پەندەکانی سلێمان 14

1 ژنی دانا ماڵی خۆی بنیاد دەنێت، گێلیش بە دەستی خۆی کاولی دەکات.

Every wise woman buildeth her house: but the foolish plucketh it down with her own hands.

2 ئەوەی ڕاستەڕێیەکەی خۆی بگرێت لەخواترسە، بەڵام ئەوەی ڕێگای خۆی خوار بکاتەوە سووکایەتی پێ دەکات.

He that walketh in his uprightness feareth the LORD: but he that is perverse in his ways despiseth him.

3 گێل بە قسەکانی خۆی تووشی گۆچانی سزادان دەبێت، بەڵام دانایان لێوەکانیان دەیانپارێزن.

In the mouth of the foolish is a rod of pride: but the lips of the wise shall preserve them.

4 کە مانگا نەبێت ئاخوڕ بەتاڵە، دروێنەی زۆریش بە هێزی گایە.

Where no oxen are, the crib is clean: but much increase is by the strength of the ox.

5 شایەتی دەستپاک درۆ ناکات، بەڵام شایەتی درۆزن درۆ بڵاو دەکاتەوە.

A faithful witness will not lie: but a false witness uttereth lies.

6 گاڵتەجاڕ داوای دانایی دەکات و نایدۆزێتەوە، بەڵام زانیاری بۆ تێگەیشتوو ئاسانە.

A scorner seeketh wisdom, and [findeth it] not: but knowledge is easy unto him that hath understanding.

7 لەبەردەم کەسی گێل دووربکەوە، چونکە لە لێوەکانی زانیاری نابیستیت.

Go into the presence of a foolish man, and thou shalt not perceive [in him] the lips of knowledge.

8 دانایی ژیر تێگەیشتنی ڕێگای خۆیەتی، بەڵام گێلایەتی گێلەکان فریودانە.

The wisdom of the prudent is to understand his way: but the folly of fools is deceit.

9 گێلەکان گاڵتە بە تاوان دەکەن، بەڵام لەنێو سەرڕاستان ڕەزامەندی خودا دەدۆزرێتەوە.

The foolish make a mock at guilt: but among the upright there is good will.

10 هەر دڵێک تاڵیێتی گیانی خۆی دەزانێت، کەسیش لە خۆشییەکەیدا بەشداری ناکات.

The heart knoweth its own bitterness; and a stranger doth not intermeddle with its joy.

11 ماڵی بەدکارەکان کاول دەبێت، بەڵام ڕەشماڵی سەرڕاستان گەشە دەکات.

The house of the wicked shall be overthrown: but the tent of the upright shall flourish.

12 ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

There is a way which seemeth right unto a man, but the end thereof are the ways of death.

13 بگرە لە پێکەنینیشدا دڵ تەنگ دەبێت، لەوانەیە کۆتایی خۆشیش خەم بێت.

Even in laughter the heart is sorrowful; and the end of mirth is heaviness.

14 کەسی ڕاڕا لە ڕێگای خۆی تێر دەبێت، پیاوچاکیش لەوەی کە هەیەتی.

The backslider in heart shall be filled with his own ways: and a good man [shall be satisfied] from himself.

15 ساویلکە بە هەموو قسەیەک بڕوا دەکات، بەڵام ژیر دەڕوانێتە هەنگاوەکانی خۆی.

The simple believeth every word: but the prudent man looketh well to his going.

16 کەسی دانا لە خودا دەترسێت و لە خراپە لادەدات، بەڵام گێل سەرگەرمە و پشت ئەستوورە.

A wise man feareth, and departeth from evil: but the fool beareth himself insolently, and is confident.

17 کەسی هەڵەشە ڕەفتاری گێلانە دەکات، پیاوی تەڵەکەبازیش مایەی ڕقە.

He that is soon angry will deal foolishly: and a man of wicked devices is hated.

18 ساویلکەکان میراتگری گێلایەتین، بەڵام ژیرەکان سەریان بە زانیاری دەڕازێنرێتەوە.

The simple inherit folly: but the prudent are crowned with knowledge.

