< 누가복음 12 >
1 그 동안에 무리 수만 명이 모여 서로 밟힐 만큼 되었더니 예수께서 먼저 제자들에게 말씀하여 가라사대 `바리새인들의 누룩 곧 외식을 주의하라
Leleꞌ naa, hambu atahori rifon hira rema rae rena Yesus. Ara laoꞌ rakaseseti ma heo rala E. Boe ma Ana olaꞌ naꞌahuluꞌ no ana dedꞌenu nara nae, “Minea ao mara fo afiꞌ tunga atahori Farisi ra mana dꞌea-rala nara. Huu ara hiiꞌ a olaꞌ laen, ma tao laen.
2 감추인 것이 드러나지 않을 것이 없고 숨은 것이 알려지지 않을 것이 없나니
Ara tao ao nara onaꞌ atahori maloleꞌ, te dei fo sira mana dꞌea-rala nara nenenitaꞌ. Huu basa mana neꞌefuniꞌ aleꞌ ia, dei fo nenenitaꞌ.
3 이러므로 너희가 어두운 데서 말한 모든것이 광명한 데서 들리고 너희가 골방에서 귀에 대고 말한 것이 집 위에서 전파되리라
Saa fo hei olaꞌ funi-funiꞌ leleꞌ ia, dei fo atahori rena relo-relo. Saa fo hei utu-utu sia kama rala o, dei fo atahori olaꞌ rahereꞌ sia atahori hetar matan.”
4 내가 내 친구 너희에게 말하노니 몸을 죽이고 그 후에는 능히 더 못하는 자들을 두려워하지 말라
Yesus olaꞌ seluꞌ nae, Ana nggare! Afiꞌ mimitau mete ma atahori rae tao risa nggi. Huu ara bisa risaꞌ a hei ao-sisim, te nda bisa tao saa-saa mbali samanam sa boe.
5 마땅히 두려워할 자를 내가 너희에게 보이리니 곧 죽인 후에 또한 지옥에 던져 넣는 권세 있는 그를 두려워하라 내가 참으로 너희에게 이르노니 그를 두려워하라 (Geenna )
Au ae ufadꞌe ae, hei musi mimitau seka. Hei musi mimitau Lamatualain. Huu Eni bisa tao nisa nggi, ma mbia nggi misiꞌ naraka rala mii. De Eni ia, fo hei musi mimitau tebꞌe-tebꞌeꞌ. (Geenna )
6 참새 다섯이 앗사리온 둘에 팔리는 것이 아니냐? 그러나 하나님 앞에는 그 하나라도 잊어버리시는 바 되지 아니하는도다
Ama duꞌa sobꞌa, mbui lutuk felin baꞌu saa? Nda mafelit sa, to?! Mbuiꞌ lima na sen rua, to? Mae taꞌo naa o Lamatualain nda liliiꞌ hela esa sa boe.
7 너희에게는 오히려 머리털까지도 다 세신 바 되었나니 두려워하지 말라 너희는 많은 참새보다 귀하니라
Onaꞌ naa boe, Lamatuaꞌ taomataꞌ neu nggi. Ana nahine tebꞌe langga fuluꞌ hira sia langga mara. Dadꞌi ama afiꞌ, mimitau, huu Lamatuaꞌ nile hei lenaꞌ mbui lutuk hetar naa ra.”
8 내가 또한 너희에게 말하노니 누구든지 사람 앞에서 나를 시인하면 인자도 하나님의 사자들 앞에서 저를 시인할 것이요
Basa ma, Yesus olaꞌ fai no Ana dedꞌenun nae, “Pasa ndiki mara malolole! Mete ma hambu atahori nambarani nataa Au sia atahori hetar matan sia raefafoꞌ ia, dei fo Au o utaa e sia Lamatualain ana dedenu nara matan sia sorga ae, eni, Au atahori ngga.
9 사람 앞에서 나를 부인하는 자는 하나님의 사자들 앞에서 부인함을 받으리라
Te mete ma hambu atahori olaꞌ sia atahori matan nae, eni nda nahine Au sa, dei fo Au o, olaꞌ sia Lamatualain ate nara matan sia sorga ae, Au o nda uhine e sa boe.
