Yohana 6
1 Baada jha mambo agha, Yesu akalota pande sya Bahari jha Galilaya, pia jhikutibhwa Bahari jha Tiberia.
Mgbe nke a gasịrị, Jisọs gafere nʼofe nke ọzọ nke osimiri Galili (nke a na-akpọkwa osimiri Tiberịas).
2 Mkutano mbaha bhwajhele bhukan'kesya kwa ndabha bhabhuene ishara syaasibhombili kwa bhajhele bhatamu.
Oke igwe mmadụ sooro ya, nʼihi na ha hụrụ ọrụ ebube ọ na-arụ nʼahụ ndị ọrịa.
3 Yesu akwelili kunena hadi lubhafu kwa kunena ghwa kid'onda ni kutama okhu ni bhanafunzi bha muene
Jisọs rigooro nʼelu ugwu nọdụ ala ya na ndị na-eso ụzọ ya.
4 (Ni Pasaka, Sikukuu jha Bhajhahudi jhakaribili).
Nʼoge a, mmemme oriri Ngabiga ndị Juu na-abịa nso.
5 Yesu bho ajhinuili mihu gha muene kunani ni kubhona bhumati mbaha bhwihida kwa muene, akan'jobhela Filipo, “Twibetakulota kuhemele mikate ili abha bhabhwesijhi kulya”?
Mgbe Jisọs leliri anya elu hụ oke igwe mmadụ na-abịakwute ya, ọ sịrị Filip, “Olee ebe anyị ga-azụta achịcha ndị a ga-ata?”
6 (Lakini Yesu aghajobhili agha kwa Filipo kwa kun'jaribu kwa kujha muene amanyili kyaibetakubhomba).
Ọ jụrụ nke a naanị iji nwalee ya, ya onwe ya mararị ihe ọ ga-eme.
7 Filipo an'jibili, “Hata mikate jha thamani jha dinari mia mbili ngajhitolili lepi hata khila mmonga kukabha hata kipandi kidebe.”
Filip zara ya, “Ụgwọ ọrụ ọnwa isii agaghị ezu ịzụta achịcha nke onye ọbụla nʼime ha ga-atatụ naanị ihe ntakịrị.”
8 Andrea, mmonga ghwa bhanafunzi bha muene ndongomunu Simoni Petro akan'jobhela
Onye ọzọ nʼime ndị na-eso ụzọ ya bụ Andru, nwanne Saimọn Pita, kwupụtara,
9 Yesu, “Ajhele n'gosi apa ajhe ni mikate mihanu ni somba sibhele, lakini ejhe jhifwanyi kiki kwa bhanu bhingi kama abha?”
“Otu nwantakịrị nwoke nọ nʼebe a nwere ogbe achịcha balị ise, na azụ abụọ, ma gịnị ka ha bụ nʼetiti igwe mmadụ ha otu a?”
10 Yesu akabhajobhela, “Mubhatamikiayi bhanu pasi” (kwajhele ni linyasi lingi mahali pala). Efyo bhagosi bhajhele elfu tano bhatamili pasi.
Jisọs sịrị, “Meenụ ka ndị mmadụ ndị a nọdụ ala.” E nwere ọtụtụ ahịhịa nʼebe ahụ, ụmụ nwoke nọdụrụ ala, ha dị ihe ruru puku mmadụ ise.
11 Kisha Yesu akalota mikate jhela mihanu akabhombesya akabhagabhila bhala bhabhajhele bhatamili. Fefuefu akabhagabhila ni somba kadiri kya bhalondeghe.
Ya mere, Jisọs weere achịcha ahụ nye ekele, kee ha ndị niile nọdụrụ ala dị ka ha sịrị chọọ. O jikwa azụ ahụ mee otu ihe ahụ.
12 Bhanu bho bhasibili abhajobhili bhanafunzi bha muene, “Mufibhonganiayi fipandi fya mabaki, fyafisiele ili kwamba kisijhaghi kyokyoha.”
