مەتا 5
| کاتێک عیسا خەڵکەکەی بینی، چووە سەر چیا، ئینجا دانیشت و قوتابییەکانی هاتنە لای، | 1 |
Having seen then the crowds He went up on the mountain, and when was sitting down He they came to Him the disciples of Him.
| دەستی کرد بە فێرکردنیان و فەرمووی: | 2 |
And opening the mouth of Him He was teaching them saying:
| «خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی کە بە ڕۆح هەژارن، چونکە شانشینی ئاسمان بۆ ئەوانە. | 3 |
Blessed [are] the poor in the spirit, for theirs is the kingdom of the heavens.
| خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی کە ماتەمدارن، چونکە دڵنەوایی دەکرێن. | 4 |
Blessed [are] those mourning, for they themselves will be comforted.
| خۆزگە دەخوازرێت بە دڵنەرمەکان، چونکە زەوییان بە میراتیی بۆ دەمێنێتەوە. | 5 |
Blessed [are] the meek, for they themselves will inherit the earth.
| خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی کە برسی و تینوون بۆ ڕاستودروستی، چونکە تێر دەکرێن. | 6 |
Blessed [are] those hungering and thirsting for righteousness, for they themselves will be filled.
| خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی کە دڵیان پڕ لە بەزەییە، چونکە بەر بەزەیی دەکەون. | 7 |
Blessed [are] the merciful, for they themselves will receive mercy.
| خۆزگە دەخوازرێت بە دڵپاکەکان، چونکە خودا دەبینن. | 8 |
Blessed [are] the pure in heart, for they themselves God will see.
| خۆزگە دەخوازرێت بە ئاشتیخوازان، چونکە بە ڕۆڵەی خودا ناودەبردرێن. | 9 |
Blessed [are] the peacemakers, for they themselves sons of God will be called.
| خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی لە پێناوی ڕاستودروستی دەچەوسێنرێنەوە، چونکە شانشینی ئاسمان بۆ ئەوانە. | 10 |
Blessed [are] those persecuted on account of righteousness, for theirs is the kingdom of the heavens.
| «خۆزگە دەخوازرێت بە ئێوە کاتێک خەڵکی جنێوتان پێدەدەن و دەتانچەوسێننەوە، لەبەر من هەموو جۆرە بوختانێکتان بۆ هەڵدەبەستن. | 11 |
Blessed are you when they may insult you and they may persecute [you] and they may say all kinds of evil (declaration *k*) against you lying on account of Me.
| دڵخۆش و شادمان بن، لەبەر ئەوەی لە ئاسمان پاداشتتان گەورەیە، چونکە پێش ئێوە پێغەمبەرانیشیان ئاوا چەوساندووەتەوە. | 12 |
do rejoice and do exult, for the reward of you [is] great in the heavens; thus for they persecuted the prophets before you.
| «ئێوە خوێی زەوین، بەڵام ئەگەر خوێ سوێرییەکەی نەما، چۆن تامە سوێرەکەی بۆ دەگەڕێندرێتەوە؟ ئیتر بەکەڵکی هیچ نایەت، ئەوە نەبێ فڕێبدرێتە دەرەوە و خەڵکی پێشێلی بکەن. | 13 |
You yourselves are the salt of the earth; if however the salt shall become tasteless, with what will it be salted? For no [thing] it is useful any longer only except for (being cast *N(k)O*) out (and *k*) is to be trampled upon by men.
| «ئێوە ڕووناکی جیهانن، شارێک لەسەر شاخ دروستکرابێت ناتوانرێت بشاردرێتەوە. | 14 |
You yourselves are the light of the world; Not is able a city to be hidden on a hill lying;
| هەروەها خەڵکی چرا هەڵناکەن تاکو بیخەنە ژێر تەشتەوە، بەڵکو لەسەر چرادان دایدەنێن بۆ ئەوەی ڕووناکی بداتە هەموو ئەوانەی لە ماڵەکەدان. | 15 |
Nor do they light a lamp and put it under a basket but upon the lampstand, and it shines for all those in the house.
