Matayo 13
1 Ligono e'lu Yesu abhokili pa nyumba ni kutama kando j'ha bahari.
那天晚些时候，耶稣走到屋外，坐在海边进行教导。
2 Bhumati m'baha bhwakusanyiki ni kun'syonghoka, aj'hingili mugati mu bhuatu ni kutama. Bhumati bhuoha bhwa j'hemili kando j'ha bahari.
很多人聚集到他那里，于是他登上船坐下来，但众人都站在岸上。
3 Kisha Yesu akajobha malobhi ghamehele kwa mifuano, Akajobha, “Langai, mpanzi alothili kubhiala.
他以比喻的方式对众人讲了许多故事。 耶稣开始讲述：“一位农民出去播种，
4 Bho ibhiala baadhi j'ha mbeyu syabinili kando j'ha nj'hela ni fidege fikahida fikadonola.
有些种子落在路旁，被过来的小鸟吃掉。
5 Mbeyu seng'he syabinili panani pa muamba, ambapo syakabhili lepi bhud'hopi bhwa kutosha. Ghafla sikakhipula kwa ndabha bhud'hopi bhwaj'helepi ni kina.
有些种子落在泥土稀薄的石地上，很快就发芽生长。
6 Lakini lij'hobha bho liyakili syanyanyibhu kwandabha syaj'helepi ni mizizi, na syaj'homili.
但太阳一出来就把它晒干了，又因为根很浅，很快就枯萎了。
7 Mbeyu s'enge syabinili mu bhud'hopi bhunofu, mbeyu senge syabinili mu mab'ehe gha mifwa. Mab'ehe ghenye mifwa j'halotili kunani ghikaip'eta.
有的种子落在荆棘中，荆棘长大后把它挤到一边。
8 Mbeyu s'enge syabinili mu bhud'hopi bhunofu ni kuhogola mbeyu, s'enge mara mia moja zaidi, s'enge sitini ni s'enge thelathini
有的落在肥沃土壤种，结出的果实比种子多了 30 倍、 60 倍、甚至 100 倍。
9 J'haaj'hele ni mb'holokhoto na ap'elekai.
如果你有耳朵，就要去听。”
10 Bhanafunzi bhakahida ni kun'jobhela Yesu, “Kwa ndabha j'ha kiki ghwilongela ni makutano kwa mifano?”
门徒上前问耶稣：“你对他们讲解时，为什么用比喻的方式呢？”
11 Yesu akajibu akabhajobhela, “Mup'helibhu bhupendeleo bhwa mbinguni, bali bhene bhapelibhulepi.
耶稣回答：“你们有幸获得天国奥秘的显化，但他们没有获得这样的领悟。
12 Lakini j'hej'hioha j'haaj'henaku, kwa muene ibetakuj'hongesibhwa nesu, na ibetakukabha faida ibhaha nesu. Ila j'haabelikuj'ha naku hata khela kidebe kyaaj'henaku ipokibhwa.
已拥有的，就会为其提供更多，充足有余，凡是没有的，现有的也会被夺走。
13 Hivyo nilongela nabhu kwa mifano kwa ndabha ingabhwa bhilola, bhasibhoni kweli. Na ingabhwa bhip'heleka, bhasip'heleki bhwala kumanya.
因此，我会用比喻的方式和他们说话，因为他们看不见，听不到，也不明白。
14 Bhunabii bhwa Isaya bhutimili kwa bhene, bhola bhwabhwijobha, “Pamwip'heleka mup'helekayi, lakini kwa namna j'hej'hioha mwibetalepi kuj'helebhwa; bhwakati pamwilola mubhwesiayi kulola, lakini kwa namna j'hej'hioha j'hela musimanyi.
以赛亚的预言正在他们身上应验：‘即使你们听见了，却不明白，看到了，却不领悟。
15 Na mioyo ghya bhanu abha j'himalikuj'ha ngisi, ni figumu kup'heleka na bhafumbili mihu gha bhene, ili bhasibhwesi kulola kwa mihu gha bhene, au kup'heleka kwa mb'olokhoto sya bhene, au kumanya kwa mioyo ghya bhene, hivyo ngabhanisanikili kabhele na nganibhaponyisi.'
