مەتا 13

1 هەر لەو ڕۆژەدا عیسا لە ماڵ هاتە دەرەوە و لە کەناری دەریاچەی جەلیل دانیشت.

Now on the same day, Jesus went out of the house, and sat by the sea-side:

2 خەڵکێکی ئێجگار زۆر لێی کۆبووەوە، هەتا وای لێهات چووە ناو بەلەمێک دانیشت، هەموو خەڵکەکەش لە کەنارەکە ڕاوەستان.

and many people were gathered together to bear Him, so that He went into a ship and sat down, and all the multitude stood upon the shore; and He spake to them many things in parables,

3 بە نموونە باسی زۆر شتی بۆ کردن و فەرمووی: «جوتیارێک چووە دەرەوە تۆو بکات.

saying, "Behold a sower went out to sow;

4 کە تۆوی دەوەشاند، هەندێکی کەوتنە سەر ڕێگا، باڵندەش هاتن و خواردیانن.

and as he was sowing, some seeds fell by the way-side, and the birds came and ate them up:

5 هەندێکیش کەوتنە سەر زەوییەکی بەردەڵان کە خۆڵی کەم بوو، خێرا سەریان دەرکرد، چونکە زەوییەکەی قووڵ نەبوو.

some fell upon stony places, where they had not much earth; and they soon sprung up indeed, because they had no depth of earth;

6 بەڵام کە ڕۆژ هەڵهات سووتان و وشک بوون، چونکە ڕەگیان نەبوو.

but when the sun rose, they were burnt up, and withered; because they had no root:

7 هەندێکیشیان کەوتنە نێو دڕکان، دڕکەکان گەورە بوون و خنکاندیانن.

and others fell among thorns; and the thorns grew up and choked them:

8 بەڵام هەندێکی دیکەیان کەوتنە سەر زەوییەکی باش و بەرهەمیان دا، هەندێک یەک بە سەد و هەندێک یەک بە شەست و هەندێکیش یەک بە سی.

but others fell on good ground, and yielded fruit, some an hundred-fold, some sixty, and some thirty.

9 ئەوەی گوێی هەیە، با ببیستێت!»

He that hath ears to hear, let him hear."

10 قوتابییەکان هاتن و لێیان پرسی: «بۆچی بە نموونە قسەیان بۆ دەکەیت؟»

And the disciples came to Him and said, Why dost thou speak to them in parables?

11 وەڵامی دانەوە: «لەبەر ئەوەی بە ئێوە دراوە نهێنی شانشینی ئاسمان بزانن، بەڵام بەوان نەدراوە،

And He answered them, saying, Because it is granted unto you to know the mysteries of the kingdom of heaven, but to them it is not granted:

12 چونکە ئەوەی هەیەتی، پێی دەدرێت و لێی دەڕژێ، بەڵام ئەوەی نییەتی، تەنانەت ئەوەی هەشیەتی لێی دەسەنرێتەوە.

for whosoever really hath, to him shall be given, and he shall have abundantly; but whosoever thus hath not, even that which he hath, shall be taken away from him:

13 لەبەر ئەوە بە نموونە قسەیان بۆ دەکەم: «چونکە سەیر دەکەن، بەڵام نابینن، گوێ دەگرن، بەڵام نابیستن و تێناگەن.

for this reason I speak to them in parables; because though they see, they will not see; and though they hear, they will not hear, nor understand.

14 پێشبینییەکەی ئیشایا لەواندا هاتە دی، کە دەفەرموێ: [ئێوە هەمیشە دەبیستن بەڵام هەرگیز تێناگەن، ئێوە هەمیشە سەیر دەکەن بەڵام هەرگیز نابینن،

And in them is fulfilled the prophecy of Isaiah, which saith, Ye shall hear by the hearing of the ear, and not understand; and in seeing ye shall see, and not perceive: for the heart of this people is grown stupid,

15 چونکە دڵی ئەم گەلە ڕەق بووە و گوێیان قورس بووە، چاویان نوقاندووە، نەوەک بە چاویان ببینن و بە گوێیان ببیستن، بە دڵیان تێبگەن و بگەڕێنەوە، منیش چاکیان بکەمەوە.]

and their ears are dull of hearing, and they have closed their eyes; least they should see at all with their eyes, and hear with their ears, and understand with their heart, and be converted, and I should heal them.

16 بەڵام ئێوە، خۆزگە دەخوازرێت بە چاوتان، چونکە دەبینن، بە گوێتان، چونکە دەبیستن.