| بە هەمان شێوە، با ئێوەش ڕووناکیتان بۆ خەڵک بدرەوشێتەوە، تاکو کردارە باشەکانتان ببینن و ستایشی باوکتان بکەن کە لە ئاسمانە. | 16 |
Thus should shine the light of you before men so that they may see your good works and they may glorify the Father of you who [is] in the heavens.
| «وا بیر نەکەنەوە من هاتووم تەورات یان نووسراوی پێغەمبەران بسڕمەوە، نەهاتووم بۆ سڕینەوەیان، بەڵکو هاتووم بۆ تەواوکردنیان. | 17 |
Not may think that I have come to abolish the law or the Prophets; not I have come to abolish but to fulfill.
| ڕاستیتان پێ دەڵێم: هەتا زەوی و ئاسمان لەئارادا بێت، پیتێک یان خاڵێک لە تەورات لەناو ناچێت، هەتا هەمووی دێتە دی. | 18 |
Amen for I say to you; until when may pass away the heaven and the earth, iota one or one stroke of a letter certainly not may pass away from the law until when everything may happen.
| بۆیە ئەوەی بچووکترینی ئەم ڕاسپاردانە بشکێنێت و خەڵکیش ئاوا فێر بکات، لە شانشینی ئاسمان بە بچووکترین ناودەبردرێت. بەڵام ئەوەی پەیڕەویان بکات و خەڵکی فێر بکات، لە شانشینی ئاسمان بە مەزن ناودەبردرێت. | 19 |
Who[ever] if then shall break one of the commandments of these the least and shall teach so the others, least he will be called in the kingdom of the heavens. who[ever] now maybe may keep and may teach [them], this [one] great will be called in the kingdom of the heavens.
| ئیتر پێتان دەڵێم: ئەگەر ڕاستودروستیتان لە مامۆستایانی تەورات و فەریسییەکان زیاتر نەبێت، هەرگیز ناچنە ناو شانشینی ئاسمانەوە. | 20 |
I say for to you that only unless shall abound your righteousness above [that] of the scribes and Pharisees, certainly not shall you enter into the kingdom of the heavens.
| «بیستووتانە بە پێشینان گوتراوە: [مەکوژن] و”ئەوەی بکوژێت شایانی حوکم بەسەردادان دەبێت.“ | 21 |
You have heard that it was said to the ancients; Not you will murder; who[ever] now maybe may murder, liable will be to the judgment;’
| بەڵام من پێتان دەڵێم ئەوەی لە خوشکی یان براکەی تووڕە بێ، دەبێ حوکم بدرێت. ئەوەی بە براکەی بڵێ”هیچوپووچ،“دەبێت بدرێتە ئەنجومەنی باڵای جولەکە، ئەوەش بڵێت”گێلە“، دەبێت بخرێتە ناو ئاگری دۆزەخەوە. (Geenna g1067) | 22 |
I myself however say to you that everyone who is being angry with the brother of him (in vain *KO*) liable will be to the judgment; who[ever] now maybe may say to the brother of him; Raca,’ liable will be to the Sanhedrin; who[ever] now maybe may say; Fool, liable will be to the hell of fire. (Geenna g1067)
| «لەبەر ئەوە ئەگەر قوربانیت بۆ قوربانگا هێنا و لەوێ بیرت کەوتەوە کە خوشکت یان برات شتێکی بەسەرتەوە هەیە، | 23 |
If therefore you shall offer the gift of you at the altar and there and there shall remember that the brother of you has something against you,
| لەوێ لەبەردەم قوربانگا قوربانییەکەت بەجێبهێڵە و بڕۆ یەکەم جار خوشکت یان برات ئاشت بکەرەوە، ئینجا وەرە و قوربانییەکەت بکە. | 24 |
do leave there the gift of you before the altar and do go away, first do be reconciled to the brother of you, and then having come do offer the gift of you.
