< Orekma 17 >
1 Paul ac Silas fahsr sasla Amphipolis ac Apollonia ac tuku nu Thessalonica, yen ma oasr iwen lolngok se we.
Basa naa ma, Paulus no Silas lao rakandoo. Ara lao tungga kotaꞌ sa, naran Amfipolis. Boe ma ara risiꞌ kota feaꞌ, naran Apolonia. Mia naa, ara lao rakandoo losa kota Tesalonika. Sia naa, hambu atahori Yahudi ra ume hule-oꞌen esa.
2 In oana ke el oru pacl nukewa uh, Paul el som nu in iwen lolngok. Ac ke len Sabbath tolu el sramsram nu sin mwet uh, ac rit ke kas in Ma Simusla,
Mete ma ara losa mamanaꞌ esa fo hambu ume hule-oꞌeꞌ sia naa, nandaa no fai hahae aoꞌ, Paulus biasa masoꞌ neu hule-oꞌe no atahori ra. Losa Tesalonika ma, ana o masoꞌ nisiꞌ ume hule-oꞌe. Ara ola-olaꞌ esa no esa, rendiꞌ Lamatualain Susura Meumare Na. Ana tungga hule-oꞌe no se taꞌo naa, tungga fai hahae aoꞌ, nggarei telu tute-tute.
3 ac aketeya kas inge, ac akpwayei lah Christ el enenu in keok ac sifil moulyak liki misa. Paul el fahk, “Jesus se ma nga fahkak nu suwos kac inge, el pa Christ.”
Ana nafadꞌe se nae, “Mete ma hita paresaꞌ malolole sia Lamatualain Susura Na, hita bubꞌuluꞌ tae, ara olaꞌ mia dalahulu na rae, Atahori fo Lamatualain helu nae haituaꞌ a, dei fo doidꞌoso naeꞌ losa Ana mate. Te Lamatualain koasa Na, tao nasodꞌaꞌ baliꞌ E. Ia naa, hita bubꞌuluꞌ, Atahori fo Lamatuaꞌ heluꞌ naa, naeni Yesus!”
4 Kutu selos lulalfongi ac welulang Paul ac Silas; oayapa kutu mutan ma eteyuk fin acn we, ac pus pac mwet Greek su alu nu sin God.
Atahori ra rena basa ma, hambu atahori Yahudi ruma simbo Paulus oꞌola na, de raꞌabꞌue ro se. Inaꞌ monaen hira ro atahori Yunani feaꞌ mana hii Lamatuaꞌ sia kota naa, o simbo Paulus oꞌolan.
5 Tusruktu mwet Jew elos sok selos, ac orani kutu mwet lusrongten ma forfor wel inkanek uh, ac orala sie u in orek lokoalok. U se inge akfohsyauk mwet in siti uh nufon, ac utyak nu in lohm sel Jason, in sokol Paul ac Silas ac usaltal uh nu yurin mwet uh.
Te atahori Yahudi ra malangga nara, boto-nggara nara temeꞌ ma rala nara mera. Ara ratatale mana rolo-kooꞌ ra fo tao kaco. De atahori ra raꞌabꞌue, ma reu tao kaco mia kota naa. Ara sangga Paulus no Silas, fo rendi se risiꞌ atahori mana ramueꞌ naa ra. De ara reu heo rala Yason ume na fo sangga se, huu ara numban sia naa.
6 Tusruktu ke elos tia konaltalak, elos amakunulma Jason ac kutu pac mwet lulalfongi nu ye mutun mwet fulat in siti uh, ac wowoyak ac fahk, “Mwet inge orek fohs yen nukewa! Ac inge elos tuku pac nu in siti sesr uh,
Te ara nda hambu se sia naa sa. De ara rendi Yason no atahori mamahereꞌ feaꞌ hira risiꞌ mamana nggero dedꞌeat. Ara tudꞌu Yason se rae, “Aleꞌ ia atahori rema sia hita kota naa. Ara reu sia bee-bꞌee, ara tao kaco sia naa! Aleꞌ ia ara rema fo rae nggari hita atoran na, fo nggati no sira atoran na! Yason ia, simbo atahori ia ra numban sia ume na! Te basa se labꞌan hita atoran na, huu ara nda rataa mane Kaisar monaeꞌ a sa. Rataaꞌ a sira malangga monae na esa, naran Yesus.”
7 ac Jason el solaltalak nu in lohm sel ah. Elos nukewa kunaus ma sap lal Tokosra Fulat, ac fahk mu oasr pac siena tokosra saya, suh inel pa Jesus.”
