Mateu 12
1 Mu mazuva awo Kereste ava kuhita mu mawa mwi zuva lye Pumulo. Balutwana bakwe vava fwile izaala mi chi vatanga ku totola zikunku, ni kulya.
Pewnego razu, w szabat, Jezus szedł przez pole. Idący z Nim uczniowie poczuli głód. Zaczęli więc zrywać kłosy i jeść ziarno.
2 Kono linu Vafalisi hava vona kuti; Chi va cho kuti kwa Kereste, “Voone, valutwana va ko kwete kuchola mulawo mwi zuva lye Pumulo.”
Zauważyli to oczywiście faryzeusze i oburzyli się: —Twoi uczniowie robią rzeczy niedozwolone w szabat!
3 Kono Kereste cha wamba ku vali, “Kana ka mwini kuvala za vapangi Daafita, ha vali kufwile inzala, mi vakwame va vali kwina naye?
—Czy nie czytaliście, co zrobił król Dawid, gdy wraz z towarzyszami podróży poczuł głód?—odpowiedział im Jezus.
4 Mwa vayendeli mwi zuuvo ye Reeza mi chalya chinkwa chivena kwateni, kena avali cha mulawo kuti alye, hape kena chivali cha mulawo kwavo va vena naye, mi ku vali mulawo ku vali valuti?
—Wszedł do świątyni i wziął dla siebie oraz swoich towarzyszy poświęcony chleb, który wolno było jeść tylko kapłanom.
5 Kana kena mu va vali mu mulawo, kuti mwi zuva lye Pumulo valuti mwi tempele va cholanga mulawo we Pumulo mi ka vena mulandu?
Czy nie czytaliście w Prawie Mojżesza, że kapłani, pracujący w szabat w świątyni, łamią nakaz odpoczynku, a mimo to są niewinni?
6 Kono ni cho kwenu kuti mu kulwana yo hita kereke zonse kwena.
Mówię wam: Macie tu do czynienia z czymś ważniejszym niż świątynia!
7 Kambe chi muvali kwizi, 'Ni lakaza chisemo mi isinyi chitavelo,' ni musena mu va nyansi va sa foseze.
Gdybyście wiedzieli, co znaczą słowa: „Pragnę waszej miłości, a nie ofiar”, wówczas nie potępialibyście niewinnych.
8 Chokuti Mwan'a Muntu nji Kereste we Pumulo.”
Ja, Syn Człowieczy, mam władzę nad szabatem.
9 Linu Kereste cha funduka ku yenda mi cha yenda mu zivaka zavo za malapelelo. Mu lindile, kuvena mukwame ya va zuminine yiyanza.
Następnie udał się stamtąd do synagogi.
10 Vafalisi chi va vuuza Jesu, chi vati, “Kana ku swanela kuhoza lye Pumulo?” kuti va wanine ha teni inzila yi cho kuti wa tenda chivi.
Znajdował się tam człowiek ze sparaliżowaną ręką, faryzeusze zapytali więc Jezusa: —Czy taką pracę, jak uzdrawianie, również można wykonywać w szabat?—szukali bowiem pretekstu do oskarżenia Go.
11 Jesu na cho ku vali, “Muntu mwi ve njeni kwenu kuti ave ni ngu yi mwina, mi heva kuti iyi ngu iwila mwilindi mwi zuva lye Pumulo, ke se wi tuse ni kwi zwiisa?
—Czy jeśli któraś z waszych owiec wpadłaby w szabat do dołu, to nie wyciągnęlibyście jej?—zapytał Jezus.
12 Mu ku ve vule ni vutokwa kuti muntu ahite ngu! Ni hakuvavulyo kulukela ku va mulawo wa kutenda vulotu mwi zuva lye Pumulo.”
—O ile bardziej cenny jest człowiek! Oczywiście, że w szabat wolno czynić dobro.
13 Linu Jesu cha ti ku mukwamwe, “Wolole yanza lyanko.” Cha li wolola, mi cha vo zekezwa makete, sina nji limwi yi yanza.
—Wyciągnij rękę!—zwrócił się do chorego. Ten posłuchał i natychmiast jego ręka stała się równie zdrowa jak druga.
