پەندەکانی سلێمان 23

1 کە دانیشتی لەگەڵ فەرمانڕەوایەک نان بخۆیت، باش وردبەرەوە لەوەی لەپێشتە،

If you sit to sup at the table of a prince, consider attentively the things set before you:

2 چەقۆیەکیش لەناو گەرووت دابنێ، ئەگەر تۆ نەوسنی.

and apply your hand, knowing that it behoves you to prepare such [meats]: but if you are very insatiable,

3 ئارەزووی خواردنە خۆشەکانی مەکە، چونکە ئەم نانە بە مەبەستی هەڵخەڵەتاندنە.

desire not his provisions; for these belong to a false life.

4 خۆت ماندوو مەکە بۆ ئەوەی دەوڵەمەند بیت، بە تێگەیشتنەوە وازی لێ بهێنە.

If you are poor, measure not yourself with a rich man; but refrain yourself in your wisdom.

5 چاو لە دەوڵەمەندی دەبڕیت و نییە، چونکە بێگومان باڵ دەگرێت، وەک هەڵۆ بەرەو ئاسمان دەفڕێت.

If you should fix your eye upon him, he will disappear; for wings like an eagle's are prepared for him, and he returns to the house of his master.

6 نانی کەسی بەرچاوتەنگ مەخۆ، ئارەزووی خواردنە خۆشەکانی مەکە.

Sup not with an envious man, neither desire you his meats:

7 لەبەر ئەوەی جۆرە کەسێکە هەردەم بیری لەلای تێچوونەکانە، پێت دەڵێت: «بخۆ و بنۆشە.» بەڵام دڵی لەگەڵت نییە.

so he eats and drinks as if any one should swallow a hair, and do not bring him in to yourself, nor eat your morsel with him:

8 ئەو پارووەی خواردووتە دەیڕشێنیتەوە و قسە شیرینەکانت بە با دەدەیت.

for he will vomit it up, and spoil your fair words.

9 قسە بۆ گێل مەکە، چونکە گاڵتەی بە دانایی قسەکانت دێت.

Say nothing in the ears of a fool, lest at any time he sneer at your wise words.

10 سنوورە کۆنەکان مەگوازەوە، هەروەها مەچووە ناو کێڵگەی هەتیوان،

Remove not the ancient landmarks; and enter not upon the possession of the fatherless:

11 چونکە ئەوەی دەیانپارێزێت بە توانایە، ئەو بەرگری لە کێشەکەیان دەکات لە دژی تۆ.

for the Lord is their redeemer; he is mighty, and will plead their cause with you.

12 دڵت ئاراستەی فێربوون بکە و گوێشت بەرەو قسەی زانیاری.

Apply your heart to instruction, and prepare your ears for words of discretion.

13 ڕێگری لە تەمبێکردنی منداڵ مەکە، ئەگەر بە گۆچان لێی بدەیت نامرێت.

Refrain not from chastening a child; for if you beat him with the rod, he shall not die.

14 تۆ بە گۆچان لێی بدەیت، گیانی لە مردن دەرباز دەبێت. (Sheol h7585)

For you shall beat him with the rod, and shall deliver his soul from death. (Sheol h7585)

15 ڕۆڵە، ئەگەر دڵت دانایە، منیش دڵم خۆش دەبێت.

Son, if your heart be wise, you shall also gladden my heart;

16 ناخم شادمان دەبێت، کە لێوەکانت ڕاستییەکان دەڵێن.

and your lips shall converse with my lips, if they be right.

17 دڵت ئیرەیی بە گوناهباران نەبات، بەڵکو بە درێژایی ڕۆژ بە پەرۆش بە بۆ لەخواترسی.

Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the Lord all the day.

18 بێگومان دواڕۆژت دەبێت، ئومێدی تۆ نابڕێت.

For if you should keep these things, you shall have posterity; and your hope shall not be removed.

19 ڕۆڵە، تۆ گوێ بگرە و دانا بە، دڵت بەرەو ڕێگای ڕاستی ئاراستە بکە.