| «خێرا لەگەڵ ڕکابەرەکەت ئاشت بەرەوە لەو کاتەی لەگەڵتە و بە ڕێگاوەن بۆ دادگا، نەوەک ڕکابەرەکەت بتداتە دەست دادوەر و دادوەریش بتداتە دەست پۆلیس و فڕێبدرێیتە بەندیخانە. | 25 |
do be agreeing with the accuser of you quickly before which you are with him on the way otherwise otherwise you shall deliver the accuser to the judge, and the judge (you he may betray *KO*) to the officer, and into prison you will be cast.
| ڕاستیت پێ دەڵێم: لەوێ دەرناچی هەتا دوایین فلس نەدەیتەوە. | 26 |
Amen I say to you; certainly not you may come out from there until when you may pay the last kodranten!
| «بیستووتانە گوتراوە: [داوێنپیسی مەکەن.] | 27 |
You have heard that it was said (to the ancients: *K*) Not will you commit adultery.’
| بەڵام من پێتان دەڵێم: ئەوەی بە هەوەسبازییەوە سەیری ئافرەتێک بکات، ئەوا لە دڵی خۆیدا داوێنپیسی لەگەڵ کردووە. | 28 |
I myself however say to you that everyone who is looking upon a woman in order to lust after (her *N(k)O*) already has committed adultery with her in the heart of him.
| ئەگەر چاوی ڕاستت تووشی گوناهی کردیت، دەریبهێنە و فڕێیبدە. بۆ تۆ باشترە ئەندامێکت لەدەست بچێت، لەوەی هەموو لەشت فڕێبدرێتە ناو دۆزەخ. (Geenna g1067) | 29 |
If now the eye of you right causes to stumble you, do pluck out it and do cast [it] from you; it is better indeed for you that may perish one of the members of you and not all the body of you may be cast into hell. (Geenna g1067)
| ئەگەر دەستی ڕاستت تووشی گوناهی کردیت، بیبڕەوە و فڕێیبدە. بۆ تۆ باشترە ئەندامێکت لەدەست بچێت، لەوەی هەموو لەشت بچێتە دۆزەخەوە. (Geenna g1067) | 30 |
And if the right of you hand causes to stumble you, do cut off it and do cast [it] from you; it is better indeed for you that may perish one of the members of you and not all the body of you into hell (may depart. *N(K)O*) (Geenna g1067)
| «دیسان گوتراوە: [ئەوەی ژنەکەی تەڵاق بدات، با تەڵاقنامەی بداتە دەست.] | 31 |
It was said also (that: *k*) Who[ever] maybe may divorce the wife of him, he should give to her a letter of divorce.’
| بەڵام من پێتان دەڵێم: ئەوەی بەبێ هۆی داوێنپیسی ژنەکەی خۆی تەڵاق بدات، وای لێدەکات داوێنپیسی بکات. ئەوەش تەڵاقدراوێک بهێنێت، ئەوا داوێنپیسی دەکات. | 32 |
I myself however say to you that (everyone who is divorcing *N(k)O*) the wife of him except on account of sexual immorality causes her (to be adulterated; *N(K)O*) And who[ever] if divorced shall marry, commits adultery.
| «دیسان بیستووتانە کە بە پێشینان گوتراوە: [سوێندەکانت مەشکێنە، بەڵکو سوێندەکانت بۆ یەزدان بەرەسەر.] | 33 |
Again you have heard that it was said to the ancients; Not will you swear falsely, you will keep now to the Lord the oaths of you.
| بەڵام من پێتان دەڵێم: هەرگیز سوێند مەخۆن، نە بە ئاسمان، لەبەر ئەوەی تەختی شاهانەی خودایە، | 34 |
I myself however say to you not to swear at all, neither [swear] by heaven because [the] throne it is of God,
| نە بە زەوی، لەبەر ئەوەی تەختەپێیەتی، نە بە ئۆرشەلیم، لەبەر ئەوەی شاری پاشای پایەبەرزە. | 35 |
nor [swear] by the earth because [the] footstool it is of the feet of Him, nor [swear] by Jerusalem because [the] city it is of the great King,
| سوێند بە سەری خۆت مەخۆ، چونکە ناتوانیت تاڵە مووێکی سپی یان ڕەش بکەیت. | 36 |
nor by the head of you may you swear because not you are able one hair white to make or black.