10 누구든지 말로 인자를 거역하면 사하심을 받으려니와 성령을 거역하는 자는 사하심을 받지 못하리라
Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Mete ma hambu atahori olaꞌ tao maꞌafo Nara malole ngga, na, Lamatualain feꞌe nau fee ambon neu salan. Te mete ma ana olaꞌ tao maꞌafo Lamatuaꞌ Dula-dꞌale Meumaren nara malolen, Lamatualain nda fee ambon neu salan sa.
11 사람이 너희를 회당과 정사 잡은 이와 권세 있는 이 앞에 끌고 가거든 어떻게 무엇으로 대답하며 무엇으로 말할 것을 염려치 말라
Mete ma atahori ro nggi misiꞌ mamana neꞌetuꞌ dedꞌea-oꞌolaꞌ agama, fo, misiꞌ atahori mana toꞌu parenda ra, huu hei mimihere Au, na afiꞌ mimitau soꞌal hei mae misilaꞌe ao mara taꞌo bee.
12 마땅히 할 말을 성령이 곧 그 때에 너희에게 가르치시리라' 하시니라
Huu leleꞌ naa o, Lamatualain Dula-dꞌale Meumaren nanori nggi dedꞌea-oꞌolaꞌ nandaa no saa, fo hei parlu mitaa neu se.”
13 무리 중에 한 사람이 이르되 `선생님, 내 형을 명하여 유업을 나와 나누게 하소서' 하니
Basa naa ma, esa mia atahori hetar naa ra natane Yesus nae, “Ama Meser! Tulun denu aꞌa ngga fo bꞌanggi no au hai amam hata-heton dei.”
14 이르시되 `이 사람아, 누가 나를 너희의 재판장이나 물건 나누는 자로 세웠느냐?' 하시고
Te Yesus nataa e nae, “Wah! Seka mana soꞌu Au dadꞌi mana maꞌetu hei ruꞌa nggi dedꞌeꞌat ma mataꞌ naa?”
15 저희에게 이르시되 `삼가 모든 탐심을 물리치라! 사람의 생명이 그 소유의 넉넉한데 있지 아니하니라 하시고
Basa ma Yesus olaꞌ neu atahori hetar naa ra nae, “Hei musi besa-bꞌesa fo afiꞌ misuu-miseti. Huu hata-hetoꞌ naeꞌ nda bisa tao nggi misodꞌa no mole-dꞌame sa.”
16 또 비유로 저희에게 일러 가라사대 한 부자가 그 밭에 소출이 풍성하매
Boe ma, Ana dui nekendandaaꞌ sa nae, “Hambu atahori mamasuꞌiꞌ sa, osin hambu buna-bꞌoaꞌ naen seli.
17 심중에 생각하여 가로되 내가 곡식 쌓아 둘 곳이 없으니 어찌할꼬 하고
Losa nggudꞌan nara sofe nenedidinaꞌ, de nda nitaꞌ nae tao taꞌo bee sa boe.
18 또 가로되 내가 이렇게 하리라 내 곡간을 헐고 더 크게 짓고 내 모든 곡식과 물건을 거기 쌓아 두리라
De ana duꞌa nae, ‘Au ae tao taꞌoꞌ a ia! Au ofe hendi nggudꞌan mbaraaꞌ a, fo tao uꞌumoko e, fo au mbedꞌaꞌ osi ngga buna-bꞌoa nara ma basa hata-heto nggara sia naa.
19 또 내가 내 영혼에게 이르되 영혼아 여러 해 쓸 물건을 많이 쌓아 두었으니 평안히 쉬고 먹고 마시고 즐거워하자 하리라 하되
Mete ma taꞌo naa ena, na au olaꞌ mbali ao ngga ae, ‘We! nggudꞌan sofe ena! Nanaat dai ua losa too-too ena. De mua-minu malaladꞌa ma mumuhoꞌo pepedꞌos ei ma leo!”
