دەرچوون 21

1 «ئەمانەش ئەو یاسایانەیە کە لەبەردەمیان دایدەنێیت:

And these [are] the judgments which you will set before them.

2 «ئەگەر کۆیلەیەکی عیبرانیتان کڕی ئەوا شەش ساڵ خزمەت دەکات و ساڵی حەوتەم بەخۆڕایی ئازاد دەبێت.

For you will buy a slave Hebrew six years he will serve and in the seventh [year] he will go out to free [person] without paying.

3 ئەگەر بە تەنها هاتبوو ئەوا بە تەنها ئازاد دەبێت، بەڵام ئەگەر مێردی ژنێک بوو ئەوا ژنەکەشی لەگەڵی ئازاد دەبێت.

If with body his he will come with body his he will go out if [is the] husband of a wife he and she will go out wife his with him.

4 ئەگەر گەورەکەی ژنێکی پێدابێت و ژنەکە کوڕ یان کچی بۆی بووبێت، ئەوا ژن و منداڵەکان بۆ گەورەکەی دەبن و ئەو بە تەنها ئازاد دەبێت.

If master his he will give to him a wife and she will bear to him sons or daughters the woman and children her she will belong to master her and he he will go out with body his.

5 «بەڵام ئەگەر کۆیلەکە بە ڕاستی بڵێت:”گەورەکەم و ژنەکەم و منداڵەکانم خۆشدەوێت و ئازاد نابم،“

And if carefully he will say the slave I love master my wife my and children my not I will go out a free [person].

6 ئەوا گەورەکەی پێویستە بیباتە پێش خودا. ئینجا نزیکی دەکاتەوە لە دەرگاکە یان لەلایەکی چوارچێوەی دەرگاکە، گەورەکەی بە درێشە گوێی کون دەکات، ئەویش هەتاهەتایە خزمەتی دەکات.

And he will bring near him master his to God and he will bring near him to the door or to the doorpost and he will pierce master his ear his with the awl and he will serve him for ever.

7 «ئەگەر پیاوێک کچەکەی خۆی فرۆشت وەک کۆیلە، ئەوا وەک پیاوێکی کۆیلە ئازاد نابێت.

And if he will sell a man daughter his to a female slave not she will go out when go out the [male] slaves.

8 ئەگەر کچەکە نەبێتە جێی ڕەزامەندی گەورەکەی، کە نیشانی کردووە بۆ خۆی، ئەوا دەبێت ڕێ بە کچەکە بدات بکڕدرێتەوە. ئیتر مافی فرۆشتنی نییە بە خەڵکێکی بێگانە، چونکە لەگەڵ کچەکە بێوەفا بووە.

If she is bad in [the] eyes of master her who (for himself *Q(K)*) he designated her and he will let be ransomed her to a people foreign not he will have dominion to sell her because has dealt treacherously he with her.

9 ئەگەر کچەکەی نیشان کرد بۆ کوڕەکەی ئەوا پێویستە وەک کچی خۆی هەڵسوکەوتی لەگەڵ بکات.

And if for son his he will designate her according to [the] custom of daughters he will do to her.

10 ئەگەر ژنێکی دیکەی هێنا، ئەوا پێویستە خواردن و بەرگ و جووتبوونی لەگەڵ ئەو کەم نەکاتەوە.

If another [woman] he will take for himself food her covering her and right to intercourse her not he will reduce.

11 ئەگەر یەکێک لەو سێیانەی بۆ نەکرد، ئەوا کەنیزەکە بەخۆڕایی ئازاد دەبێت.

And if three [things] these not he will do for her and she will go out without paying not money.

12 «ئەوەی لە کەسێک بدات و بمرێت، ئەوا دەبێت بکوژرێت.

[one who] will strike anyone And he will die certainly he will be put to death.

13 بەڵام ئەوەی مەبەستی نەبوو، بەڵکو خودا هێشتی ڕوو بدات، ئەوا من شوێنێکت بۆ دیاری دەکەم هەتا هەڵبێت بۆ ئەوێ.