8 Ke un mwet uh, oayapa mwet fulat lun siti uh lohng kas inge, elos arulana wonak kac.
Monaen ra ro atahori mana sia naa ra rena rala ma, dudꞌuꞌa nara rela leli.
9 Mwet fulat lun siti uh sap tuh Jason ac mwet lulalfongi wial uh in moli lupan mani ma oakwuki in aksukosokyalos, na filfilla elos.
Ara denu Yason no atahori mamahereꞌ ra bae doiꞌ, fo dadꞌi bukti sira nda tao kaco sa ena, ma nda rela sa. Yason se bae basa ma, ara mboꞌi se.
10 Ke tufahna fongeni, mwet lulalfongi elos supwalla Paul ac Silas nu Berea. Ke eltal sun acn we eltal som nu ke iwen lolngok lun mwet Jew uh.
Tetembaꞌ naa, atahori mamahereꞌ mia Tesalonika, dudꞌuꞌa rae malole lenaꞌ Paulus no Silas risiꞌ kotaꞌ feaꞌ sa. Basa de, ara haitua ruꞌa se risiꞌ kotaꞌ esa, naran Berea. Losa naa, ara risiꞌ atahori Yahudi ra ume hule-oꞌeꞌ na.
11 Mwet in acn sac elos engan liki mwet Thessalonica in eis mwe lutlut. Elos arulana oaru in lohng kas ma srumunyuk uh, ac elos lutlut len nukewa ke Ma Simusla uh in liye lah pwayena ma Paul el srumun uh.
Te atahori Yahudi mana sia Berea ra, nda onaꞌ atahori mana sia Tesalonika ra sa. Ara hii rena ma rae simbo Paulus se oꞌola nara. Ara rena malolole Paulus se, ma mete malolole Lamatualain Susura Meumare Na, fo rae rahine, Paulus se oꞌola na, tebꞌe, do hokoꞌ. Naa de, ara paresaꞌ lutu-leloꞌ Lamatualain Susura Na hatuꞌ-rerelon.
12 Mwet puspis selos lulalfongi, ac pus mutan kacto sin mwet Greek, oayapa mukul Greek puspis elos lulalfongi pac.
Huu naa, atahori Yahudi naeꞌ ma atahori Yunani naeꞌ ramahere Yesus. Mia atahori Yunani ra, hambu touꞌ ma inaꞌ mana raꞌena pangaru monaeꞌ.
13 Tusruktu ke mwet Jew in acn Thessalonica lohngak lah Paul el fahkak kas lun God in acn Berea, elos tuku nu we ac mutawauk in pirik ac akfohsyauk nunak lun mwet puspis.
Atahori Yahudi mia Tesalonika ra rena Paulus se ranori Lamatualain Dedꞌea-oꞌola Na sia Berea ma, ara rema tungga, de ratatale atahori fo tao kaco sia naa.
14 In pacl sacna, mwet lulalfongi elos supwalla Paul nu ke sie acn wekof uh; a Silas ac Timothy eltal mutana Berea.
Naa de, atahori mamahereꞌ sia Berea ra, ro Paulus lai-lai tasi suun reu. Te Timotius no Silas leo rakandoo sia Berea.
15 Mwet ma usal Paul ah welul na kalla nwe Athens, na elos folokla nu Berea, us sap soko sel Paul nu sel Silas ac Timothy, eltal in tuh sa na som nu yorol.
Ara ro Paulus losa kotaꞌ esa, nara na Atena. Basa ma ara lao hela e, fo baliꞌ Berea reu. Ara rendi haraꞌ mia Paulus oi, Silas no Timotius, rema lai-lai fo raꞌabꞌue ro e.
16 Ke Paul el tuh muta soanel Silas ac Timothy in acn Athens, el arulana toasrla ke el liye lah puslana ma sruloala in acn we.
Paulus nea-nea Silas no Timotius rema risiꞌ Atena ma, rala na susa, huu nita mamana sosonggoꞌ sia bee-bꞌee sia kota naa.
17 Ouinge el som nu in iwen lolngok ac alolngoki yurin mwet Jew ac oayapa mwet saya su alu nu sin God. Ac len nukewa el sramsram yurin kutena mwet ma tuku nu in acn in tukeni in siti uh.