But blessed are your eyes, for they see; and your ears, for they hear:

17 ڕاستیتان پێ دەڵێم: زۆر پێغەمبەر و پیاوچاک بە ئاواتەوە بوون ئەوە ببینن کە ئێوە دەیبینن بەڵام نەیانبینی، ئەوەش ببیستن کە ئێوە دەیبیستن، بەڵام نەیانبیست.

for indeed I tell you, that many prophets and righteous men have desired to see the things which ye see, and have not seen them; and to hear what ye hear, and have not heard them.

18 «کەواتە گوێ لە واتای نموونەی جوتیارەکە بگرن:

Hear ye therefore the parable of the sower. When any one heareth the word of the gospel-kingdom,

19 هەرکەسێک پەیامی شانشین ببیستێت و تێینەگات، شەیتان دێت و ئەوەی لە دڵیدا تۆوکراوە دەیڕفێنێت. ئەمانە ئەو تۆوانەن کە کەوتنە سەر ڕێگاکە.

and regardeth it not, then cometh the wicked one, and snatcheth away that which was sown in his heart: this is he who received the seed as by the way-side.

20 ئەوانەی کەوتنە سەر بەردەڵانەکە، ئەو کەسانەن کە پەیامەکە دەبیستن و دەستبەجێ بە خۆشییەوە وەریدەگرن.

And he who received the seed as upon stony grounds, is one that heareth the word and immediately receiveth it with joy:

21 بەڵام لەبەر ئەوەی کە ڕەگیان نییە و کاتین، کاتێک لەبەر پەیامەکە تووشی تەنگانە و چەوسانەوە دەبن، یەکسەر دەکەون.

yet hath he no root in himself, and therefore is but for a short season; and when affliction cometh, or persecution on account of the word, he is as soon disgusted.

22 ئەوانەش کە کەوتنە نێو دڕکەکان، ئەو کەسانەن کە پەیامەکە دەبیستن، بەڵام خەمی ژیان و فریوخواردنی دەوڵەمەندی پەیامەکە دەخنکێنن، ئیتر بێ بەرهەم دەبن. (aiōn g165)

And he that received the seed among the thorns, is one that likewise heareth the word; but the care of this world, and the deceitfulness of riches choketh the word, and so it becometh unfruitful. (aiōn g165)

23 بەڵام ئەوانەی کەوتنە سەر زەوییە باشەکە، ئەو کەسانەن کە پەیامەکە دەبیستن و لێی تێدەگەن و بەرهەم دەدەن، یەک بە سەد و یەک بە شەست و یەک بە سی.»

But he who received the seed into good ground, is one that heareth and understandeth the word, who indeed beareth fruit, and yieldeth, like fertile lands, some an hundred-fold, some sixty, some thirty.

24 نموونەیەکی دیکەی بۆ هێنانەوە و فەرمووی: «شانشینی ئاسمان لە مرۆڤێک دەچێت، تۆوی چاک لە کێڵگەکەی بچێنێت.

Another parable propounded He unto them, saying, The kingdom of heaven is like a man, who sowed good grain in his ground:

25 بەڵام کاتێک خەڵک لە خەودا بوون، دوژمنەکەی هات و لەناو گەنمەکەدا زیزانی چاند و ڕۆیشت.

but while men were asleep, his enemy came and sowed tares among the wheat, and went away.

26 کاتێک گەنمەکە ڕوا و گوڵی دەرکرد، زیزانەکەش دەرکەوت.

Now when the blade shot forth, and produced the corn, then the tares also appeared.

27 «کۆیلەی خاوەن ماڵ هاتن و پێیان گوت:”گەورەم، مەگەر لە کێڵگەکەتدا تۆوی چاکت نەوەشاند، ئیتر ئەم زیزانە لەکوێوە هات؟“

So the servants came to their master, and said unto him, Sir, didst not thou sow good seed in thy field? whence then are the tares?

28 «ئەویش وەڵامی دانەوە:”دوژمن ئەمەی کردووە.“کۆیلەکانیش پێیان گوت:”دەتەوێ بچین زیزانەکان بژار بکەین؟“»

And he said unto them, Some enemy hath done this. The servants therefore said unto him, Wilt thou then that we go and gather them up?

29 گوتی: «”نەخێر، نەوەک لەگەڵ بژارکردنی زیزان، گەنمیش هەڵبکێشن.

But he said, No: least in plucking up the tares ye root up the corn along with them.