And that not he was lying in wait and God he allowed to happen to hand his and I will designate for you a place where he will flee there.

14 بەڵام ئەگەر یەکێک فێڵ لە برادەرەکەی بکات و بە ئەنقەست بیکوژێت، ئەوا لەلای قوربانگاکەمەوە دەیبەیت بۆ کوشتن.

And if he will act presumptuously anyone on neighbor his to kill him with cunning from with altar my you will take him to die.

15 «ئەوەی لە دایک و باوکی بدات، ئەوا دەبێت بکوژرێت.

And [one who] will strike father his and mother his certainly he will be put to death.

16 «ئەوەی کەسێک بڕفێنێت و بیفرۆشێت یان لەلای بیبیننەوە، ئەوا دەبێت بکوژرێت.

And [one who] will steal anyone and he will sell him and he will be found in hand his certainly he will be put to death.

17 «ئەوەی نەفرەت لە باوکی یان دایکی بکات، دەبێت بکوژرێت.

And [one who] will curse father his and mother his certainly he will be put to death.

18 «کاتێک دوو پیاو ناکۆکییان دەبێت و یەکێکیان بە بەرد یان بە مست لە برادەرەکەی بدات و نەمرد بەڵکو لە جێگا کەوت،

And if they will quarrel! men and he will strike anyone neighbor his with a stone or with a fist and not he will die and he will fall to a bed.

19 ئەگەر هەستایەوە و لە دەرەوە بە گۆچانەکەی ڕۆیشت، ئەوا ئەوەی لێیداوە بێتاوان دەبێت، تەنها قەرەبووی ئەو کاتەی بۆ بکاتەوە و خەرجی چارەسەرییەکەی بدات، هەتا بە تەواوی چاک دەبێتەوە.

If he will arise and he will walk about on the outside on staff his and he will be free from guilt the [one who] struck only sitting still his he will pay for and certainly he will have [him] healed.

20 «ئەگەر کەسێک بە دار لە کۆیلەکەی یان کارەکەرەکەی بدات و لەژێر دەستیدا بمرێت، ئەوا سزا دەدرێت،

And if he will strike anyone [male] slave his or female slave his with the rod and he will die under hand his certainly he will be avenged.

21 بەڵام ئەگەر لەدوای ڕۆژێک یان دووان چاک بووەوە، ئەوا سزا نادرێت، چونکە موڵکی خۆیەتی.

Nevertheless if a day or two days he will remain not he will be avenged for [is] money his he.

22 «ئەگەر چەند پیاوێک شەڕیان کرد و بە ڕێککەوت لە ژنێکی سکپڕیان دا و بەهۆیەوە منداڵەکەی پێش کاتی خۆی لەدایک بوو، بەڵام زیانی کوشندەی نەبوو، ئەوا بێگومان بەگوێرەی دادگا سزای ماددی دەدرێن، بەپێی ئەوەی مێردی ژنەکە لەسەریان دادەنێت.

And if they will struggle together men and they will strike a woman pregnant and they will come out children her and not it will be harm certainly he will be fined just as he will impose on him [the] husband of the woman and he will give for [the] estimate.

23 بەڵام ئەگەر زیانی کوشندەی هەبێت، ئەوا گیان لە جێی گیان دەبێت،

And if harm it will be and you will give a life in place of a life.

24 چاو بە چاو، ددان بە ددان، دەست بە دەست، پێ بە پێ،

An eye in place of an eye a tooth in place of a tooth a hand in place of a hand a foot in place of a foot.

25 سووتان لە جێی سووتان، برین لە جێی برین و لێدان لە جێی لێدان.

Burning in place of burning bruise in place of bruise wound in place of wound.

26 «کاتێک یەکێک لە چاوی کۆیلەکەی یان چاوی کارەکەرەکەی دا و کوێری کرد، ئەوا ئازادی دەکات لە جیاتی چاوی.