20 하나님은 이르시되 어리석은 자여 오늘 밤에 네 영혼을 도로 찾으리니 그러면 네 예비한 것이 뉘것이 되겠느냐? 하셨으니
Te huu Lamatualain nafadꞌe neu e nae, ‘Woi! Nggoa ma, dei! Tetembaꞌ ia boe, mate nggo. Naa, seka mana hambu basa nggudꞌan ma isi-oen?’
21 자기를 위하여 재물을 쌓아 두고 하나님께 대하여 부요치 못한 자가 이와 같으니라'
Dadꞌi taꞌo ia! Atahori bisa raꞌadꞌuru hata-hetoꞌ nae-nae sia raefafoꞌ ia soaꞌ neu aon, huu sia Lamatualain dudꞌuꞌan, eni, hata-taaꞌ, huu nda maloleꞌ no Lamatuaꞌ sa.”
22 또 제자들에게 이르시되 그러므로 내가 너희에게 이르노니 `너희 목숨을 위하여 무엇을 먹을까? 몸을 위하여 무엇을 입을까? 염려하지 말라
Basa ma Yesus nanori seluꞌ ana dedenu nara nae, “Ama afiꞌ mbute-mue mo masodꞌa mara fai-fai esa, soꞌal mae mia saa do pake saa.
23 목숨이 음식보다 중하고 몸이 의복보다 중하니라
Huu hita masodꞌan ia, lenaꞌ mia saa fo hita taaꞌ a, ma saa fo hita pakeꞌ a.
24 까마귀를 생각하라 심지도 아니하고 거두지도 아니하며 골방도 없고 창고도 없으되 하나님이 기르시나니 너희는 새보다 얼마나 더 귀하냐?
Mete sobꞌa mbui kaaꞌ ra! Ara nda sela sa, nda etu-oru sa, nda raꞌena nggudꞌan fo mbedꞌaꞌ nanaat sa, te Lamatualain naꞌabꞌoi se. Mete ma taꞌo naa, na, Ana o bisa naꞌabꞌoi nggi boe. Huu Ana nile hei lenaꞌ mbuiꞌ naa ra.
25 또 너희 중에 누가 염려함으로 그 키를 한 자나 더할 수 있느냐?
Mete ma atahori rambariiꞌ sia tiroao a matan, fo barias aon, na, ana bisa tao namadꞌoo fula-fai masodꞌan, do? Hokoꞌ!
26 그런즉 지극히 작은 것이라도 능치 못하거든 어찌 그 다른 것을 염려하느냐?
Dadꞌi mete ma soaꞌ a mbute-mue mo dꞌala anak naa ra, nda nendi fee nggo saa sa boe, na, saa de hei feꞌe mae mbute-mue mo dꞌala monaeꞌ ra fai? Naa, onton na saa?
27 백합화를 생각하여 보아라 실도 만들지 않고 짜지도 아니하느니라 그러나 내가 너희에게 말하노니 솔로몬의 모든 영광으로도 입은 것이 이 꽃 하나만 같지 못하였느니라
Mete sobꞌa bꞌuna lasi ra. Ara nda tao osi-lutu sa, ma nda tenu-lolo sa. Te mane Soleman bꞌua-baꞌu meulaun o, nda maloleꞌ lenaꞌ buna lasi a meulaun sa.
28 오늘 있다가 내일 아궁이에 던지우는 들풀도 하나님이 이렇게 입히시거든 하물며 너희일까보냐 믿음이 적은 자들아
Huu Lamatualain naꞌaboi uru anaꞌ fo nda naꞌena sosoaꞌ sa, mana nasodꞌa faiꞌ ia, ma mbilaꞌ neu na mate, fo atahori nggari nisiꞌ ai rala. Mete ma taꞌo naa, na, Ana o bisa naꞌaboi hei fo mana mafeliꞌ lenaꞌ uru anaꞌ. Dadꞌi, taꞌo bee de hei nda mimihena tebꞌe-tebꞌeꞌ neu E sa?
29 너희는 무엇을 먹을까? 무엇을 마실까? 하여 구하지 말며 근심하지도 말라
Onaꞌ naa boe, hei sudꞌi dudꞌuꞌa dꞌala nanaa-nininuꞌ fai. Te dei fo Lamatuaꞌ mana ator.