因为他们心思迟钝，不想倾听，闭上了双眼。如果不是这样，他们理当用双眼看见，用双耳倾听，用思想理解。然后他们才会回来找我，让我来医好他们。’
16 Bali mihu gha j'homu ghabarikibhu, kwa ndabha ghilola, ni mbolokhoto sya j'homu kwa kuj'ha sip'heleka.
你们的双眼看到了，所以被祝福，你们的耳朵听见了，所以被祝福。
17 Hakika nikabhajobhela manabii bhingi ni bhanu bhabhajhele ni haki bhaj'hele ni hamu j'ha kughabhona mambo ghala gha mkaghabhona, na bhabhwesilepi kughabhona. Bhanyonyweghe kup'heleka mambo agha gha mwip'heleka, bhashindilu kughap'heleka.
我告诉你们，曾经有许多先知和善人渴望看到你们所见，但却没有，想听你们所听见的，但却没有。
18 Henu mp'helekhesiayi mfuano ghwa mpanzi.
所以你们要听这农夫撒种的比喻。
19 Bhwakati j'hej'hioha pa ip'heleka lilobhi lya mfalme na asilimanyi, ndipo mwovu ihida ni kukitola kyakimalikuj'ha kimali kubhyalibhwa mugati mu n'teema ghwakhe. Ej'he ndo mbeyu j'hela j'haj'habhyalibhu kando j'ha nj'hela.
如果有人听了天国之道却不明白，恶魔就会过来，将撒在其心中的种子夺去，就像撒在路旁的种子。
20 Muene j'ha abhyalibhu mu miamba ndo j'hola j'haip'heleka lilobhi ni kulijamb'elela nyata kwa kuhobhoka.
撒在石板路上的种子比喻的是：有的人在听道后立刻欢喜接受。
21 Bado aj'helepi ni mizizi mugati mwake, ila isindamala kwa muda bhudebe. Bhwakati matatisu au malombosi paghihida kwandabha j'ha lilobhi ikwikungufula ghafla.
但这只会持续一段时间，因为没有根，一旦出现问题或困难，就会迅速堕落。
22 Jhaabhyalibhu kati j'ha mabehe ghya mifwa oj'ho ndo j'hola j'haap'heliki lilobhi lakini malombosi gha bhulimwengu ni bhusiobhi bhwa bhutajiri bhukalisiobha lela lilobhi lisihidi likahogola matunda. (aiōn g165)
那撒进荆棘中的种子比喻的是：有的人虽然听到了讯息，但生活中的忧虑和财富的迷惑却把正道挤走，结不出果实。 (aiōn g165)
23 J'haabhyalibhu mu bhud'opi bhunofu, oj'ho ndo j'hola j'haip'heleka lilobhi ni kulimanya. Oj'ho ndo j'hola j'haihogola matunda ni kuj'hendelela kuhogola limonga zaidi j'ha mara mia, s'enge sitini, s'enge thelathini.”
那撒在肥沃土壤里的种子比喻的是：有的人听了道便理解了，结出果实是撒下去的 30 倍、 60 倍、甚至 100 倍。”
24 Yesu akabhap'ela mfuano bhongi. Akajobha, “Bhufalme bha kumbinguni bhwifananisibhwa ni munu j'ha abhiele mbeyu sinofu mu n'gonda ghwake.
耶稣又讲了另外一个比喻故事：“天国就像农场主把好种子撒在田里。
25 Lakini bhanu bho bhisinjila, adui akahida akabhiala mag'ug'u pagati pa ngano kisha akabhoka.
但农夫们睡着时，他的仇敌过来，把野草种子撒在麦子中间就走了。
26 Baadaye ngano bho j'himelili ni kuhomesya mazao ghake, ndipo mag'ug'u ghakaj'ha ghihomisi na ghene.
到了发苗吐穗的时候，野草也长出来。
27 Ni bhatumishi bha n'kolo nyumba bhakahida bhakan'jobhela, 'Bwana, ghwabhiele lepi mbeyu j'hinofu mu n'gonda? J'hij'hebhuli henu lij'hele ni maghogho?
农夫们都前来问家主：‘主人，你不是把好种子撒在田里吗？那些野草是从哪里来的？’
28 Akabhajobhela, Adui abhombili e'le.' Bhatumishi bhakan'jobhela, “Kwa hiyo ghwilonda tulotaj'hi tukaghabhosi?”
农场主回答：‘这是仇敌所为。’仆人问：‘我们要去拔掉它吗？’
29 N'kolo n'gonda akajobha, 'Lepi, bhwakati mwidupula maghogho mwibeta kudupula pamonga ni ngano.
他说：‘不用，因为拔野草的时候，恐怕连麦子也会连根拔出来。
30 Mughalekai ghakholayi pamonga hadi bhwakati bhwa mavuno. Bhwakati bhwa mavuno nibetakujobha kwa bhavunaji, 'Kwanza mughadupulayi maghogho na mughakonga matita matita ni kughanyanya, lakini mukhonganiayi ngano mu lighala lyangu.””