And if he will strike anyone [the] eye of [male] slave his or [the] eye of female slave his and he will destroy it to free [person] he will set free him in place of eye his.

27 ئەگەر ددانی کۆیلەکەی یان کارەکەرەکەی کەوت، ئەوا ئازادی دەکات لە جیاتی ددانی.

And if [the] tooth of [male] slave his or [the] tooth of female slave his he will knock out to free [person] he will set free him in place of tooth his.

28 «ئەگەر گایەک قۆچی لە پیاوێک یان لە ژنێک دا و مرد، ئەوا گایەکە بەردباران دەکرێت و گۆشتەکەشی ناخورێت، بەڵام خاوەنی گایەکە بێتاوان دەبێت.

And if it will gore an ox a man or a woman and he will die certainly it will be stoned to death the ox and not it will be eaten meat its and [the] owner of the ox [will be] free from guilt.

29 بەڵام ئەگەر گایەکە پێشتر قۆچوەشێن بێت، خاوەنەکەی ئاگادار کرابێتەوە بەڵام لە پشتیرەکە بەندی نەکردبێت، پیاوێک یان ژنێکی کوشت، ئەوا گایەکە بەردباران دەکرێت و خاوەنەکەشی دەکوژرێت.

And if [will be] an ox prone to gore it from yesterday three days ago and it has been protested on owner its and not he will guard it and it will kill a man or a woman the ox it will be stoned to death and also owner its he will be put to death.

30 ئەگەر نرخ بخرێتە سەری، ئەوا بۆ کڕینەوەی ژیانی خۆی هەرچی بکەوێتە سەر دەبێت بیدات.

If a ransom it will be imposed on him and he will give [the] ransom of life his according to all that it will be imposed on him.

31 ئەگەر قۆچ لە کوڕێک یان لە کچێک بدات، ئەوا هەمان ئەو حوکمەی لەسەر جێبەجێ دەکرێت.

Or a son it will gore or a daughter it will gore according to the judgment this it will be done to him.

32 ئەگەر گایەکە قۆچ لە کۆیلەیەک یان کارەکەرێک بدات، ئەوا گەورەکەی سی شاقل زیو دەدات و گایەکەش بەردباران دەکرێت.

If a [male] slave it will gore the ox or a female slave silver - thirty shekels he will give to master his and the ox it will be stoned to death.

33 «کاتێک کەسێک سەری بیرێک دەکاتەوە یان بیرێک لێدەدات و سەرەکەی دانەپۆشێت، گایەک یان گوێدرێژێک بکەوێتە ناوی،

And if he will open anyone a pit or for he will dig anyone a pit and not he will cover it and it will fall there an ox or a donkey.

34 ئەوا خاوەن بیرەکە قەرەبوو دەداتەوە و زیو دەداتە خاوەنەکەی، ئاژەڵە مردارەوەبووەکەش یان تۆپیوەکە بۆ ئەو دەبێت.

[the] owner of The pit he will make compensation silver he will repay to owner its and the dead [animal] it will be[long] to him.

35 «ئەگەر گای کەسێک لە گای برادەرەکەی دا و کوشتی، ئەوا گایە زیندووەکە دەفرۆشن و نرخەکەی بەش دەکەن، هەروەها گایە مردارەوەبووەکەش دابەش دەکەن.

And if it will strike [the] ox of anyone [the] ox of neighbor his and it will die and they will sell the ox living and they will divide silver its and also the dead [animal] they will divide!

36 ئەگەر زانراش کە گایەکە پێشتر قۆچوەشێن بووە و خاوەنەکەی لە پشتیرەکە بەندی نەکردووە، ئەوا خاوەن گا قۆچوەشێنەکە دەبێت گایەک لە جێی گایەک بدات و تەنها گایە مردارەوەبووەکەش وەربگرێت.

Or it is known that [is] an ox prone to gore it from yesterday three days ago and not he guarded it owner its certainly he will make compensation an ox in place of the ox and the dead [animal] it will be[long] to him.