30 이 모든 것은 세상 백성들이 구하는 것이라 너희 아버지께서 이런 것이 너희에게 있어야 될 줄을 아시느니라
Atahori nda mana namahena neu Lamatuaꞌ sa, ara ue-tao ritaꞌ mamate nara tao basa dalaꞌ naa ra. Te ama afiꞌ taꞌo naa, huu hei Amam sia sorga nahine basa saa fo hei parluꞌ ra ena.
31 오직 너희는 그의 나라를 구하라 그리하면 이런 것을 너희에게 더하시리라
Mete ma hei milalao Lamatualain ue-tataos nara raꞌahuluꞌ, na, dei fo Ana o fee ia ra neu hei boe.”
32 적은 무리여 무서워 말라 너희 아버지께서 그 나라를 너희에게 주시기를 기뻐하시느니라
Basa ma Yesus ola seluꞌ nae, “Hei onaꞌ bibꞌi lombo nononggo anaꞌ sa nda beꞌi saa sa boe. Te afiꞌ mimitau! Huu Ama ma sia sorga, Mane Monaeꞌ. Saa fo Eni enan, Ana namahoꞌo fee neu ana susue nara.
33 너희 소유를 팔아 구제하여 낡아지지 아니하는 주머니를 만들라 곧 하늘에 둔 바 다함이 없는 보물이니 거기는 도적도 가까이 하는 일이 없고 좀도 먹는 일이 없느니라
Dadꞌi mii seo hendi sudꞌiꞌ a saa mara, basa na babꞌanggi doi nara fee neu atahori mana toꞌa-taaꞌ ra. No taꞌo naa hei mbedꞌaꞌ suꞌit sia sorga. Naꞌo ra nda reu ramanaꞌo rala se sa, ma mbaꞌi ra o nda raꞌaninisi ralutu hendi se sa.
34 너희 보물 있는 곳에는 너희 마음도 있으리라
Misinedꞌa malolole! Hei hata-heto mara sia bee na, rala mara o sia naa boe.”
35 허리에 띠를 띠고 등불을 켜고 서 있으라
Yesus olaꞌ seluꞌ fai nae, “Hei musi mihehere fo ue-tao fee Lamatuaꞌ hatuꞌ-rerelon. Onaꞌ ana dedenuꞌ mana beꞌe nahani tenu umeꞌ a baliꞌ ume nema mia fefeta kakabꞌiꞌ. Mete ma malangga dedꞌeu lelesu a, na, ana bisa soi lai-lai.
36 너희는 마치 그 주인이 혼인 집에서 돌아와 문을 두드리면 곧 열어주려고 기다리는 사람과 같이 되라
37 주인이 와서 깨어 있는 것을 보면 그 종들은 복이 있으리로다 내가 진실로 너희에게 이르노니 주인이 띠를 띠고 그 종들을 자리에 앉히고 나아와 수종하리라
Mete ma malangga nema hambu atahori mana tao ues nara rahani taꞌo naa, na ara onton. Huu dei fo malangga natudꞌu rala malolen neu se. Ana pake bua-baꞌus onaꞌ atahori mana tao ues nara, fo neu nahao se nanaa maladꞌaꞌ.
38 주인이 혹 이경에나 혹 삼경에 이르러서도 종들의 이같이 하는 것을 보면 그 종들은 복이 있으리로다
Atahori mana tao-ues ra memaꞌ onton huu ara tao-mataꞌ neu malangga no malole. Mae malangga sudꞌiꞌ a nema faiꞌ baꞌu saa, neofaꞌ do deka manggarelo o, ara rahehere rakandooꞌ a.
39 너희도 아는 바니 집 주인이 만일 도적이 어느 때에 이를 줄 알았더면 그 집을 뚫지 못하게 하였으리라
Dꞌuꞌa malolole! Mete ma hambu tenu umeꞌ nahine tebꞌe faiꞌ baꞌu saa naꞌo ra rae rema, neꞌo ana nda fee kakaꞌe fo naꞌo ra bonggar umen sa.
