پەندەکانی سلێمان 30

1 قسەکانی ئاگوری کوڕی یاقە ئەم سروشە لەخۆ دەگرێت. ئەم پیاوە بە ئیتیێلی ڕاگەیاند: ئەی خودایە، من شەکەتم، بەڵام دەتوانم بەسەریدا زاڵ بم.

These things says the man to them that trust in God; and I cease.

2 «من لە هەموو مرۆڤێک دەبەنگترم، تێگەیشتنی مرۆڤانەم نییە.

For I am the most simple of all men, and there is not in me the wisdom of men.

3 فێری دانایی نەبووم و ناسینی خودای پیرۆزم نییە.

God has taught me wisdom, and I know the knowledge of the holy.

4 کێ بەرزبووەوە بۆ ئاسمان و هاتە خوارەوە؟ کێ بای لەناو هەردوو لەپی خۆی کۆکردەوە؟ کێ ئاوی لەناو جلدا پێچایەوە؟ کێ هەموو لایەکی زەوی دامەزراند؟ ناوی چییە؟ ناوی کوڕەکەی چییە؟ ئەگەر دەیزانیت پێم بڵێ!

Who has gone up to heaven, and come down? who has gathered the winds in his bosom? who has wrapped up the waters in a garment? who has dominion of all the ends of the earth? what is his name? or what is the name of his children?

5 «هەموو وشەیەکی خودا بێگەردە، قەڵغانە بۆ ئەوانەی پەنای بۆ دەبەن.

For all the words of God are tried in the fire, and he defends those that reverence him.

6 هیچ شتێک بۆ وشەکانی زیاد مەکە، نەوەک سەرزەنشتت بکات و بە درۆزن دەربچیت.

Add not unto his words, lest he reprove thee, and thou be made a liar.

7 «ئەی یەزدان، دوو شتم لێ داوا کردیت، لێمی قەدەغە مەکە پێش مردنم:

Two things I ask of thee; take not favour from me before I die.

8 شتی پووچ و قسەی درۆم لێ دووربخەوە، هەژاری یان دەوڵەمەندیم مەدەرێ، بەڵام نانی پێویستی خۆم پێ بدە،

Remove far from me vanity and falsehood: and give me not wealth [or] poverty; but appoint me what is needful and sufficient:

9 نەوەک تێر بم و نکۆڵیت لێبکەم و بڵێم:”یەزدان کێیە؟“یان نەوەک هەژار بم و دزی بکەم و ناوی خودای خۆم بێ ڕێز بکەم.

lest I be filled and become false, and say, Who sees me? or be poor and steal, and swear [vainly] by the name of God.

10 «بوختان بە خزمەتکار مەکە لەلای گەورەکەی، نەوەک نەفرەتت لێ بکات و تاوانبار بیت.

Deliver not a servant into the hands of his master, lest he curse thee, and thou be utterly destroyed.

11 «نەوەیەک هەیە نەفرەت لە باوکی دەکات و دایکی پیرۆز ناکات.

A wicked generation curse their father, and do not bless their mother.

12 نەوەیەک هەیە لە ڕوانگەی خۆی پاکە، بەڵام خۆی نەشوشتووەتەوە لە پیسوپۆخڵییەکەی.

A wicked generation judge themselves to be just, but do not cleanse their way.

13 نەوەیەک هەیە چەند چاو لە هەوراز و بەرز دەڕوانێت.

A wicked generation have lofty eyes, and exalt themselves with their eyelids.

14 نەوەیەک هەیە ددانەکانی شمشێرن و کاکیلەکانی چەقۆن، بۆ خواردنی کڵۆڵەکان لەسەر زەوی و نەدارەکان لەنێو خەڵکی.

A wicked generation have swords [for] teeth and jaw-teeth [as] knives, so as to destroy and devour the lowly from the earth, and the poor of them from among men.

15 «زەروو دوو کچی هەیە، هاوار دەکەن:”بێنە، بێنە!“«سێ شت هەن تێر نابن، چوارەمیش ناڵێت،”بەسە!“:

The horse-leech had three dearly-beloved daughters: and these three did not satisfy her; and the fourth was not contented so as to say, Enough.