Hear, [my] son, and be wise, and rightly direct the thoughts of your heart.

20 لەوانە مەبە کە شەراب زۆر دەخۆنەوە، یان ئەوانەی گۆشت زۆر دەخۆن،

Be not a wine-bibber, neither continue long at feasts, and purchases of flesh:

21 چونکە مەیخۆر و زۆر خۆر هەژار دەبن، ئەوەی زۆر بخەوێت پینەوپەڕۆ لەبەر دەکات.

for every drunkard and whoremonger shall be poor; and every sluggard shall clothe himself with tatters and ragged garments.

22 گوێ لە باوکت بگرە کە تۆی خستووەتەوە، دایکت کە پیر بوو گاڵتەی پێ مەکە.

Listen, [my] son, to your father which begot you, and despise not [your mother] because she is grown old.

23 ڕاستی بکڕە و مەیفرۆشە، هەروەها دانایی و تەمبێکردن و تێگەیشتن.

24 باوکی کەسی ڕاستودروست زۆر دڵخۆش دەبێت، ئەوەی کوڕێکی دانای ببێت پێی شادمان دەبێت.

A righteous father brings up [his children] well; and his soul rejoices over a wise son.

25 با دایک و باوکت شادمان بن، ئەوەی تۆی بووە دڵخۆش بێت.

Let your father and your mother rejoice over you, and let her that bore you be glad.

26 ڕۆڵە، دڵی خۆتم بدەرێ، با چاوەکانت لەسەر ڕێگاکانم بێت،

[My] son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.

27 چونکە لەشفرۆش چاڵێکی قووڵە و ژنی داوێنپیس بیرێکی تەنگە.

For a strange house is a vessel full of holes; and a strange well is narrow.

28 تەنانەت ئەویش وەک چەتە لە بۆسەدا دەبێت، ناپاک لەنێو خەڵک زۆر دەکات.

For such a one shall perish suddenly; and every transgressor shall be cut off.

29 واوەیلا بۆ کێیە؟ پەژارەیی بۆ کێیە؟ ناکۆکی بۆ کێیە؟ سکاڵاکردن بۆ کێیە؟ برینی بەخۆڕایی بۆ کێیە؟ چاو سووربوونەوە بۆ کێیە؟

Who [has] woe? who trouble? who [has] quarrels? and who vexations and disputes? who [has] bruises without a cause? whose eyes are livid?

30 بۆ ئەوانەی بە دیار شەرابەوە لەنگەر دەگرن، ئەوانەی شەرابی تێکەڵاو تاقی دەکەنەوە.

Are not those of them that stay long at wine? [are] not [those] of them that haunt [the places] where banquets are? Be not drunk with wine; but converse with just men, and converse [with them] openly.

31 تەماشای شەراب مەکە بە ڕەنگی سووری، کە لەناو جام پڕشنگی داوە، بە سووکی دەچێتە خوارەوە!

For if you should set your eyes on bowls and cups, you shall afterwards go more naked than a pestle.

32 لە کۆتاییەکەی وەک مار دەتگەزێت و وەک توولەمار پێتەوەدەدات.

But at last [such a one] stretches himself out as one struck by a serpent, and venom is diffused through him as by a horned serpent.

33 چاوەکانت شتی نامۆ دەبینن و وڕێنەی سەیر و سەمەرە دەکەیت.

Whenever your eyes shall behold a strange woman, then your mouth shall speak perverse things.

34 وەک یەکێک دەبیت لەناو دڵی دەریا پاڵکەوتبێت، یان وەک یەکێک بەسەر دارئاڵای کەشتییەوە پاڵکەوتبێت.

And you shall lie as in the midst of the sea, and as a pilot in a great storm.

35 دەڵێی: «لێیان دام، ئازارم نەبوو! کوتامیان، نەمزانی! کەی بە هۆش خۆم دێمەوە، هەتا بەردەوام بم و بخۆمەوە؟»

And you shall say, They struck me, and I was not pained; and they mocked me, and I knew it not: when will it be morning, that I may go and seek those with whom I may go in company?