40 이러므로 너희도 예비하고 있으라 생각지 않은 때에 인자가 오리라 하시니라'
Dadꞌi hei musi mihehere mikindooꞌ a, huu nda hambu atahori rahine tebꞌe fai hiraꞌ Atahori Matetuꞌ a nae nema sa.”
41 베드로가 여짜오되 `주께서 이 비유를 우리에게 하심이니이까? 모든 사람에게 하심이니이까?
Basa ma, Petrus natane Yesus nae, “Ama Meser! Amaꞌ nekendandaan faaꞌ ra naa, dai akaꞌ hai, do dai basa atahori?”
42 주께서 가라사대 `지혜있고 진실한 청지기가 되어 주인에게 그 집종들을 맡아 때를 따라 양식을 나누어 줄 자가 누구냐
Ma Yesus nataa nae, “Nekendandaaꞌ naa dai basa atahori mana tao onaꞌ malangga mana tao-ues mahineꞌ a, mana naꞌtataaꞌ no malanggan. Dei fo malanggan soꞌu e fo babꞌanggi nanaat fee atahori mana tao-ues laen ra. Mete ma ana manggate tao tungga ue-tataon taꞌo naa, mae malanggan nema sudꞌiꞌ a fain sa o, ana tao-taoꞌ a ue-tataon no tebꞌe-tebꞌeꞌ. De ana onton, huu dei fo malanggan soꞌu e fo mete-seꞌu basa hata-heto nara.
43 주인이 이를 때에 그 종의 이렇게 하는 것을 보면 그 종이 복이 있으리로다
44 내가 참으로 너희에게 이르노니 주인이 그 모든 소유를 저에게 맡기리라
45 만일 그 종이 마음에 생각하기를 주인이 더디 오리라 하여 노비를 때리며 먹고 마시고 취하게 되면
Te soe neu e mete ma malangga mana tao-ues dudꞌuꞌa nae, ‘Eh! Neꞌo toulasiꞌ a feꞌe doo fo ana nema.’ Boe ma ana poko-paru atahori mana tao-ues laen ra, touꞌ ma inaꞌ ra. Boe ma ana endoꞌ naa-ninu maꞌahee losa mafu.
46 생각지 않은 날 알지 못하는 시간에 이 종의 주인이 이르러 엄히 때리고 신실치 아니한 자의 받는 율에 처하리니
Te faiꞌ sa ma, leleꞌ malangga mana tao-ues a nda medꞌa nala sa, aiboiꞌ ma malangga a baliꞌ. Leleꞌ malangga bubꞌulu dalaꞌ naa ra, ma ana poko-paru e tuteꞌ a, de oi hendi e, fo hambu nala bala-bꞌaen onaꞌ atahori nda mana raꞌatataaꞌ tungga malangga hihii-nanaun sa.
47 주인의 뜻을 알고도 예비치 아니하고 그 뜻대로 행치 아니한 종은 많이 맞을 것이요
Huu atahori mana tao-ues mana nahine malangga hihii-nanaun, te nda nahehere tao tungga sa, do, nda nau tao tungga sa, dei fo nenehuku-dokiꞌ bꞌeran seli.
48 알지 못하고 맞을 일을 행한 종은 적게 맞으리라 무릇 많이 받은 자에게는 많이 찾을 것이요 많이 맡은 자에게는 많이 달라 할 것이니라
Te atahori mana tao ues mana ue-tao leli huu nda nahine malangga hihii-nanaun sa, dei fo hambu huku-dokiꞌ nggafat. Atahori mana simbo naen seli, eni babꞌala-babaen o naeꞌ boe. Atahori mana simbo ue-tataos monaeꞌ, lemba-nesaan o naeꞌ boe.”
49 내가 불을 땅에 던지러 왔노니 이 불이 이미 붙었으면 내가 무엇을 원하리요
Yesus tute oꞌolan nae, “Au uma fo saranggaa hendi atahori nggara mia atahori laen ra sia raefafoꞌ ia. Naa, onaꞌ atahori hotu manggarauꞌ rendiꞌ ai mbilaꞌ. Au hihii ngga ai a mulai mbila sia bee-bꞌee ena.