收割前，先让它们一同生长。到了收割时，我会吩咐工人先拔掉野草，捆起来后焚烧，然后将麦子收进谷仓。’”
31 Kisha Yesu akabhahomesela mfuano bhongi. Akajobha, “Bhufalme bhwa mbinguni bhwifanana ni mbeyu j'ha haradali ambaj'ho munu aitolili ni kuj'hibhiala mu n'gonda ghuake.
耶稣又讲了另外一个比喻，说：“天国好像一粒芥菜种，农夫将它种在田里。
32 Mbeyu ej'he kwa hakika ndo j'hidebe kuliko mbeyu s'enge sioha. Lakini paj'himela j'hiha m'baha kuliko mimea ghenge ghioha ghwa bustani, ghwij'ha lib'ehe, kiasi kwamba fidege fya kunani fihida ni kujenga fiseiswi mu matafi ghake.”
尽管它是最小的种子，但最终却比其他的植物都大，最后长成一棵树，甚至天空的飞鸟都在它的枝头做窝。”
33 Akabhajobhela mfuano bhongi kabhele.”Bufalme bhwa mbinguni ni kama chachu j'hela j'haj'hitabhwalibhu ni n'dala ni kuj'hichanganya kwa fipemo fidatu kwa sembe mpaka fiumukai.
随后耶稣又讲了一个比喻：“天国好像酵母，女人把它放在很多面粉中，最终发酵成一个大面团。”
34 Agha ghoha Yesu aghajobhili mu bhumati kwa mifuanu. Na bila mifuano ajobhilepi khenu kwa bhene.
耶稣用比喻故事向民众解释了这一切，始终采用讲故事的方式。
35 E'j'he j'haj'hele kuj'ha khela kyakimali kujobhibhwa kup'hetela kwa nabii kibhwesiaghe kutimila, pala paajobhili, “Nibetakufumbula kinywa kyangu mu mifuano. Nibetakujobha mambo ghala ghaghaj'hele gha figheme kuhomela misingi ghya bhulimwengu”.
这恰巧应验了先知所说：“我要用故事来讲述，解读创世以来的隐秘。”
36 Kisha Yesu abhaleka makutano ni kulota kunyumba. Bhanafunzi bha muene bhakan'kesya ni kujobha, “Tufafanulilayi mfano ghwa maghogho gha mun'gonda.
耶稣离开民众进到屋内，门徒前来问他：“请你解释一下田里杂草的比喻。”
37 Yesu ajibili ni kujobha, “J'haibhiala mbeyu j'hinofu ndo Mwana ghwa Adamu.
他回答：“那撒好种子的便是人子，
38 N'gonda ndo bhulimwengu; ni mbeyu j'hinofu ndo abha bhana bhufalme. Maghogho ndo bhana bha j'hola mwovu, na adui j'haasibhiele ndo ibilisi.
田野为世界。好种子即天国之子，野草即邪恶之子。
撒野草的仇敌是魔鬼，收割即代表这个世界的终结，收割的农夫为天使。 (aiōn g165)
40 Kama vile maghogho kyaghibhonganibhwa ni kunyanyibhwa muoto, efyo ndivyo kyaj'hibeta kuj'ha mwisu ghwa bhulimwengu. (aiōn g165)
野草会被收割用火焚烧，这个世界也将以这种方式终结。 (aiōn g165)
41 Mwana ghwa Adamu ibetakubhalaghisya malaika bha muene, ni kubhonganiya kuhoma mu bhufalme bhuakhe mambo ghoha ghaghasababisibhu dhambi ni bhala bha bhibhomba maasi.
届时，人子将差派其天使，所有会让人犯罪的事情和不法之徒，从其国中清除，
42 Bhibetakubhatagha bhoha mu litanuru lya muoto, ambako kubeta kuj'ha ni kilelu ni kusiagha minu.
丢进火炉，他们将在那里哀哭切齿。
43 Ndipo bhanu bhenye haki babhibetakung'ara kama lijobha mu Bhufalme bhwa Tata j'habhu. Muene j'ha aj'hele ni mbolokhoto na ap'helekai.