| با قسەتان”بەڵێ“بۆ”بەڵێ“و”نەخێر“بۆ”نەخێر“بێت، لەمە بترازێت لە شەیتانەوەیە. | 37 |
should be however the statement of you Yes Yes, [and] ‘No ‘No; The however excessive of these from evil comes.
| «بیستووتانە گوتراوە: [چاو بە چاو، ددان بە ددان.] | 38 |
You have heard that it was said; Eye for eye and tooth for tooth.’
| بەڵام من پێتان دەڵێم: بەربەرەکانێی خراپەکار مەکەن، بەڵکو ئەوەی لە ڕوومەتی ڕاستی دایت، لایەکەی دیکەشی بۆ شل بکە، | 39 |
I myself however say to you not to resist the evil [person]. Instead whoever you (strike on *N(k)O*) the right cheek of you, do turn to him also the other;
| ئەوەی ویستی بتداتە دادگا و کراسەکەت لێ بستێنێت، چاکەتەکەشتی بدەرێ. | 40 |
and to the [one] willing you to sue and the tunic of you to take, do yield to him also the cloak;
| ئەوەی یەک میل بێگاری پێ کردیت، دووانی لەگەڵ بڕۆ. | 41 |
and whoever you will compel to go mile one, do go with him two.
| ئەوەی داوای شتێکی لێکردیت بیدەرێ. ئەوەی داوای قەرزی لێکردیت پشتی تێمەکە. | 42 |
To the [one] asking you (do give *N(k)O*) and the [one] desiring from you to borrow not may you turn away from.
| «بیستووتانە گوتراوە: [نزیکەکەت خۆشبوێت،]”ڕقت لە دوژمنت بێتەوە.“ | 43 |
You have heard that it was said; You will love the neighbour of you and will hate the enemy of you.’
| بەڵام من پێتان دەڵێم: دوژمنەکانتان خۆشبوێ، نوێژ بکەن بۆ ئەوانەی دەتانچەوسێننەوە، | 44 |
I myself however say to you; do love the enemies of you (do bless those cursing you well do *K*) (to those hating *K(o)*) (you *K*) and do pray for those (mistreating you and *K*) persecuting you,
| تاکو ببنە ڕۆڵەی ئەو باوکەتان کە لە ئاسمانە، ئەو خۆری خۆی بەسەر چاک و خراپدا هەڵدێنێت و باران بەسەر پیاوچاک و زۆرداریشدا دەبارێنێت. | 45 |
so that you may be sons of the Father of you who is in (the *o*) heavens, For the sun of Him He makes rise on evil and good and He sends rain on righteous and unrighteous.
| ئەگەر هەر ئەوانەتان خۆشبوێ کە ئێوەیان خۆشدەوێت، چ پاداشتێک وەردەگرن؟ ئایا باجگرانیش ئەمە ناکەن؟ | 46 |
If for you shall love those loving you, what reward have you? Surely also the tax collectors the (same *NK(o)*) do?
| ئەگەر سڵاوتان تەنها لە ناسیاوەکانتان کرد، چی زیاترتان کردووە؟ ئایا بتپەرستانیش ئەمە ناکەن؟ | 47 |
And if you shall greet the (brothers *NK(O)*) of you only, what excessive do you? Surely also the (Gentiles *N(K)O*) (the *no*) (same *N(k)O*) do?
| بۆیە ئێوە کامڵ و تەواو بن، هەروەک باوکی ئاسمانیتان کامڵ و تەواوە. | 48 |
Will be therefore you yourselves perfect (how *N(k)O*) the Father of you who (Heavenly *N(K)O*) perfect is.