14 Kono va Falisi chi vazwa hanze mi chi va ka muveteka. Va vali ku ka vulola nzila mwe se va mwi hayile.
Wtedy faryzeusze odeszli i zaczęli się naradzać, jak Go zabić.
15 Kono Jesu heziva, cho volela mu masule. Vungi bwe nyangela vu va mwi chilile, mi cha va honza bonse.
On jednak poznał ich plany i opuścił synagogę. Tłum podążył za Nim i wszyscy chorzy zostali uzdrowieni.
16 Cho va layela kuti sanzi va mwi zi vahazi ku va mwi,
Zabronił im jednak opowiadać o tym innym.
17 iyo iwoleka ku va niti, ku wamana ni chi va wambwa kwa Isaya wa mupolofita, ku cho,
W ten sposób spełniło się proroctwo Izajasza:
18 “Vone, Iwe mutang'a ngu uni va keti; yini suuni, yiye kwali luhuho lwangu lu va mushukelyi. Ka ni vike kwali Luhuho lwangu, mi ka huweleze inkatulo ku Machava.
„To jest mój Sługa, którego wybrałem, mój ukochany, w którym mam upodobanie! Dam Mu swojego Ducha, by sądził narody.
19 Keti na hondane kamba ku huweleza hahulu; mane nangati zumwi vulyo kuti azuwe linzwi lyakwe mu makululu.
Nie będzie się sprzeczał ani krzyczał, nikt nie usłyszy Jego podniesionego głosu.
20 Ke se na chole impee yitengeme; ke se na zimise mu muni usa zwisi vuusi, konji pili cha tumina inkatulo kuti nje yikome.
On nie dołamie nawet nadłamanej trzciny ani nie zgasi wątłego płomyka. Zwycięsko przeprowadzi swój sąd,
21 Mi va Machava konji chi va kolwisisa mwi ziina lyakwe.”
a Jego imię będzie źródłem nadziei dla narodów”.
22 Linu zumwi yo fwile menso ni chimumu, wi nji hilwe madimona, ava letwa kwa Kereste. Cha mu haza, che kalavo yi cho kuti chimumu chiwambe ni ku vonna.
Przyprowadzono wtedy do Jezusa człowieka niemego i ślepego—zniewolonego przez demona. Jezus uzdrowił go, przywracając mu wzrok i mowę,
23 Inyangela yonse chi ya komokwa mi chi ya ti, “Kana kuti uzu muntu mwan'a Daafita?”
a cały tłum wpadł w podziw, mówiąc: —Czyż On nie jest Mesjaszem, potomkiem króla Dawida?
24 Kono linu va Falisi ha va zuwa imakazo, chi vati, “Uzu muntu ka hindiki madimona konji cha Veelzebub, mu kulwana wa madimona”
Gdy faryzeusze dowiedzieli się o tym cudzie, stwierdzili: —Wypędza demony, bo Belzebub, władca demonów, mu w tym pomaga.
25 Kono Jesu ave zivi milelo yavo mi cha ti ku vaali, “Umwi ni umwi muvuso ukawuhene hakati uwo wi ne ka wu wanike kuti u shinyiwa, mi muleneñi ni muleneñi kapa izuuvo yi ka wuhene hakati yiyo yine ke se ni zimane hamwina.
—Każde królestwo, które jest wewnętrznie skłócone, upadnie—odparł Jezus, znając ich myśli. —I żadne miasto ani dom nie przetrwają, jeśli panuje w nich niezgoda.
26 Heva Javulusi na hindika Javulusi, U li ka wuhenye hakati eye mwine. Kana uwo muuso ka wu kuzimane vule?
Jeśli szatan wypędza szatana, to zwalcza siebie samego. Jak więc jego królestwo może przetrwać?
27 Mi heva ni hindika madimona cha Veelzevule, cwale nji mwi zina lyani valutwana mu va hindikila? Vakeñi che zi, ka va ve vaatuli venu.
Skoro ja wypędzam demony mocą Belzebuba, to dzięki komu robią to wasi synowie? To oni was osądzą!
