Proverbiorum 24
1 [Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:
Kei hae koe ki te hunga kino, kaua hoki e hiahia hei hoa mo ratou.
2 quia rapinas meditatur mens eorum, et fraudes labia eorum loquuntur.
Ko ta to ratou ngakau hoki e whakaaro ai, he tukino, ko ta o ratou ngutu e korero ai, he whanoke.
3 Sapientia ædificabitur domus, et prudentia roborabitur.
Ma te whakaaro nui ka hanga ai te whare, a ma te matauranga ka u ai:
4 In doctrina replebuntur cellaria, universa substantia pretiosa et pulcherrima.
Ma te mohio hoki ka ki ai nga ruma i nga taonga utu nui katoa, i nga mea ahuareka.
5 Vir sapiens fortis est, et vir doctus robustus et validus:
He kaha te tangata whakaaro nui; ae, e whakanuia ana e te tangata mohio te kaha.
6 quia cum dispositione initur bellum, et erit salus ubi multa consilia sunt.
Na kia pai te ngarahu ina anga koe ki te whawhai: kei te tokomaha hoki o nga kaiwhakatakoto whakaaro te ora.
7 Excelsa stulto sapientia; in porta non aperiet os suum.
He tiketike rawa te whakaaro nui mo te wairangi: e kore e kuihi tona mangai i te kuwaha.
8 Qui cogitat mala facere stultus vocabitur:
Ko te tangata e whakaaro ana ki te kino, ka kiia he whanoke.
9 cogitatio stulti peccatum est, et abominatio hominum detractor.
He hara te whakaaro wairangi: he mea whakarihariha ano ki te tangata te tangata whakahi.
10 Si desperaveris lassus in die angustiæ, imminuetur fortitudo tua.]
Ki te ngoikore koe i te ra o te he, he iti tou kaha.
11 [Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare ne cesses.
Whakaorangia te hunga e kawea atu ana ki te mate, a puritia mai hoki e koe te hunga e meatia ana kia whakamatea.
12 Si dixeris: Vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit: et servatorem animæ tuæ nihil fallit, reddetque homini juxta opera sua.
Ki te mea koe, Nana, kihai tenei i mohiotia e matou: kahore ianei te kaipauna ngakau i te whakaaro ki tera? a, ko te kaitiaki o tou wairua, kahore ranei ia e mohio? e kore ranei e homai e ia ki te tangata kia rite ki tana mahi?
13 Comede, fili mi, mel, quia bonum est, et favum dulcissimum gutturi tuo.
Kainga, e taku tama, te honi, he pai hoki; me te honikoma, he mea reka hoki ki tou mangai:
14 Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.
Ka mohio ai koe ki te whakaaro nui, he mea ki tou wairua: ki te kitea e koe, he tukunga iho ano tona, e kore hoki tau i tumanako ai e hatepea.
15 Ne insidieris, et quæras impietatem in domo justi, neque vastes requiem ejus.
Kaua, e te tangata kino, e whanga ki te nohoanga o te tangata tika; kei tukino koe ki tona takotoranga.
16 Septies enim cadet justus, et resurget: impii autem corruent in malum.
E hinga ana hoki te tangata tika, e whitu hinganga, ka ara ake ano: ka whakataka ia te hunga kino e te he.
17 Cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas, et in ruina ejus ne exsultet cor tuum:
Kaua e harakoa ki te hinga tou hoariri, kaua hoki tou ngakau e hari ina taka ia:
18 ne forte videat Dominus, et displiceat ei, et auferat ab eo iram suam.
Kei kite a Ihowa, a ka he ki tana titiro, a ka tahuri atu tona riri i a ia.
19 Ne contendas cum pessimis, nec æmuleris impios:
Kei mamae koe, he mea mo nga kaimahi i te kino, kei hae hoki ki te hunga kino.
20 quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.
Kahore hoki he mutunga pai ki te tangata kino; ka keto hoki te rama a te hunga kino.
21 Time Dominum, fili mi, et regem, et cum detractoribus non commiscearis:
E taku tama, e wehi ki a Ihowa, ki te kingi hoki: a, kaua e whakauru noa atu ki te hunga e mea ana ki te whakaputa ke.
22 quoniam repente consurget perditio eorum, et ruinam utriusque quis novit?]
No te mea ka puta tata te aitua mo ratou: a ko wai ka mohio ki te whakangaromanga o raua tokorua?
23 Hæc quoque sapientibus. [Cognoscere personam in judicio non est bonum.
He whakatauki ano hoki enei na te hunga whakaaro nui. Ehara i te mea pai kia whakaaro ki te kanohi tangata ina whakawa.
24 Qui dicunt impio: Justus es: maledicent eis populi, et detestabuntur eos tribus.
Ko te tangata e mea ana ki te tangata kino, He tika koe; ka kanga nga iwi ki a ia, ka whakarihariha nga tauiwi ki a ia.
25 Qui arguunt eum laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio.
Otiia ka koa nga ngakau o te hunga e riria ai tona he, ka tau iho ano hoki te manaaki pai ki runga ki a ratou.
26 Labia deosculabitur qui recta verba respondet.
Ka kihia e ia nga ngutu e whakahoki ana i nga kupu tika.
27 Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum tuum, ut postea ædifices domum tuam.
Meinga kia takoto pai tau mahi i waho, kia rite hoki hei meatanga mau i te mara; muri iho ka hanga i tou whare.
28 Ne sis testis frustra contra proximum tuum, nec lactes quemquam labiis tuis.
Kaua koe e tu hei kaiwhakaatu he mo tou hoa, i te mea kahore he take; a kaua e tinihanga ki ou ngutu.
29 Ne dicas: Quomodo fecit mihi, sic faciam ei; reddam unicuique secundum opus suum.]
Kaua e ki, Ka meatia ano e ahau ki a ia tana i mea ai ki ahau; ka rite ki ta te tangata mahi taku e whakahoki ai ki a ia.
30 [Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti:
I haere ahau i te taha o te mara a te mangere, i te taha hoki o te mara waina a te tangata kahore ona mahara;
31 et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ, et maceria lapidum destructa erat.
Na, kua tupuria katoatia e te tataramoa, kapi tonu te mata o te mara i te ongaonga, a ko to reira taiepa kohatu kua oti te wahi.
32 Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam.
Katahi ahau ka titiro, ka ata whakaaroaro: ka kite ahau, a ka hopu mai hei ako moku.
33 Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis; pauxillum manus conseres ut quiescas:
Kia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuituitanga o nga ringa ka moe ai:
34 et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.]
Ka pera te haerenga mai o tou muhore ano he kaipahua; o tou rawakore hoki ano he tangata mau patu.
