پەندەکانی سلێمان 22

1 ناوبانگی چاک لە دەوڵەمەندی گەورە خوازراوترە، ڕێزیش لە زێڕ و زیو باشترە.

A fair name is better than much wealth, and good favour is above silver and gold.

2 دەوڵەمەند و هەژار لەمەدا یەکدەگرنەوە، دروستکەری هەردووکیان یەزدانە.

The rich and the poor meet together; but the Lord made them both.

3 ژیر خراپە دەبینێت و خۆی دەشارێتەوە، بەڵام ساویلکە مل پێوەدەنێت و سزا دەدرێ.

An intelligent man seeing a bad man severely punished is himself instructed, but fools pass by and are punished.

4 پاداشتی بێفیزی و لەخواترسی دەوڵەمەندی و ڕێزداری و ژیانە.

The fear of the Lord is the offspring of wisdom, and wealth, and glory, and life.

5 چقڵ و تەڵە لە ڕێگای پیاوی خواردایە، بەڵام ئەوەی خۆی بپارێزێت لێی دوور دەکەوێتەوە.

Thistles and snares are in perverse ways; but he that keeps his soul will refrain from them.

6 منداڵ لەسەر ئەو ڕێگایە ڕابهێنە کە پێویستە بیگرێت، پیریش بێت لێی لا نادات.

7 دەوڵەمەند بەسەر هەژاردا حوکم دەکات، قەرزاریش کۆیلەی خاوەن قەرزە.

The rich will rule over the poor, and servants will lend to their own masters.

8 ئەوەی ناڕەوایی بچێنێت دروێنەی خراپە دەکات، کوتەکی تووڕەییشی دەفەوتێت.

He that sows wickedness shall reap troubles; and shall fully receive the punishment of his deeds. God loves a cheerful and liberal man; but [a man] shall fully prove the folly of his works.

9 ئەوەی چاوتێر بێت بەرەکەتدار دەبێت، چونکە لە نانی خۆی دەداتە هەژار.

He that has pity on the poor shall himself be maintained; for he has given of his own bread to the poor. He that gives liberally secures victory an honour; but he takes away the life of them that posses [them].

10 گاڵتەجاڕ دەربکە، ناکۆکی دەڕوات، دووبەرەکی و ڕیسواییش نامێنێت.

Cast out a pestilent person from the council, and strife shall go out with him; for when he sits in the council he dishonours all.

11 ئەوەی حەزی لە دڵپاکی بێت و قسەی شیرین بێت، پاشا دەبێتە دۆستی.

The Lord loves holy hearts, and all blameless persons are acceptable with him: a king rules with his lips.

12 چاوی یەزدان چاودێری زانیاری دەکات، بەڵام قسەی ناپاکان سەرەوژێر دەکات.

But the eyes of the Lord preserve discretion; but the transgressor despises [wise] words.

13 تەمبەڵ دەڵێت: «شێرێک لە دەرەوەیە! ئەگەر بچمە گۆڕەپانەکان دەکوژرێم!»

The sluggard makes excuses, and says, [There is] a lion in the ways, and murderers in the streets.

14 دەمی ژنی بەدڕەوشت چاڵێکی قووڵە، ئەوەی بەر تووڕەیی یەزدان بکەوێت دەکەوێتە ناوی.

The mouth of a transgressor is a deep pit; and he that is hated of the Lord shall fall into it. Evil ways are before a man, and he does not like to turn away from them; but it is needful to turn aside from a perverse and bad way.

15 گێلی بە دڵی منداڵەوە گرێدراوە، بەڵام گۆچانی تەمبێکردن دووری دەخاتەوە لێی.

Folly is attached to the heart of a child, but the rod and instruction are [then] far from him.

16 ئەوەی زۆرداری لە هەژار بکات بۆ ئەوەی بۆ خۆی زیاد بکات و ئەوەی بە دەوڵەمەند ببەخشێت، بێگومان هەردووکیان بەرەو نەبوونییە.

He that oppresses the poor, increases his own substance, yet gives to the rich so as to make it less.

17 گوێ شل بکە و قسەی دانایان ببیستە، دڵت بدە زانیاری من،

Incline thine ear to the words of wise men: hear also my word, and apply thine heart,

18 چونکە جوانە ئەگەر لە ناختدا هەڵیبگریت و تێکڕا لەسەر لێوەکانت بچەسپێن.

that thou mayest know that they are good: and if thou lay them to heart, they shall also gladden thee on thy lips.

19 بۆ ئەوەی پشتبەستنت بە یەزدان بێت، ئەمڕۆ تۆ فێر دەکەم، بەڵێ تۆ.

That thy hope may be in the Lord, and he may make thy way known to thee.

20 ئایا سی پەندم بۆ نەنووسیوی سەبارەت بە ڕاوێژ و زانیاری،

And do thou too repeatedly record them for thyself on the table of thine heart, for counsel and knowledge.

21 بۆ ئەوەی دروستی قسەی ڕاستیت فێر بکەم، هەتا وەڵامە ڕاستییەکان بدەیتەوە ئەوانەی کە تۆیان ناردووە؟

I therefore teach thee truth, and knowledge good to hear; that thou mayest answer words of truth to them that question thee.

22 هەژار تاڵان مەکە لەبەر هەژارییەکەی و نەبوون وردوخاش مەکە لە دادگا،

Do no violence to the poor, for he is needy: neither dishonour the helpless [man] in the gates.

23 چونکە یەزدان بەرگری لە کێشەکەیان دەکات و ئەوانەی تاڵانیان دەکەن گیانیان تاڵان دەکات.

For the Lord will plead his cause, and thou shalt deliver thy soul in safety.

24 مەبە برادەری کەسی تووڕە، هاوڕێیەتی کەسی هەڵچوو مەکە،

Be not companion to a furious man; neither lodge with a passionate man:

25 نەوەک لە ڕێچکەی ئەوان ڕابێیت، خۆت تووشی تەڵە بکەیت.

lest thou learn of his ways, and get snares to thy soul.

26 لەوانە مەبە کە تەوقە دەکەن، دەستەبەری قەرزی خەڵک مەکە.

Become not surety from respect of a man's person.

27 ئەگەر نەتبوو بیدەیتەوە، بۆچی نوێنەکەی ژێرت ببردرێت.

For if those have not whence to give compensation, they will take the bed [that is] under thee.

28 سنووری کۆن مەگوازەوە، ئەوەی باوباپیرانت دایانناوە.

Remove not the old landmarks, which thy fathers placed.

29 ئایا ئەو کەسەت بینیوە بە دەستوبردە لە کارەکەی؟ لەبەردەم پاشاکان ڕادەوەستێت، نەک لەبەردەم خەڵکی بێ ناوبانگ.

It is fit that an observant man and [one] diligent in his business should attend on kings, and not attend on slothful men.