28 Kono heva Ni tanda madimona cha Luhuho lwa Simwine Reeza, linu muvuso we Reeza wize hewulu lyenu.
Lecz jeśli wypędzam demony mocą Ducha Bożego, znaczy to, że przyszło do was królestwo Boże.
29 Mi kwiza vule kuti zumwi wi njila muzuvo ya muntu wina ziiho mi wiiva zibya za mwi zuuvo na sa sumini mukwame yo kolete lye tanzi? Linu cwale mweve zibya za kwe mwi zuuvo.
Jak można wejść do domu siłacza i okraść go, jeśli się go najpierw nie obezwładni? Dopiero wtedy można zabrać jego rzeczy.
30 Yiye ya sa zimene name uni toyete, mi yiye ya sa likopanyi name u hasana.
Kto nie jest po mojej stronie, jest przeciwko Mnie. A kto ze Mną nie zbiera, ten rozprasza.
31 Kuzwaho Ni cho kwenu niti, chivi chonse ni ku nyasilizwa ka zi swalelwe bantu, kono nyefulo zonse ku wamana ni Luhuho ke se ni kuve ni swalelo.
Dlatego ostrzegam: Każdy grzech i bluźnierstwo mogą być przebaczone, lecz bluźnierstwo przeciwko Duchowi Świętemu nie będzie przebaczone!
32 Mi vonse va wamba linzwi lifusahele ku Mwan'a Muntu, ka va swalelwe kwali. Kono vonse va wamba kunyasiliza Luhuho lu Njolola, ke se ni va swalelwe, ni heva munu mwifasi, ni heva mwifasi likeza. (aiōn g165)
Jeśli ktoś powiedziałby coś przeciwko Mnie, Synowi Człowieczemu, może otrzymać przebaczenie. Ale jeśli ktoś powiedziałby coś przeciwko Duchowi Świętemu, nie otrzyma przebaczenia ani w tym, ani w przyszłym życiu. (aiōn g165)
33 U wola kutenda isamu vulotu ni zichelantu za teni kapa isamu kufwa ni zichelantu za teni kufwa, kakuti isamu lizivahala cha zi chelantu za teni.
Albo uznajcie, że drzewo jest dobre—i wtedy daje dobry owoc, albo uznajcie, że jest złe—a wtedy i jego owoc jest zły. Drzewo rozpoznaje się przecież po owocach.
34 Yinwe vaana va zihili, kuzwaho mwina vuuvi, mu woola vule ku wamba zilotu? Kakuti ku zwililila kunkulo kaholo kawamba.
Jesteście podli! Zresztą jak wy, źli ludzie, możecie mówić coś dobrego? Przecież usta, gdy mówią, czerpią z serca.
35 Muntu yo shiyeme u zwisa chimbule chilotu kuzwililila kunkulo, mi muntu u fosahele u zwiisa chimbule chi fosahele ku zwililila kwikulo yakwe.
Człowiek dobry wyciąga ze swojego skarbca dobre rzeczy, a człowiek zły—złe rzeczy.
36 Mi ni milwilite kuti mwi zuva lwe katulo bantu ka va ve ni bwikalavelo ku linzwi ni linzwi li va va wamba.
Ostrzegam was: W dniu sądu ludzie zdadzą sprawę z każdego niepotrzebnego słowa, które wypowiedzieli.
37 Cho kuti cha maanzwi yenu ka mu wane ku shemuviwa, mi cha manzwi yenu ka mu hewe mulandu.”
Na podstawie twoich własnych słów zostaniesz uniewinniony albo skazany!
38 Linu va mwi vañoli ni va Falisi chi vetava Jesu mi chi vaati, “Muluti, tu likumbuta ku vona chisupo chi zwa kwako.
Pewnego dnia kilku przywódców religijnych z ugrupowania faryzeuszy powiedziało do Jezusa: —Nauczycielu! Chcemy, abyś dokonał jakiegoś szczególnego cudu.
39 Kono Jesu che tava naati kuvali, “Mu vilala ni lusika lusangu lu lola vulyo chisupo. Kono ka kwina chisupo chense chi vonwe konji chisupo cha Joona wa mupolofita.
—To złe i niewierne Bogu pokolenie domaga się cudu!—odpowiedział Jezus. —Ale nie zobaczy go, z wyjątkiem znaku proroka Jonasza.