Sia naa, hambu atahori Yahudi hira, ma atahori nda Yahudi ra sa hira mana hii hule-oꞌe neu Lamatualain. Paulus masoꞌ nisiꞌ ume hule-oꞌe nara, de esa fee esa dudꞌuꞌat. Tungga fai, ana o nisiꞌ mamana neseo-nehasaꞌ fo ola-olaꞌ no sudꞌiꞌ a se.
18 Oasr pac kutu mwet luti ke u se pangpang mwet Epicurus ac mwet Stoic elos wi pac alein nu sel. Kutu selos siyuk mu, “Mea mwet filanginkas se inge fahk uh?” Ac kutu mwet uh topuk, “El luman kaskas ke kutu god lun mutanfahl saya.” Elos fahk ouinge mweyen Paul el luti ke Jesus oayapa ke sifil moulyak uh.
Ana naselu-nataa no meser hira mia babꞌanggi karuaꞌ sia kota naa, naeni babꞌanggiꞌ Epikuros no babꞌanggiꞌ Stoa. Ana olaꞌ soꞌal Yesus nae, Ana nasodꞌa baliꞌ ena ma, hambu ruma puras miru, rae “Puuh! Mana ombon koson ra baꞌi na!” Ma ruma raꞌaeꞌeiꞌ rae, “Wueh! Atahori ia nae naꞌasusuuꞌ hita fo songgo sira lamatua feaꞌ nara!”
19 Ouinge elos usalla Paul nu yurin un mwet pwapa fulat lun siti uh, su pangpang Areopagus, ac fahk, “Kut ke etu lah mea kalmen luti sasu se kom sramsramkin inge.
Atahori Atena ma atahori deaꞌ mana leo sia kota naa, mete ma rena dala feuꞌ, onaꞌ nenori feuꞌ do dudꞌuꞌa feuꞌ, na, sira atahori mahine nara endoꞌ raꞌabꞌue fo esa fee esa dudꞌuꞌat sia mbuku anaꞌ esa, nara na Areopagus. De hambu ruma mia sira e rema rendi Paulus nisiꞌ mbukuꞌ naa, de roꞌe e rae, “Mufadꞌe sobꞌa nenori feuꞌ naa! Te nenori ma tao hai bingun. De hai moꞌe olaꞌ seluꞌ fo hai mihine.”
20 Kutu ma kut lohng kom fahk uh luman sakirik sesr in lohng, ac kut ke etu lah mea kalmac.” (
21 Mweyen mwet Athens nukewa, ac mwetsac su muta we, lungse sisla pacl lalos in sramsramkin ac lohng ke kutena pweng sasu.)
22 Paul el tuyak ye mutun mwet pwapa fulat lun siti uh ac fahk, “Nga liye lah in ouiya nukewa kowos mwet Athens uh arulana akfulatye alu.
Basa naa ma, Paulus nambariiꞌ de olaꞌ nae, “Atahori Atena re! Au laoꞌ ndule hei kota ma ia, de mete-ita hei manggate tungga agama. Au ita hei mamana sosonggo mara sia bee-bꞌee. Au ita fatu sosonggoꞌ esa nenesuraꞌ oi, ‘Sosonggoꞌ ia fee lamatuaꞌ nda nenenehineꞌ sa.’ Sosoa na, hei songgo Lamatualain ena, te nda feꞌe mihine E sa. Eni ia, fo au ufadꞌe neu nggi oras ia.
23 Mweyen ke nga forfor in siti lowos uh ac liye acn kowos alu we, nga konauk sie loang su simla kac, ‘Nu sin Sie God su Tia Eteyuk.’ Ma se ma kowos alu nu kac ingan kowos finne tia akilen, pa nga ac fahkak nu suwos.
24 God su orala faclu ac ma nukewa loac uh, El Leum lun kusrao ac faclu, ac El tia muta in tempul ma orekla ke poun mwet.
Ana, mana naꞌadꞌadꞌadꞌiꞌ lalai no raefafoꞌ no basa isi nara. Ana malangga sia basa lalai no raefafoꞌ. De Ana nda leo sia mamana sosonggoꞌ fo atahori taoꞌ sa.
25 Ac El tia pac enenu kutena ma su kut ac sang nu sel ke orekma lun paosr, mweyen El pa sang moul ac momong ac ma nukewa nu sin mwet nukewa.
Ana mana fee hahaeꞌ ma masodꞌaꞌ neu atahori. Eꞌeku na, Ana fee hita sudꞌi a saa fo hita parlu a. Te Eni nda parlu saa saꞌ boe. Huu naa, atahori nda bisa tulu-fali E sa.