50 나는 받을 세례가 있으니 그 이루기까지 나의 답답함이 어떠하겠느냐?
Te huu Au musi lemba-dꞌoi uꞌuhuluꞌ doidꞌosoꞌ manaseliꞌ dei, naa fo tebꞌe-tebꞌeꞌ Au doidꞌoso losa ue-tatao Ngga basa.
51 내가 세상에 화평을 주려고 온 줄로 아느냐? 내가 너희에게 이르노니 아니라 도리어 분쟁케 하려 함이로라
Hei duꞌa mae Au uma endi mole-dꞌameꞌ nisiꞌ raefafoꞌ ia, do? Hokoꞌ! Au uma tao atahori ra ratofa rasimboꞌ bafaꞌ, ma tao fee atahori ra sea-saranggaa huu nenori Ngga.
52 이 후부터 한 집에 다섯 사람이 있어 분쟁하되 셋이 둘과, 둘이 셋과 하리니
Mia leleꞌ ia odꞌi-aꞌa toronoo bꞌonggiꞌ ra o sea-saranggaa. Sia ume sa, telu labꞌan rua, do rua labꞌan telu.
53 아비가 아들과, 아들이 아비와, 어미가 딸과, 딸이 어미와, 시어미가 며느리와, 며느리가 시어미와 분쟁하리라' 하시니라
Ama bonggiꞌ labꞌan ana bonggiꞌ; ana bonggiꞌ labꞌan ama bonggiꞌ. Ina bonggiꞌ labꞌan ana bonggiꞌ; ana bonggiꞌ labꞌan ina bonggiꞌ. Ina ariꞌ labꞌan ana arin; ana ariꞌ labꞌan ina arin.”
54 또 무리에게 이르시되 `너희가 구름이 서에서 일어남을 보면 곧 말하기를 소나기가 오리라 하나니 과연 그러하고
Boe ma Yesus olaꞌ no atahori hetar naa ra nae, “Mete ma hei mita lelee fauꞌ sou sia muri, hei mae, ‘ia, nenendin udꞌan nae nema ena.’ Memaꞌ tebꞌe taꞌo naa.
55 남풍이 붊을 보면 말하기를 심히 더우리라 하나니 과연 그러하니라
Mete ma ani onas fuu nema, hei mae, ‘ia, nenendin faiꞌ ia matobꞌiꞌ seli.’ Memaꞌ tebꞌe taꞌo naa.
56 외식하는 자여! 너희가 천지의 기상은 분변할 줄을 알면서 어찌 이 시대는 분변치 못하느냐?
Woi! Hei atahori mana dꞌea-ralaꞌ mana olaꞌ laen na tao laen re! Hei miꞌindandaaꞌ mihine fula-fai tungga lalai no raefafoꞌ ia nenendin. Te taꞌo bee de hei nda nau mihine Lamatualain hihii-nanaun leleꞌ ia sa?”
57 또 어찌하여 옳은 것을 스스로 판단치 아니하느냐?
Yesus olaꞌ seluꞌ nae, “Mete ma hei midꞌedꞌea na, taꞌo bee de hei nda miꞌetuꞌ aom mae bee tebꞌe sa! Malole lenaꞌ dꞌame dei! Afiꞌ losa hei losa mana nggero-furiꞌ a matan, ma ana naꞌetuꞌ tao nggi bui rala mii.
58 네가 너를 고소할 자와 함께 법관에게 갈 때에 길에서 화해하기를 힘쓰라 저가 너를 재판장에게 끌어가고 재판장이 너를 관속에게 넘겨 주어 관속이 옥에 가둘까 염려하라
59 네게 이르노니 호리라도 남김이 없이 갚지 아니하여서는 결단코 저기서 나오지 못하리라' 하시니라
Huu mete ma taꞌo naa, neꞌo hei nda bisa dea mii sa losa bꞌae mibasaꞌ huta-bukuꞌ fo mana nggero a naꞌetu basaꞌ a.”