40 Chokuti Joona ave kali mazuva otatwe ni masiku otatwe mwi vuumo lye inswi yikulite, mi na ye Mwan'a Muntu mwe kale mazuva otatwe ni masiku otatwe mwi kulo ye faasi.
Tak jak Jonasz przebywał w brzuchu wielkiej ryby trzy dni i trzy noce, tak też Ja, Syn Człowieczy, pozostanę w ziemi trzy dni i trzy noce.
41 Vaanakwame va munzi wa Nenive ka va zimane kwi katulo ni lusika lunu lwa suunu mi ka lunyanswe. Chokuti mu va sikuluhi chekutazo ya Joona, mi voone, zumwi mukulana kwa Joona kwena hanu.
Mieszkańcy Niniwy podczas sądu wystąpią z oskarżeniem przeciw temu pokoleniu. Bo oni opamiętali się, słuchając Jonasza, a do was mówi ktoś o wiele większy niż on.
42 Simwine wa mukulwakazi yo zwa kwa Mbowela ka zimane ni lusika lunu lwa suunu ni ku watulwa. U kazwila ku ma mani mani ye kanda ku keza kwi za kuzuwa za vutali bya Solomoni, mi voone, zumwi mukulwana kwa Solomoni kwena hanu.
Również królowa Południa powstanie na sądzie i oskarży to pokolenie. Ona przybyła z końca świata, by słuchać mądrości Salomona. Wy zaś macie przed sobą kogoś większego niż on.
43 Linu cwale luhuho luvilala haluzwa ku muntu ku yenda, lu yenda muzivaka zi sena menzi mi lu lola chi vaka cha ku pumula kono ka chi waniki.
Jezus kontynuował: —Gdy demon wyjdzie z człowieka, błąka się po pustkowiach, szukając wytchnienia, ale go tam nie znajduje.
44 Linu lu wamba kuti, 'Mu ni vole kuzuvo yangu ku ni vali kuhala.' Ha lu voola, lu ka wana kuti inzuvo yikulitwe hande mi ni ku vikwa hande.
Wówczas mówi sobie: „Wrócę do mojego domu, z którego wyszedłem”. Przychodzi więc i widzi, że dom nie jest zajęty, że jest wysprzątany i ozdobiony.
45 Linu luyenda ni ku ka hinda zimwi yihuho zi kwanisa yiyaza ni tovele ku hita lyetanzi, mi yonse ni yenza kuhala mwateni. Linu mayemo a muntu ava mavilala kuhita lye tanzi. Mu ku ve vulyo vu vilala ni ku lusika lunu lwa sunu.”
Przyprowadza więc ze sobą siedem innych, gorszych od siebie demonów i razem zamieszkują. A wtedy stan takiego człowieka jest o wiele gorszy niż na początku. Podobnie będzie i z tym złym pokoleniem.
46 Haho Jesu na si kwete ku wamba ku chilundwamanje, muvone, vanyina ni vanche va va zimene hanze ni va saka ku wamba kwali.
Podczas gdy Jezus przemawiał do tłumu, na zewnątrz domu czekała Jego matka i bracia. Chcieli z Nim porozmawiać.
47 Zuumwi chati kwali, “Voone, va nyoko ni va chanko va zimene hanze, va sa ka ku wamba kwako.”
Ktoś powiadomił więc Jezusa: —Twoja matka i bracia czekają na zewnątrz i chcą z Tobą porozmawiać.
48 Linu Jesu che tava mi naati kwali ya va mu wambili, “Njeni Mayo? Mi nji vaani va chevangu?”
—Kto jest moją matką i moimi braćmi?—zapytał Jezus.
49 Linu cha wolola yi yanza lya kwe ku va lutwana mi cha ti, “Voone, ava nji va mayo ni va chevangu!
I wskazując na uczniów, rzekł: —Oto moja matka i moi bracia!
50 Chokuti yense wi chilila intato ya Taayo wina kwiwulu, uzo muntu mwa changu, mi nji nchizyangu mi nji maayo.”
Moim bratem i siostrą, i matką jest każdy, kto wypełnia wolę mojego Ojca w niebie.