26 El orala mutanfahl nukewa sin mwet sefanna, ac oru tuh elos in muta apunla fin faclu nufon. El sifacna oakiya meet lusen pacl ac lupan acn elos in muta we.
Mia atahori esa, Ana tao basa leo sia raefafoꞌ ia. Ana mana banggi fee esa-esaꞌ no nusa na. Ana mana ator basa leo naa ra hehene nara no tutudꞌa nara, esa-esaꞌ no fai na.
27 El oru ma inge nukewa tuh mwet uh in sokol, ac elos in mau ku in konalak ke elos kahlimunul. Tusruktu pwayeiya uh, God El tiana muta loes liki kutena sesr,
Ana tao taꞌo naa, huu Ana nau hita sangga fo tahine E no malolole. Memaꞌ atahori sangga fo rae randaa ro E. Tao-tao te, Ana nda naꞌadꞌodꞌooꞌ no hita sa.
28 oana ke sie mwet tuh fahk, ‘In El kut moul, kut mukuikui, ac kut oasr.’ Oana ke kutu mwet kuhn on lowos uh fahk, ‘Kut pac, kut tulik natul.’
Atahori olaꞌ rae, ‘Hita ani-hahae na, nema mia Eni. Hita masodꞌa na, naꞌoka sia Eni.’ Ma hambu hei manahelo ma esa olaꞌ nae, ‘Hita tasodꞌa, huu eni. Huu naa, hita dadꞌi tititi-nonosi nara.’
29 Na ke kut tulik nutin God uh, wo kut in tia nunku mu ouiya lal uh ku in lumahyuk ke gold, ku silver, ku eot, ma tafleyukla in luman ma sruloala ke lalmwetmet ac usrnguk lun mwet.
Naa, memaꞌ tebꞌe. Basa hita, Eni tititi-nonosi na. De afiꞌ duꞌa mae Lamatualain onaꞌ paton sosonggoꞌ fo atahori tao mia lilo, do doi fulaꞌ, do fatu, tungga sira dudꞌuꞌa nara.
30 God El tuh nunak munas nu sin mwet ke nikin lalos in pacl meet, a inge El sap nu selos nukewa yen nukewa in forla liki ouiya koluk lalos.
Dalahulu na, atahori nda feꞌe rahine dalaꞌ naa sa. Naa de, Lamatualain hela hita tasodꞌa tungga nggoa tara. Te aleꞌ ia, Ana nda nau hita tasodꞌa taꞌo naa sa ena. De Ana parenda nae hita musi lao hela sosonggoꞌ ra, fo tungga E leo.
31 Tuh El oakiya tari sie len ma El ac nununku faclu nufon ke nununku suwohs, ke sie mwet su El sulela tari. El akpwayei ma se inge nu sin mwet nukewa ke El akmoulyauk mwet se inge liki misa!”
Ana o dudꞌu faiꞌ esa, nae hukun raefafoꞌ no basa isi nara, huu sala-kilu nara. Ma Ana dudꞌu Atahori sa, dadꞌi mana nggero-furi. Dei fo Atahori naa huku-doki no matetuꞌ. Aleꞌ ia, manggareloꞌ ena, mana nggero a, seka. Naeni, mana mateꞌ a, te Lamatualain tao nasodꞌa baliꞌ E ena.”
32 Ke elos lohng lah Paul el kaskaskin akmoulyauk sie mwet liki misa, kutu selos aksruksrukel, a kutu mwet uh fahk, “Kut ke lohng kom in sifil srumun ke ma se inge ke sie pac pacl.”
Atahori mana raꞌabꞌue sia naa ra rena Paulus nae, ‘hambu atahori nasodꞌa baliꞌ ena’ ma, ara mali e. Te atahori hira tao-afiꞌ neu e. Ara rafadꞌe e rae, “Hai feꞌe hii amaꞌ olaꞌ dalaꞌ naa. Te faiꞌ ruma dei.”
33 Na Paul el illa liki tukeni sac.
Basa ma, Paulus lao hela mamanaꞌ naa.
34 Kutu mwet uh welulang in lulalfongi, ac sie selos inge pa Dionysius, sie sin un mwet pwapa fulat, ac oasr pac mutan se pangpang Damaris, ac kutu pac mwet saya.
Te ruma raꞌabꞌue ro e, huu ramahere Lamatuaꞌ Yesus. Mia sira e, hambu atahori mahineꞌ esa sia Areopagus, naran Dionisius. Ma inaꞌ esa, naran Damaris. Atahori fea hira o tungga ro se boe.