16 جیهانی مردووان و منداڵدانی نەزۆک و زەوییەک تێر ئاو نەبێت و ئاگرێک هەرگیز نەڵێت:”بەسە!“ (Sheol h7585)

The grave, and the love of a woman, and the earth not filled with water; water also and fire will not say, It is enough. (Sheol h7585)

17 «ئەو چاوەی گاڵتە بە باوکی بکات و سووکایەتی بە گوێڕایەڵی بکات بۆ دایک، قەلەڕەشەکانی دۆڵ هەڵیدەکۆڵن و بێچووە سیسارکە کەچەڵ دەیخۆن.

The eye that laughs to scorn a father, and dishonours the old age of a mother, let the ravens of the valleys pick it out, and let the young eagles devour it.

18 «سێ شت هەن زۆر سەیرن بۆ من، چوارەمیش تێناگەم:

Moreover there are three things impossible for me to comprehend, and the fourth I know not:

19 ڕێگای هەڵۆ لە ئاسمان، ڕێگای مار لەسەر بەرد، ڕێگای کەشتی لەناو جەرگەی دەریا و ڕێگای پیاویش لەگەڵ کچ.

the track of a flying eagle; and the ways of a serpent on a rock; and the paths of a ship passing through the sea; and the ways of a man in youth.

20 «ئەمە هەڵسوکەوتی ژنی داوێنپیسە: دەخوات و دەمی دەسڕێتەوە و دەڵێت:”خراپەم نەکردووە!“

Such is the way of an adulterous woman, who having washed herself from what she has done, says she has done nothing amiss.

21 «زەوی لەژێر سێ شتدا دەلەرزێت و لەژێر چوارەمیش ناتوانێت بەرگە بگرێت،

By three thing the earth is troubled, and the fourth it cannot bear:

22 خزمەتکارێک کە بووبێتە پاشا، گێلێک کە تێر نان بێت،

if a servant reign; or a fool be filled with food;

23 ئافرەتێک بێ ناز بێت و مێرد بکات، کەنیزەیەک ببێت بە میراتگری خاتوونەکەی.

or if a maid-servant should cast out her own mistress; and if a hateful woman should marry a good man.

24 «چوار شت هەن لەسەر زەوی بچووکن بەڵام لە دانایان داناترن:

And [there are] four very little things upon the earth, but these are wiser than the wise:

25 مێروولەکان بوونەوەرێکی بێهێزن، بەڵام لە هاویندا خواردنی خۆیان ئەمبار دەکەن.

the ants which are weak, and [yet] prepare [their] food in summer;

26 گۆڕهەڵکەنەکان گیانلەبەرێکی بێ توانان، بەڵام لەناو بەرد لانەکانیان دروستدەکەن.

the rabbits also [are] a feeble race, who make their houses in the rocks.

27 کوللەکان پاشایان نییە، بەڵام هەموویان پۆل پۆل دەجوڵێن.

The locusts have no king, and [yet] march orderly at one command.

28 مارمێلکە بەدەست دەگیردرێت، بەڵام لە کۆشکی پاشادا دەبینرێت.

And the eft, which supports itself by [its] hands, and is easily taken, dwells in the fortresses of kings.

29 «سێ شت هەن هەنگاویان سەنگینە و چوارەمیش ڕۆیشتنی سەنگینە:

And there are three things which go well, and a fourth which passes along finely.

30 شێر کە پاڵەوانی هەموو گیاندارەکانە، لە ڕووی هیچ شتێک ناگەڕێتەوە،

A lion's whelp, stronger than [all other] beasts, which turns not away, nor fears [any] beast;

31 کەڵەشێری بە فیز، تەگە، پاشایەکیش لە سەرکردایەتی لەشکرەکەی.

and a cock walking in boldly among the hens, and the goat leading the herd; and a king publicly speaking before a nation.

32 «ئەگەر گێلایەتیت کرد بە خۆهەڵکێشانت، یان پیلانی خراپت نایەوە، دەستت بخەرە سەر دەمت!

If thou abandon thyself to mirth, and stretch forth thine hand in a quarrel, thou shalt be disgraced.

33 چونکە وەک چۆن شیر بهەژێنیت کەرەی لێ دەردەچێت و لووت بهەژێنیت خوێنی لێ دێت، تووڕەییش بهەژێنیت ناکۆکی لێ پێدا دەبێت.»

Milk out milk, and there shall be butter, and if thou wing [one's] nostrils there shall come out blood: so if thou extort words, there will come forth quarrels and strifes.