Proverbiorum 14
1 [Sapiens mulier ædificat domum suam; insipiens exstructam quoque manibus destruet.
Mkazi wanzeru amamanga banja lake, koma mkazi wopusa amalimasula ndi manja ake omwe.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo qui infami graditur via.
Amene amayenda molungama amaopa Yehova, koma amene njira zake ndi zoyipa amanyoza Yehova.
3 In ore stulti virga superbiæ; labia autem sapientium custodiunt eos.
Kuyankhula kwa chitsiru kumamuyitanira ndodo pa msana, koma milomo ya munthu wanzeru imamuteteza.
4 Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est; ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
Pakasowa ngʼombe zolima gome limakhala lopanda chakudya, koma pakakhala ngʼombe zamphamvu zakudya zimachulukanso.
5 Testis fidelis non mentitur; profert autem mendacium dolosus testis.
Mboni yokhulupirika sinama, koma mboni yonyenga imayankhula zabodza.
6 Quærit derisor sapientiam, et non invenit; doctrina prudentium facilis.
Wonyoza anzake amafunafuna nzeru koma osayipeza, koma munthu womvetsa bwino amadziwa zinthu msanga.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
Khala kutali ndi munthu wopusa chifukwa sudzapeza mawu a nzeru.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam, et imprudentia stultorum errans.
Nzeru za munthu wochenjera zagona pakuzindikira njira zake. Koma uchitsiru wa zitsiru umapusitsidwa ndi chinyengo chawo chomwe.
9 Stultus illudet peccatum, et inter justos morabitur gratia.
Zitsiru zimanyoza za kulapa machimo, awo, koma kufuna kwabwino kumapezeka mwa anthu olungama.
10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio ejus non miscebitur extraneus.
Mtima uliwonse umadziwa wokha zowawa zake, ndipo palibe wina aliyense angadziwe kukondwa kwake.
11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero justorum germinabunt.
Nyumba ya munthu woyipa idzapasuka, koma tenti ya munthu wowongoka mtima idzakhazikika.
12 Est via quæ videtur homini justa, novissima autem ejus deducunt ad mortem.
Pali njira ina yooneka ngati yabwino kwa munthu, koma kumatsiriziro kwake ndi ku imfa.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
Ngakhale poseka mtima utha kumva kuwawa, ndipo mathero achimwemwe akhoza kukhala chisoni.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.]
Munthu wosakhulupirika adzalandira zogwirizana ndi ntchito yake, koma munthu wabwino adzalandira mphotho ya ntchito yake.
15 [Innocens credit omni verbo; astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni; servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via ejus.
Munthu wopusa amakhulupirira chilichonse, koma munthu wochenjera amaganizira bwino mayendedwe ake.
16 Sapiens timet, et declinat a malo; stultus transilit, et confidit.
Munthu wanzeru amaopa Mulungu ndipo amapewa zoyipa, koma munthu wopusa ndi wokula mtima amakhala wosasamala.
17 Impatiens operabitur stultitiam, et vir versutus odiosus est.
Munthu wopsa mtima msanga amachita zinthu za uchitsiru, ndipo anthu amadana ndi munthu wachinyengo.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et exspectabunt astuti scientiam.
Anthu opusa amalandira uchitsiru, koma anthu ochenjera amavekedwa chipewa cha ulemerero wa kudziwa zinthu.
19 Jacebunt mali ante bonos, et impii ante portas justorum.
Anthu oyipa adzagwada pamaso pa anthu abwino, ndipo anthu oyipa adzapempha thandizo kwa anthu olungama.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
Munthu wosauka ngakhale anansi ake omwe amamuda, koma munthu wolemera ali ndi abwenzi ambiri.
21 Qui despicit proximum suum peccat; qui autem miseretur pauperis beatus erit. Qui credit in Domino misericordiam diligit.
Wonyoza mnansi wake ndi wochimwa koma ndi wodala amene amachitira chifundo anthu osowa.
22 Errant qui operantur malum; misericordia et veritas præparant bona.
Kodi amene amakonzekera zoyipa sasochera? Koma amene amakonzekera zabwino anthu amawaonetsa chikondi ndi kukhulupirika.
23 In omni opere erit abundantia; ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
Ntchito iliyonse imakhala ndi phindu, koma kuyankhulayankhula kumabweretsa umphawi.
24 Corona sapientium divitiæ eorum; fatuitas stultorum imprudentia.
Chipewa chaulemu cha anthu a nzeru ndi chuma chawo chomwe, koma malipiro a zitsiru ndi uchitsiru.
25 Liberat animas testis fidelis, et profert mendacia versipellis.]
Mboni yokhulupirika imapulumutsa miyoyo, koma mboni yabodza imaphetsa.
26 [In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis ejus erit spes.
Amene amaopa Yehova ali ndi chitetezo chokwanira ndipo iye adzakhala pothawira pa ana ake.
27 Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
Kuopa Yehova ndiye kasupe wamoyo, kumathandiza munthu kuti apewe msampha wa imfa.
28 In multitudine populi dignitas regis, et in paucitate plebis ignominia principis.
Gulu lalikulu la anthu ndiye ulemerero wa mfumu, koma popanda anthu kalonga amawonongeka.
29 Qui patiens est multa gubernatur prudentia; qui autem impatiens est exaltat stultitiam suam.
Munthu wosapsa mtima msanga amamvetsa zinthu kwambiri, koma munthu wopsa mtima msanga amaonetsa uchitsiru wake.
30 Vita carnium sanitas cordis; putredo ossium invidia.
Mtima wodekha umapatsa thupi moyo, koma nsanje imawoletsa mafupa.
31 Qui calumniatur egentem exprobrat factori ejus; honorat autem eum qui miseretur pauperis.
Amene amapondereza mʼmphawi amanyoza mlengi wake, koma wochitira chifundo munthu wosowa amalemekeza Mulungu.
32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem justus in morte sua.
Anthu oyipa adzakanthidwa chifukwa cha ntchito zawo zomwe, koma olungama adzatetezedwa mwa imfa yawo.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
Nzeru zimakhala mu mtima mwa anthu omvetsa zinthu, koma nzeru sipezeka mu mtima mwa zitsiru.
34 Justitia elevat gentem; miseros autem facit populos peccatum.
Chilungamo chimakweza mtundu wa anthu, koma uchimo umachititsa manyazi mtundu uliwonse.
35 Acceptus est regi minister intelligens; iracundiam ejus inutilis sustinebit.]
Mfumu imasangalatsidwa ndi wantchito wanzeru, koma imachitira ukali wantchito wochititsa manyazi.
