پەندەکانی سلێمان 6

1 ڕۆڵە، ئەگەر بووی بە کەفیلی دراوسێکەت، ئەگەر لەگەڵ بێگانەیەک تەوقەت کرد،

[My] son, if you become surety for your friend, you shall deliver your hand to an enemy.

2 ئەگەر بە داوی قسەکانی دەمتەوە بوویت، بە قسەی دەمی خۆت پێوە بوویت،

For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.

3 ڕۆڵە، ئەمە بکە و فریای خۆت بکەوە، چونکە ژێردەستەی دراوسێکەت بوویت، بڕۆ، خۆت نزم بکەرەوە و لە هاوڕێکەت بپاڕێوە.

[My] son, do what I command you, and deliver yourself; for on your friend's account you are come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even your friend for whom you are become surety.

4 خەو مەدە چاوەکانت و پێڵووەکانت خەواڵوو نەبن.

Give not sleep to your eyes, nor slumber with your eyelids;

5 وەک مامز خۆت لە دەست ڕاوچی دەرباز بکە، وەک چۆلەکە لە تەڵەی ڕاوچی.

that you may deliver yourself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.

6 ئەی تەمبەڵ، بڕۆ لای مێروولە، بڕوانە ڕێگاکانی و ببە بە دانا.

Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.

7 بێ ئەوەی پێشەوا و کوێخا و فەرمانڕەوای هەبێت،

For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,

8 بەڵام لە هاویندا نانی خۆی ئەمبار دەکات و لە کاتی دروێنەدا خۆراکی خۆی کۆدەکاتەوە.

he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labours kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.

9 ئەی تەمبەڵ، هەتا کەی پاڵدەدەیتەوە؟ کەی لە خەوەکەت هەڵدەستی؟

How long will you lie, O sluggard? and when will you awake out of sleep?

10 کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون، کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان،

You sleep a little, and you rest a little, and you slumber a short [time], and you fold your arms over your breast a little.

11 ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت، نەبوونیشت وەک چەکدار.

Then poverty comes upon you as an evil traveller, and lack as a swift courier: but if you be diligent, your harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.

12 کەسی هیچوپووچ، پیاوی چەواشەکار، بە زمان خواری ڕەفتار دەکات،

A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.

13 چاوی دەقوچێنێت و بەپێی ئاماژە دەکات و بە پەنجە دەریدەبڕێت،

And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.

14 فێڵ لە دڵیدایە، خراپە دادەهێنێت، هەموو کاتێک ناکۆکی دەوروژێنێت.

[His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.

15 لەبەر ئەوە لەپڕ لێی دەقەومێت، لەناکاو دەشکێت و چارەسەری نییە.

Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.

16 شەش شت هەن یەزدان ڕقی لێیانە، حەوتیش قێزەونە لەلای:

For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.

17 چاوی بەفیز، زمانی درۆزن، دەستێک کە خوێنی بێتاوانی ڕشتبێت،

The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;

18 دڵێک پیلانی خراپ دابهێنێت، پێیەک بە پەلە بەرەو خراپەکاری ڕابکات،

and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].

19 شایەتی درۆزن درۆ بڵاو بکاتەوە و وروژێنەری ناکۆکی نێوان برایان.

An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.

20 ڕۆڵە، ڕاسپاردەکانی باوکت بەجێبگەیەنە و فێرکردنەکانی دایکت پشتگوێ مەخە.

[My] son, keep the laws of your father, and reject not the ordinances of your mother:

21 هەمیشە بە دڵتەوە گرێیان بدە و بە گەردنی خۆتەوە هەڵیانواسە.

but bind them upon your soul continually, and hang them as a chain about your neck.

22 لە هاتوچۆکردنتدا ڕێنماییت دەکەن، لە ڕاکشانت چاودێریت دەکەن و کە خەبەریشت بووەوە دەتدوێنن،

Whenever you walk, lead this along and let it be with you; that it may talk with you when you wake.

23 چونکە ئەم ڕاسپاردانە چران و ئەم فێرکردنەش ڕووناکییە، سەرزەنشتی تەمبێکردنیش ڕێگای ژیانە،

For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:

24 بۆ ئەوەی لە ژنی بەدڕەوشت بتپارێزێت، لە زمانلووسی داوێنپیس.

to keep you continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.

25 لە دڵەوە ئارەزووی جوانییەکەی مەکە، با بە برژانگەکانی نەتبات،

Let not the desire of beauty overcome you, neither be you caught by your eyes, neither be captivated with her eyelids.

26 چونکە ژنی لەشفرۆش وا دەکات پێویستیت بە نانێک بێت، بەڵام ژنی بەمێرد گیانی گرانبەهات ڕاودەکات.

For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.

27 ئایا کەس دەتوانێت ئاگر لە باوەش بگرێت و جلەکانی نەسووتێت؟

Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?

28 یان بەسەر پشکۆدا بڕوات و پێیەکانی داغ نەبێت؟

or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?

29 ئاوایە ئەوەی بچێتە لای ژنی کەسێکی دیکە، هەرکەسێک دەستی لێ بدات بێ سزا نابێت.

So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.

30 سووکایەتی بە دز ناکرێت کە دزی دەکات بۆ خۆتێرکردن کاتێک کە برسییە.

It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:

31 هەرچەندە کە لێی ئاشکرا بوو دەبێت حەوت قات بداتەوە، ئەگەر هەموو ماڵی خۆشی لەسەر دانابێت.

but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.

32 بەڵام ئەوەی داوێنپیسی لەگەڵ ژنێک بکات تێنەگەیشتووە، هەرکەسێک وا بکات خۆی دەفەوتێنێت.

But the adulterer through lack of sense procures destruction to his soul.

33 تووشی لێدان و سەرشۆڕی دەبێت و شەرمەزارییەکەی ناسڕێتەوە،

He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.

34 چونکە ئیرەیی پیاو دەوروژێنێت، لە ڕۆژی تۆڵەدا دەست ناگێڕێتەوە،

For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.

35 چاوی لە هیچ قەرەبووێک نییە، بە دیاری ڕازی نابێت، ئەگەر بۆشی زیاد بکەیت.

He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.