Proverbiorum 22
1 [Melius est nomen bonum quam divitiæ multæ; super argentum et aurum gratia bona.
Mbiri yabwino ndi yofunika kuposa chuma chambiri; kupeza kuyanja nʼkwabwino kuposa siliva kapena golide.
2 Dives et pauper obviaverunt sibi: utriusque operator est Dominus.
Wolemera ndi wosauka ndi ofanana; onsewa anawalenga ndi Yehova.
3 Callidus vidit malum, et abscondit se; innocens pertransiit, et afflictus est damno.
Munthu wochenjera akaona choopsa amabisala, koma munthu wopusa amangopitirira ndipo amadzanongʼoneza bondo.
4 Finis modestiæ timor Domini, divitiæ, et gloria, et vita.
Mphotho ya munthu wodzichepetsa ndi woopa Yehova ndi chuma, ulemu ndi moyo.
5 Arma et gladii in via perversi; custos autem animæ suæ longe recedit ab eis.
Mʼnjira za anthu oyipa muli minga ndi misampha, koma amene amasala moyo wake adzazipewa zonsezo.
6 Proverbium est: adolescens juxta viam suam; etiam cum senuerit, non recedet ab ea.
Mwana muzimuphunzitsa njira yake, ndipo akadzakalamba sadzachokamo.
7 Dives pauperibus imperat, et qui accipit mutuum servus est fœnerantis.
Wolemera amalamulira wosauka, ndipo wokongola zinthu amakhala kapolo wa womukongozayo.
8 Qui seminat iniquitatem metet mala, et virga iræ suæ consummabitur.
Amene amafesa zoyipa amakolola mavuto, ndipo ndodo yaukali wake idzathyoka.
9 Qui pronus est ad misericordiam benedicetur: de panibus enim suis dedit pauperi. Victoriam et honorem acquiret qui dat munera; animam autem aufert accipientium.
Amene ali ndi diso lachifundo adzadalitsika, pakuti iye amagawana chakudya chake ndi anthu osauka.
10 Ejice derisorem, et exibit cum eo jurgium, cessabuntque causæ et contumeliæ.
Chotsani munthu wonyoza, ndipo kukangana kudzatha; mapokoso ndi zonyoza zidzaleka.
11 Qui diligit cordis munditiam, propter gratiam labiorum suorum habebit amicum regem.
Amene amakonda kukhala woyera mtima ndi kumayankhula mawu abwino, adzakhala bwenzi la mfumu.
12 Oculi Domini custodiunt scientiam, et supplantantur verba iniqui.
Maso a Yehova amakhala pa anthu odziwa bwino zinthu, koma Iye adzalepheretsa mawu a anthu osakhulupirika.
13 Dicit piger: Leo est foris; in medio platearum occidendus sum.
Munthu waulesi amati, “Kunjaku kuli mkango. Ine ndidzaphedwa mʼmisewu!”
14 Fovea profunda os alienæ: cui iratus est Dominus, incidet in eam.
Pakamwa pa mkazi wachigololo pali ngati dzenje lozama; amene Yehova wamukwiyira adzagwamo.
15 Stultitia colligata est in corde pueri, et virga disciplinæ fugabit eam.
Uchitsiru umakhala mu mtima mwa mwana, koma ndodo yomulangira mwanayo idzachotsa uchitsiruwo.
16 Qui calumniatur pauperem ut augeat divitias suas, dabit ipse ditiori, et egebit.]
Amene amapondereza anthu osauka kuti awonjezere chuma chake, ndiponso amene amapereka mphatso kwa anthu olemera onsewa adzasauka.
17 [Inclina aurem tuam, et audi verba sapientium: appone autem cor ad doctrinam meam,
Utchere khutu lako ndipo umvere mawu anzeru; uyike mtima wako pa zimene ndikukuphunzitsa kuti udziwe.
18 quæ pulchra erit tibi cum servaveris eam in ventre tuo, et redundabit in labiis tuis:
Zidzakhala zokondweretsa ngati uzisunga mu mtima mwako ndi wokonzeka kuziyankhula.
19 ut sit in Domino fiducia tua, unde et ostendi eam tibi hodie.
Ndakuphunzitsa zimenezi lero koma makamaka uziopa Yehova.
20 Ecce descripsi eam tibi tripliciter, in cogitationibus et scientia:
Kodi suja ndinakulembera malangizo makumi atatu okuchenjeza ndi okupatsa nzeru,
21 ut ostenderem tibi firmitatem et eloquia veritatis, respondere ex his illis qui miserunt te.
malangizo okudziwitsa zolungama ndi zoona ndi kuti ukawayankhe zoona amene akutumawo?
22 Non facias violentiam pauperi quia pauper est, neque conteras egenum in porta:
Mʼmphawi usamubere chifukwa ndi osauka, ndipo usawapondereze anthu osowa mʼbwalo la milandu,
23 quia judicabit Dominus causam ejus, et configet eos qui confixerunt animam ejus.
pakuti Yehova adzawateteza pa mlandu wawo ndipo adzalanda moyo onse amene amawalanda iwo.
24 Noli esse amicus homini iracundo, neque ambules cum viro furioso:
Usapalane naye ubwenzi munthu wosachedwa kupsa mtima ndipo usayanjane ndi munthu amene sachedwa kukwiya
25 ne forte discas semitas ejus, et sumas scandalum animæ tuæ.
kuopa kuti iwe ungadzaphunzire njira zake ndi kukodwa mu msampha.
26 Noli esse cum his qui defigunt manus suas, et qui vades se offerunt pro debitis:
Usakhale munthu wopereka chikole kapena kukhala mboni pa ngongole;
27 si enim non habes unde restituas, quid causæ est ut tollat operimentum de cubili tuo?
ngati ulephera kupeza njira yolipirira adzakulanda ngakhale bedi lako lomwe.
28 Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui.
Usasunthe mwala wamʼmalire akalekale amene anayikidwa ndi makolo ako.
29 Vidisti virum velocem in opere suo? coram regibus stabit, nec erit ante ignobiles.]
Kodi ukumuona munthu waluso pa ntchito yake? Iye adzatumikira mafumu; sadzatumikira anthu wamba.