然后，正道之人将如太阳，在天父之国闪耀。有耳者必要听之。
44 Bhufalme bhwa mbinguni ni kama hazina j'haj'hifighibhu mu n'gonda. Munu kama ajhibuene ni kuj'hifigha. Mu furaha j'hiakhe akalota kuhemelesya fyoha fya aj'he nafu, ni kuhemela n'gonda.
天国如藏在田里的宝贝，有人发现后会把它藏起来，然后兴高采烈地变卖了自己的一切，买了那块田地。
45 Kabhele, bhufalme bhwa mbinguni ni kama munu j'ha thamani.
天国好像一个商人，搜罗宝贵的珍珠。
46 Bhwakati bho aj'hibhuene j'hela j'haj'hij'hele ni thamani, akalota akahemelesya kila khenu kyaaj'henaku na akaj'hihemela.
他发现了一颗极贵重的珍珠，就跑去变卖了他的一切，买那颗珍珠。
47 Bhufalme bhwa mbinguni ni kama nkwabhu bhwabhujele mmasi, na kwamba ghwibhonganisya fiumbe fya kila aina.
天国又好像一个网，撒在海里可网到各种各样的鱼。
48 Bhobhamemili bhavuvi bhaufutili pa lubhafu. Kisha bhakatama pasi bhakabhonganiya fenu finofu mugati mu k'henu, lakini fya fibelikuj'ha ni thamani fyataghibhu kutali.
网里的鱼满了，人就把网拉上岸，坐下来拣出好鱼，收起来，不好的就丢在一边。
49 J'hibeta kuj'ha namna ej'he mu mwisu ghwa dunia. Malaika bhibetakuhida ni kubhatenga bhanu bhaovu kuh'oma miongoni mwa bhenye haki. (aiōn g165)
这世界终结之时也是如此，天使将出去，把恶人从义人中区分出来， (aiōn g165)
50 Ni kubhatagha mugati mu litanuru lya muoto, ambako kubetakuj'ha ni maombolezo ni kusiagha minu.
然后丢进火炉，在那里必然会传来哀哭切齿。
51 Mughamanyili mambo ghoha agha? Bhanafunzi bhan'jibili,
你们明白这一切了吗？” 他们回答：“明白了。”
52 “Ena.”Kisha Yesu akabhajobhela, “Khila mwandishi ambaj'he aj'hele mwanafunzi ghwa bhufalme ibhwaningana ni n'kolo nyumba j'haihomesya fenu mu hazina j'ha muene fipya ni filala.”
耶稣说：“所以，每一个从天国学习的宗教老师，就像一家之主从宝库中拿出新东西和旧东西。”
53 Ikaj'ha Yesu bho amalili mifano ghioha eghu, akabhoka pa sehemu ej'hu.
耶稣讲完了这些比喻，就离开了。
54 Kisha Yesu akafika mu mkoa ghwa muene na akabhafundisya bhanu mu masinagogi. Matokeo ghake ni kuj'ha bhasyangele ni kujobha, “Ndaku munu oj'ho pa akabhili hekima ej'he ni miujiza eghe?
他回到自己的家乡，在会堂里教导众人。众人都惊奇，说：“此人的智慧和奇迹来自何处？
55 Munu oj'ho si mwana ghwa seremala? Mariamu nyinamunu lepi? ni bhalongomunu Yakobo, Yusufu, Simoni ni Yuda?
他不是木匠的儿子吗？母亲是玛利亚、弟弟不是雅各、约瑟、西门和犹大？
56 Ni bhalomb'omuni tuj'henabhu apa patete? Basi munu oj'ho aghakabhili ndaku ghoha agha?”.
他妹妹不是住在我们这里吗？他这一切从哪里来？”
57 Akabhadadisya. Lakini Yesu akabhajobhela, “Nabii ikosalepi kuj'ha ni heshima isipokuj'ha kwa bhene ni nchi j'ha bhene.
他们便拒绝相信耶稣。 耶稣告诉他们：“先知处处受到尊重，但他的家园和家人却不会如此。”
58 Na abhwesilepi kubhomba miujiza mingi kwa ndabha bhaj'helepi ni imani naku.
因为他们不信，他并未在那里显化多少上帝神迹。