30 هەتا کاتی دروێنە لێگەڕێن با بەیەکەوە پێبگەن، جا لە کاتی دروێنەدا بە سەپانەکان دەڵێم، یەکەم جار زیزانەکە بژار بکەن و بیانکەنە مەڵۆ بۆ ئەوەی بسووتێنرێن، بەڵام گەنمەکە لە ئەمبارەکەم کۆبکەنەوە.“»

Let both grow together till harvest, and in the time of the harvest I will say to the reapers, First gather the weeds together, and bind them in bundles to burn them; but carry the wheat into my barn.

31 نموونەیەکی دیکەی بۆ هێنانەوە و فەرمووی: «شانشینی ئاسمان وەک دەنکە خەرتەلەیەک وایە، کە یەکێک بیهێنێت و لە کێڵگەکەیدا بیچێنێ،

Another parable delivered He unto them, saying, The gospel-kingdom is like a grain of mustard-seed, which a man took and sowed in his field.

32 هەرچەندە لە هەموو تۆوەکانی دیکە بچووکترە، بەڵام کاتێک گەشە دەکات، ڕووەکێکی گەورەی لێ دەردەچێت و دەبێتە درەخت، تەنانەت باڵندەی ئاسمانیش دێن و لەسەر لقەکانی هێلانە دەکەن.»

Which is indeed one of the lest of all seeds: but when it is grown, is the greatest among herbs, and even becometh a tree; so that the birds of the air come and lodge in it's branches.

33 نموونەیەکی دیکەی بۆ هێنانەوە: «شانشینی ئاسمان لە هەویرترشێک دەچێت، ئافرەتێک هێنای و کردییە ناو سێ پێوانە ئاردەوە، هەتا هەمووی هەڵهات.»

Another parable spake He unto them, saying, The gospel-kingdom is like leaven, which a woman took and put into a large quantity of dough, till the whole was leavened.

34 عیسا هەموو ئەم بابەتانەی بە نموونە بۆ خەڵکەکە باسکرد، بەبێ نموونە قسەی بۆ نەدەکردن،

All these things spake Jesus in parables to the multitudes; and at this time He spake nothing to them without a parable:

35 تاکو ئەوەی خودا لە ڕێگەی پێغەمبەرەکەوە فەرموویەتی بێتە دی: [بە نموونە دەمم دەکەمەوە، ئەوەی لە دامەزراندنی جیهانەوە شاراوەیە ڕایدەگەیەنم.]

that it might be fulfilled which was spoken by the prophet, saying, I will open my mouth in parables, I will publish things which have been concealed from the foundation of the world.

36 ئینجا خەڵکەکەی بەڕێکرد و گەڕایەوە بۆ ماڵ. قوتابییەکانی هاتنە لای و گوتیان: «نموونەی زیزانی ناو کێڵگەکەمان بۆ لێکبدەوە.»

Then Jesus leaving the multitude went into the house; and his disciples came to Him, saying, Explain to us the parable of the tares of the field:

37 وەڵامی دایەوە: «ئەوەی تۆوە چاکەکەی چاند، کوڕی مرۆڤە.

and He answered them, and said, He that soweth the good seed is the Son of man;

38 کێڵگەکەش جیهانە، تۆوە چاکەکەش ڕۆڵەکانی شانشینن، زیزانەکەش ڕۆڵەکانی شەیتانن،

the field is the world; the good seed are the children of my kingdom; and the tares are the children of the wicked one.

39 دوژمنەکەش کە تۆوی کردن ئیبلیسە، دروێنەکەش کۆتایی زەمانە، سەپانەکانیش فریشتەکانن. (aiōn g165)

The enemy that sowed them is the devil; the harvest is the end of the world; and the reapers are the angels. (aiōn g165)

40 «هەروەک چۆن زیزانەکە بژارکرا و بە ئاگر سووتێنرا، لە کۆتایی زەمانیشدا وا دەبێت. (aiōn g165)

As therefore the tares are gathered together, and burnt in the fire; so shall it be in the end of the world: (aiōn g165)

41 کوڕی مرۆڤ فریشتەکانی دەنێرێت و هەموو هۆکارێکی گوناه و خراپەکاران لە شانشینییەکەی کۆدەکەنەوە و

the Son of man will send forth his angels, and they shall gather out of his kingdom all that commit offences, and those who do iniquity, and shall cast them into the furnace of fire,

42 فڕێیان دەدەنە ناو کوورەی ئاگرەوە، جا گریان و جیڕەی ددان لەوێ دەبێت.

and there shall be wailing and gnashing of teeth.

43 ئەوسا ڕاستودروستان لە شانشینی باوکیاندا وەک ڕۆژ دەدرەوشێنەوە. ئەوەی گوێی هەیە، با ببیستێت!