19 بەدکاران لەبەردەم پیاوچاکان دەچەمێنەوە، خراپەکارانیش لە بەردەرگای کەسی ڕاستودروست.

The evil bow before the good; and the wicked at the gates of the righteous.

20 هەژار تەنانەت دراوسێکەشی ڕقی لێی دەبێتەوە، بەڵام دەوڵەمەند دۆستی زۆرە.

The poor is hated even of his own neighbour: but the rich hath many friends.

21 ئەوەی سووکایەتی بە دراوسێکەی بکات گوناه دەکات، بەڵام خۆزگە دەخوازرێ بەوەی لەگەڵ هەژاران میهرەبانە.

He that despiseth his neighbour sinneth: but he that hath pity on the poor, happy is he.

22 ئایا وێڵ نابن ئەوانەی پیلانی خراپە دادەڕێژن؟ بەڵام خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لەگەڵ ئەوانەیە کە پلانی چاکە دادەڕێژن.

Do they not err that devise evil? but mercy and truth [shall be to] them that devise good.

23 لە هەموو ماندووبوونێک سوود هەیە، بەڵام تەنها قسەی لێوان بێت بەرەو نەبوونییە.

In all labour there is profit: but the talk of the lips [tendeth] only to penury.

24 دەوڵەمەندی تاجی دانایانە، بەڵام گێلایەتی نادانایان دەڕازێنێتەوە.

The crown of the wise is their riches: [but] the folly of fools is [only] folly.

25 شایەتی ڕاستگۆ دەربازکەری خەڵکە، بەڵام ئەوەی درۆ بڵاو دەکاتەوە تەفرەدەرە.

A true witness delivereth souls: but he that uttereth lies [causeth] deceit.

26 ئەوەی لە یەزدان بترسێت دڵنیاییەکی بەهێزی هەیە، بۆ کوڕەکانیشی دەبێتە پەناگا.

In the fear of the LORD is strong confidence: and his children shall have a place of refuge.

27 لەخواترسی کانی ژیانە، بۆ دوورکەوتنەوە لە داوی مردن.

The fear of the LORD is a fountain of life, to depart from the snares of death.

28 زۆری گەل شکۆمەندییە بۆ پاشا، بەڵام نەمانی گەل شکستی میرە.

In the multitude of people is the king’s glory: but in the want of people is the destruction of the prince.

29 ئەوەی درەنگ تووڕە بێت باش تێدەگات، بەڵام ئەوەی هەڵەشە بێت گێلایەتی دەردەخات.

He that is slow to anger is of great understanding: but he that is hasty of spirit exalteth folly.

30 دڵی ئارام ژیان بە جەستە دەبەخشێت، بەڵام ئیرەیی ئێسک کلۆر دەکات.

A sound heart is the life of the flesh: but envy is the rottenness of the bones.

31 ئەوەی ستەم لە هەژار بکات سووکایەتی بە دروستکەرەکەی دەکات، بەڵام ئەوەی لەگەڵ نەدار میهرەبانە ڕێز لە خودا دەگرێت.

He that oppresseth the poor reproacheth his Maker: but he that hath mercy on the needy honoureth him.

32 خراپەکار بە خراپەکانی خۆی دەکەوێنرێت، بەڵام کەسی ڕاستودروست لە مردنیشی پەناگای هەیە.

The wicked is thrust down in his evil-doing: but the righteous hath hope in his death.

33 دانایی لەناو دڵی کەسی تێگەیشتوو دەحەسێتەوە، هەروەها گێلەکان تەنانەت ناواخنیشیان دەزانرێت.

Wisdom resteth in the heart of him that hath understanding: but [that which is] in the inward part of fools is made known.

34 ڕاستودروستی نەتەوە بەرز دەکاتەوە، بەڵام گوناه شەرمەزاری گەلانە.

Righteousness exalteth a nation: but sin is a reproach to any people.

35 ڕەزامەندی پاشا بۆ خزمەتکاری وریایە، بەڵام تووڕەبوونی لە خزمەتکاری شەرمەزارە.

The king’s favour is toward a servant that dealeth wisely: but his wrath shall be [against] him that causeth shame.