پەندەکانی سلێمان 26

1 وەک بەفر لە هاوین و باران لە کاتی دروێنەدا، ئاواش ڕێزلێنان لە گێل ناوەشێتەوە.

As dew in harvest, and as rain in summer, so honour is not [seemly] for a fool.

2 وەک چۆلەکەی فڕیو و پەڕەسێلکەی باڵگرتوو، ئاواشە نەفرەت بەبێ هۆ نایێت.

As birds and sparrows fly, so a curse shall not come upon any one without a cause.

3 قامچی بۆ ئەسپ و لغاو بۆ گوێدرێژە، کوتەکیش بۆ پشتی گێلەکانە.

As a whip for a horse, and a goad for an ass, so [is] a rod for a simple nation.

4 وەڵامی گێل مەدەوە بەپێی گێلایەتییەکەی، نەوەک تۆش وەک ئەوت لێ بێت.

Answer not a fool according to his folly, lest you become like him.

5 وەڵامی گێل بدەوە بەپێی گێلایەتییەکەی، نەوەک لەبەرچاوی خۆی ببێت بە دانا.

Yet answer a fool according to his folly, lest he seem wise in his own conceit.

6 وەک بڕینەوەی قاچەکانی خۆیەتی و نۆشینی ستەمە، ئەوەی بە دەستی گێل پەیام بنێرێت.

He that sends a message by a foolish messenger procures for himself a reproach from his own ways.

7 وەک شۆڕبوونەوەی قاچەکانی گۆجە، پەند لە دەمی گێلەکان.

[As well] take away the motion of the legs, as transgression from the mouth of fools.

8 وەک گرێدانی بەرد بە بەردەقانییەوە، ئەوەی ڕێز لە گێل دەگرێت.

He that binds up a stone in a sling, is like one that gives glory to a fool.

9 وەک دڕکە لە دەستی سەرخۆش، پەند لە دەمی گێلەکان.

Thorns grow in the hand of a drunkard, and servitude in the hand of fools.

10 وەک تیرهاوێژێکە کوێرانە لە خەڵک بگرێت، بەکرێگری گێل و ڕێبوار.

All the flesh of fools endures much hardship; for their fury is brought to nothing.

11 وەک سەگ بگەڕێتەوە سەر ڕشانەوەکەی، گێلیش گێلایەتییەکەی دووبارەی دەکاتەوە.

As when a dog goes to his own vomit, and becomes abominable, so is fool who returns in his wickedness to his own sin. [There is a shame that brings sin: and there is a shame [that is] glory and grace.]

12 کەست بینیوە لەبەرچاوی خۆی دانا بێت؟ گێل لەو زیاتر ئومێدی پێ دەکرێت.

I have seen a man who seemed to himself to be wise; but a fool had more hope than he.

13 تەمبەڵ دەڵێت: «شێر لەسەر ڕێگایە، نەڕەشێر لەنێو گۆڕەپانەکانە.»

A sluggard when sent on a journey says, [There is] a lion in the ways, and [there are] murderers in the streets.

14 دەرگا لەسەر ڕێزە دەسووڕێتەوە، تەمبەڵیش لەناو نوێنەکەی.

As a door turns on the hinge, so does a sluggard on his bed.

15 تەمبەڵ دەست دەخاتە ناو قاپ، زەحمەتە بۆی بیباتە ناو دەمی.

A sluggard having hid his hand in his bosom, will not be able to bring it up to his mouth.

16 تەمبەڵ لەبەرچاوی خۆی داناترە لە حەوت کەس کە وەڵامی ژیرانە دەدەنەوە.

A sluggard seems to himself wiser than one who most satisfactorily brings back a message.

17 وەک گرتنی سەگێکە بە گوێیەکانی ئەوەی ڕێبوارە و خۆی دەخاتە ناو ناکۆکییەکەوە کە هی ئەو نییە.

As he that lays hold of a dog's tail, so is he that makes himself the champion of another's cause.

18 وەک شێتێک پشکۆ و تیری مەرگ بهاوێژێت،

As those who need correction put forth [fair] words to men, and he that first falls in with the proposal will be overthrown;

19 ئاوایە ئەوەی فێڵ لە دراوسێکەی بکات و بڵێت: «تەنها گاڵتەم کرد!»

so are all that lay wait for their own friends, and when they are discovered, say, I did it in jest.

20 دار نەبێت ئاگر دەکوژێتەوە، دەمشڕ نەبێت دووبەرەکی نامێنێت.

With much wood fire increases; but where there is not a double-minded man, strife ceases.

21 خەڵووز بۆ پشکۆ و دار بۆ ئاگرە، پیاوی شەڕانگێزیش بۆ ورووژاندنی ناکۆکییە.

A hearth for coals, and wood for fire; and railing man for the tumult of strife.

22 قسەکانی دەمشڕ وەک پارووی بەتامە، شۆڕ دەبێتەوە ناو ورگ.

The words of cunning knaves are soft; but they strike [even] to the inmost parts of the bowels.

23 وەک گۆزەی گڵینی داپۆشراوە بە خڵتی زیو قسەی شیرین لە دڵێکی خراپەوە.

Silver dishonestly given is to be considered as a potsherd: smooth lips cover a grievous heart.

24 قین لە دڵ بە لێوەکانی خۆی دەشارێتەوە، بەڵام لە ناخیدا فڕوفێڵ دادەنێتەوە.

A weeping enemy promises all things with his lips, but in his heart he contrives deceit.

25 ئەگەر قسەی شیرینی کرد باوەڕی پێ مەکە، چونکە حەوت شتی قێزەون لە دڵیدایە.

Though [your] enemy entreat you with a loud voice, consent not: for there are seven abominations in his heart.

26 هەرچەندە بە فێڵ قینی خۆی بشارێتەوە، خراپەی لەناو کۆمەڵدا ئاشکرا دەبێت.

He that hides enmity frames deceit: but being easily discerned, exposes his own sins in the public assemblies.

27 ئەوەی چاڵێک هەڵکەنێت خۆی تێی دەکەوێت، ئەوەی بەردێک گلۆر بکاتەوە بەرەو خۆی دەگەڕێتەوە.

He that digs a pit for his neighbour shall fall into it: and he that rolls a stone, rolls it upon himself.

28 زمانی درۆ ڕقی لەوانە دەبێتەوە کە برینداریان دەکات، زمانی لووسیش وێرانکاری دەکات.

A lying tongue hates the truth; and an unguarded mouth causes tumults.