But the righteous shall then shine forth as the sun in the kingdom of their Father. He that hath ears to hear, let him hear.

44 «شانشینی ئاسمان لە گەنجینەیەک دەچێت لە کێڵگەیەکدا شاردرابێتەوە. کەسێک دەیدۆزێتەوە و دیسان دەیشارێتەوە، ئینجا لە خۆشییان دەچێت و هەرچیی هەیە دەیفرۆشێت و ئەو کێڵگەیەی پێ دەکڕێت.

Again, the kingdom of heaven is like treasure hid in a field, which a man having found conceals, and being rejoiced at it goes and sells all that he has, and purchases that field.

45 «هەروەها شانشینی ئاسمان لە بازرگانێک دەچێت کە بە شوێن مرواری نایابدا دەگەڕێت.

Again, the kingdom of heaven is like a merchant seeking precious pearls,

46 کاتێک مروارییەکی گرانبەها دەدۆزێتەوە، دەچێت هەرچیی هەیە دەیفرۆشێت و مروارییەکەی پێ دەکڕێت.

who, having found one of great value, went and sold all that he had, and bought it.

47 «هەروەها شانشینی ئاسمان لە تۆڕێک دەچێت فڕێدرابێتە دەریاچەوە، لە هەموو جۆرەکانی ماسی کۆدەکاتەوە.

Again, the kingdom of heaven is like a net, that was cast into the sea, and inclosed fishes of various sorts;

48 کاتێک تۆڕەکە پڕ بوو، ماسیگرەکان ڕایانکێشایە کەنار، باشەکانیان لە سەبەتەدا کۆکردەوە و خراپەکانیشیان فڕێدا.

which, when it was full, they dragged to the shore, and sat down and gathered the good into vessels, and threw out the bad.

49 کۆتایی زەمانیش ئاوا دەبێت: فریشتەکان دێن و بەدکاران لەناو ڕاستودروستاندا دەردەهێنن و (aiōn g165)

So shall it be at the end of the world: the angels shall come forth, and separate the wicked from among the righteous; (aiōn g165)

50 فڕێیان دەدەنە ناو کوورەی ئاگرەوە. جا گریان و جیڕەی ددان لەوێ دەبێت.»

and shall cast them into the fiery furnace, and there shall be wailing and gnashing of teeth.

51 عیسا لێی پرسین: «ئایا هەموو ئەمانە تێگەیشتن؟» وەڵامیان دایەوە: «بەڵێ.»

Then saith Jesus unto them, Did ye understand all these? they say unto Him, Yes, Lord: and He said unto them,

52 جا پێی فەرموون: «لەبەر ئەوە هەر مامۆستایەکی تەورات کە بووەتە قوتابی لە شانشینی ئاسمان، لە خاوەن ماڵێک دەچێت لە گەنجینەکەیدا لە کۆن و نوێ دەربهێنێت.»

Therefore every teacher, who has been thus instructed in the knowledge of the kingdom of heaven, is like a master of a family, who brings forth out of his store things new and old.

53 کاتێک عیسا ئەم نموونانەی تەواو کرد، لەوێ ڕۆیشت.

And when Jesus had finished these parables, he departed thence:

54 هاتەوە شارەکەی خۆی، لە کەنیشتەکەیان دەستی کرد بە فێرکردنیان، هەتا ئەوەی سەرسام بوون و گوتیان: «ئەمە ئەم دانایی و پەرجووانەی لەکوێ بوو؟

and came into his own country, and taught them in their synagogues; so that they were amazed and said, Whence hath this man this wisdom and these powers?

55 ئایا ئەمە کوڕی دارتاشەکە نییە؟ ئەی دایکی ناوی مریەم نییە؟ یاقوب و یوسف و شیمۆن و یەهوزا برای نین؟

Is not this the carpenter's son? is not his mother called Mary? and his brethren James, and Joses, and Simon, and Judas?

56 ئەوە نییە خوشکەکانی هەموویان لەلامانن؟ ئەی ئەمە هەموو ئەمانەی لەکوێ بوو؟»

and his sisters, are they not all here among us? from whence then hath this man all these things?

57 جا ڕەتیان کردەوە. بەڵام عیسا پێی فەرموون: «پێغەمبەر بێ ڕێز نییە، تەنها لە شار و ماڵی خۆی نەبێت.»

So they were prejudiced against Him. But Jesus said unto them, A prophet is no where less honoured than in his own country, and in his own family.

58 لەوێ پەرجووی زۆری نەکرد، لەبەر بێباوەڕییان.

And he did not many miracles there, because of their unbelief.

Jesus Preaches to the Multitude