rodu Asera. Została ona wdową po siedmiu latach małżeństwa,
37 Et hæc vidua usque ad annos octoginta quattuor: quæ non discedebat de templo, ieiuniis, et obsecrationibus serviens nocte, ac die.
a obecnie miała już osiemdziesiąt cztery lata—była więc w podeszłym wieku. Przez cały czas nie opuszczała jednak świątyni—dniem i nocą służyła bowiem Bogu, modląc się i powstrzymując się od posiłków.
38 Et hæc, ipsa hora superveniens, confitebatur Domino: et loquebatur de illo omnibus, qui expectabant redemptionem Israel.
Gdy spotkała Marię z małym Jezusem, zaczęła wychwalać Boga. Potem zaś wszystkim mieszkańcom Jerozolimy, którzy oczekiwali przyjścia Zbawiciela, mówiła, że Mesjasz już się narodził.
39 Et ut perfecerunt omnia secundum legem Domini, reversi sunt in Galilæam in civitatem suam Nazareth.
Po spełnieniu wszystkich wymogów Bożego Prawa, rodzice Jezusa powrócili do rodzinnego Nazaretu w Galilei.
40 Puer autem crescebat, et confortabatur plenus sapientia, et gratia Dei erat in illo.
Z upływem czasu Chłopiec dorastał, nabierał sił i stawał się coraz mądrzejszy, a Bóg nieustannie mu błogosławił.
41 Et ibant parentes eius per omnes annos in Ierusalem, in die sollemni Paschæ.
Jego rodzice każdego roku udawali się do Jerozolimy na święto Paschy.
42 Et cum factus esset annorum duodecim, ascendentibus illis Ierosolymam secundum consuetudinem diei festi,
Gdy Jezus ukończył dwanaście lat, zabrali Go ze sobą.
43 consummatisque diebus, cum redirent, remansit puer Iesus in Ierusalem, et non cognoverunt parentes eius.
Po skończonych uroczystościach wszyscy udali się w drogę powrotną, ale Jezus został w Jerozolimie. Początkowo rodzice tego nie zauważyli.
44 Existimantes autem illum esse in comitatu, venerunt iter diei, et requirebant eum inter cognatos, et notos.
Szukali Go wśród krewnych i przyjaciół, bo sądzili, że idzie gdzieś w tłumie.
45 Et non invenientes, regressi sunt in Ierusalem, requirentes eum.
Gdy Go nie znaleźli, wrócili do Jerozolimy, by tam kontynuować poszukiwania.
46 Et factum est, post triduum invenerunt illum in templo sedentem in medio doctorum, audientem illos, et interrogantem eos.
Dopiero po trzech dniach odnaleźli Jezusa. Siedział w świątyni, w gronie nauczycieli Prawa Mojżesza. Słuchał ich i zadawał im pytania,
47 Stupebant autem omnes, qui eum audiebant, super prudentia, et responsis eius.
a wszystkich obecnych zadziwiał swoimi wypowiedziami i mądrością.
48 Et videntes admirati sunt. Et dixit mater eius ad illum: Fili, quid fecisti nobis sic? Ecce pater tuus, et ego dolentes quærebamus te.
Rodzice byli zaskoczeni tym widokiem. —Synu—powiedziała matka—dlaczego tak postąpiłeś? Szukaliśmy Cię z ojcem i bardzo się niepokoiliśmy.
49 Et ait ad illos: Quid est quod me quærebatis? Nesciebatis quia in his, quæ Patris mei sunt, oportet me esse?
—Dlaczego Mnie szukaliście?—zapytał. —Nie wiedzieliście, że powinienem zajmować się sprawami mojego Ojca?
50 Et ipsi non intellexerunt verbum, quod locutus est ad eos.
Ale oni nie zrozumieli, co chciał przez to powiedzieć.
51 Et descendit cum eis, et venit Nazareth: et erat subditus illis. Et mater eius conservabat omnia verba hæc in corde suo.
Wrócił razem z nimi do Nazaretu i był im posłuszny, a Jego matka wszystko to zachowywała w swoim sercu.
52 Et Iesus proficiebat sapientia, et ætate, et gratia apud Deum, et homines.
Jezus zaś rósł i nabierał mądrości, ciesząc się przychylnością Boga i ludzi.
