پەندەکانی سلێمان 23

1 کە دانیشتی لەگەڵ فەرمانڕەوایەک نان بخۆیت، باش وردبەرەوە لەوەی لەپێشتە،

Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,

2 چەقۆیەکیش لەناو گەرووت دابنێ، ئەگەر تۆ نەوسنی.

na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.

3 ئارەزووی خواردنە خۆشەکانی مەکە، چونکە ئەم نانە بە مەبەستی هەڵخەڵەتاندنە.

Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.

4 خۆت ماندوو مەکە بۆ ئەوەی دەوڵەمەند بیت، بە تێگەیشتنەوە وازی لێ بهێنە.

Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.

5 چاو لە دەوڵەمەندی دەبڕیت و نییە، چونکە بێگومان باڵ دەگرێت، وەک هەڵۆ بەرەو ئاسمان دەفڕێت.

Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.

6 نانی کەسی بەرچاوتەنگ مەخۆ، ئارەزووی خواردنە خۆشەکانی مەکە.

Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,

7 لەبەر ئەوەی جۆرە کەسێکە هەردەم بیری لەلای تێچوونەکانە، پێت دەڵێت: «بخۆ و بنۆشە.» بەڵام دڵی لەگەڵت نییە.

kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.

8 ئەو پارووەی خواردووتە دەیڕشێنیتەوە و قسە شیرینەکانت بە با دەدەیت.

Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.

9 قسە بۆ گێل مەکە، چونکە گاڵتەی بە دانایی قسەکانت دێت.

Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.

10 سنوورە کۆنەکان مەگوازەوە، هەروەها مەچووە ناو کێڵگەی هەتیوان،

Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,

11 چونکە ئەوەی دەیانپارێزێت بە توانایە، ئەو بەرگری لە کێشەکەیان دەکات لە دژی تۆ.

kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.

12 دڵت ئاراستەی فێربوون بکە و گوێشت بەرەو قسەی زانیاری.

Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.

13 ڕێگری لە تەمبێکردنی منداڵ مەکە، ئەگەر بە گۆچان لێی بدەیت نامرێت.

Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.

14 تۆ بە گۆچان لێی بدەیت، گیانی لە مردن دەرباز دەبێت. (Sheol h7585)

Mwadhibu kwa fimbo na kuiokoa nafsi yake kutoka mautini. (Sheol h7585)

15 ڕۆڵە، ئەگەر دڵت دانایە، منیش دڵم خۆش دەبێت.

Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,

16 ناخم شادمان دەبێت، کە لێوەکانت ڕاستییەکان دەڵێن.

utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.

17 دڵت ئیرەیی بە گوناهباران نەبات، بەڵکو بە درێژایی ڕۆژ بە پەرۆش بە بۆ لەخواترسی.

Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.

18 بێگومان دواڕۆژت دەبێت، ئومێدی تۆ نابڕێت.

Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.

19 ڕۆڵە، تۆ گوێ بگرە و دانا بە، دڵت بەرەو ڕێگای ڕاستی ئاراستە بکە.

Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.

20 لەوانە مەبە کە شەراب زۆر دەخۆنەوە، یان ئەوانەی گۆشت زۆر دەخۆن،

Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,

21 چونکە مەیخۆر و زۆر خۆر هەژار دەبن، ئەوەی زۆر بخەوێت پینەوپەڕۆ لەبەر دەکات.

kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.

22 گوێ لە باوکت بگرە کە تۆی خستووەتەوە، دایکت کە پیر بوو گاڵتەی پێ مەکە.

Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.

23 ڕاستی بکڕە و مەیفرۆشە، هەروەها دانایی و تەمبێکردن و تێگەیشتن.

Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.

24 باوکی کەسی ڕاستودروست زۆر دڵخۆش دەبێت، ئەوەی کوڕێکی دانای ببێت پێی شادمان دەبێت.

Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.

25 با دایک و باوکت شادمان بن، ئەوەی تۆی بووە دڵخۆش بێت.

Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!

26 ڕۆڵە، دڵی خۆتم بدەرێ، با چاوەکانت لەسەر ڕێگاکانم بێت،

Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,

27 چونکە لەشفرۆش چاڵێکی قووڵە و ژنی داوێنپیس بیرێکی تەنگە.

kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.

28 تەنانەت ئەویش وەک چەتە لە بۆسەدا دەبێت، ناپاک لەنێو خەڵک زۆر دەکات.

Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.

29 واوەیلا بۆ کێیە؟ پەژارەیی بۆ کێیە؟ ناکۆکی بۆ کێیە؟ سکاڵاکردن بۆ کێیە؟ برینی بەخۆڕایی بۆ کێیە؟ چاو سووربوونەوە بۆ کێیە؟

Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?

30 بۆ ئەوانەی بە دیار شەرابەوە لەنگەر دەگرن، ئەوانەی شەرابی تێکەڵاو تاقی دەکەنەوە.

Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.

31 تەماشای شەراب مەکە بە ڕەنگی سووری، کە لەناو جام پڕشنگی داوە، بە سووکی دەچێتە خوارەوە!

Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!

32 لە کۆتاییەکەی وەک مار دەتگەزێت و وەک توولەمار پێتەوەدەدات.

Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.

33 چاوەکانت شتی نامۆ دەبینن و وڕێنەی سەیر و سەمەرە دەکەیت.

Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.

34 وەک یەکێک دەبیت لەناو دڵی دەریا پاڵکەوتبێت، یان وەک یەکێک بەسەر دارئاڵای کەشتییەوە پاڵکەوتبێت.

Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.

35 دەڵێی: «لێیان دام، ئازارم نەبوو! کوتامیان، نەمزانی! کەی بە هۆش خۆم دێمەوە، هەتا بەردەوام بم و بخۆمەوە؟»

Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”