Mgbe ha niile rijuchara afọ, ọ sịrị ndị na-eso ụzọ ya, “Tụtụkọtanụ iberibe niile fọdụrụ, ka ihe ọbụla hapụ ịla nʼiyi.”
13 Basi bhakabhonganiya ni kumemesya fikapu kumi ni fibhele, fipandi fya mikate mihanu jha shayiri- fipandi fya fisiel'ebhu ni bhala bha bhalili.
Ya mere, ha tụtụkọtara ha, kpojuo nkata iri na abụọ, bụ iberibe si nʼogbe achịcha balị ise nke ndị ahụ rifọrọ.
14 Kisha bhanu bho bhabhuene ishara ejhe jha ajhibhombili bhakajobha, “Bhukweli ojho ndo nabii jhola jhaibetakuhida ulimwenguni.”
Mgbe ndị mmadụ ahụ hụrụ ihe ịrịbama ahụ, o mere ha bidoro na-asị, “Nʼeziokwu, onye a bụ onye amụma ahụ nke ga-abịa nʼime ụwa.”
15 Yesu bhoamanyili kujha bhalondeghe kun'kamula ili bhambombajhi kujha mfalme ghwa bhene, akitengili, kabhele ni kul'ota kukid'onda muene pasima.
Mgbe Jisọs matara na ha chọrọ ịbịa dọkpụrụ ya nʼike chie ya eze, ọ hapụrụ ha ga nʼugwu naanị ya, nʼonwe ya.
16 Bhojhingili kimihi, bhanafunzi bha muene bhaselili kul'ota kumanga.
Mgbe o ruru nʼuhuruchi, ndị na-eso ụzọ ya rịdara gaa nʼọnụ mmiri,
17 Bhakakwela mu bhuatu na bhajhele bhilobhoka kulota Kapernaumu. (Ngisi jhajhingili ni Yesu ajhele bado ahidili lepi kwa bhene).
ebe ha banyere nʼotu ụgbọ mmiri, malite ịgabiga osimiri gawa nʼofe Kapanọm. Nʼoge a ọchịchịrị agbaala ma Jisọs alọghachikwutebeghị ha.
18 Bhwakati obhu mp'ongo mbaha bhukajha bhwibhuma, ni bahari jhikajha jhilotakuchafuka.
Ebili mmiri maliri elu nʼihi nʼoke ifufe bidoro na-efe.
19 Kabhele bhanafunzi bha muene bhatobhili ngafi kama ishirini na tano au thelathini, bhakambona Yesu igenda panani pa masi kubhuhidila bhuatu, na bhatilili.
Ha akwọọla ụgbọ ihe dịka kilomita ise maọbụ isii, mgbe ha hụrụ Jisọs ka ọ na-aga ije nʼelu mmiri ahụ na-abịa nso nʼụgbọ mmiri ha. Oke egwu tụkwara ha.
20 Lakini akabhajobhela, “Nene! Musitili.”
Ma ọ sịrị ha, “Unu atụla egwu. Ọ bụ m.”
21 Kabhele bhajhele tayari kump'enda mu bhuatu, ni mara bhuatu bhwafikili kundema kwa bhaloteghe.
Mgbe ahụ, ha nabatara ya nʼime ụgbọ ahụ, ọ dịkwaghị anya ụgbọ ha bịaruru nʼelu ala ebe ha na-aga.
22 Ligono lya lifwatileghe, mkutano bhwajhele bhujhemili lubhafu lwa bahari bhabhwene kujha bhujhelepi bhuatu bhongi isipokujha bhola ambabho Yesu ni bhanafunzi bha muene bhajhele bhaukweli lepi lakini bhanafunzi bha muene bhajhele bhalotili bhene.
Nʼechi ya, igwe mmadụ ahụ nọdụrụ nʼofe ọzọ nke ọnụ mmiri ahụ chọpụtara na ọ bụ naanị otu ụgbọ mmiri nta bịara nʼebe ahụ, na Jisọs esoghị ndị na-eso ụzọ ya banye nʼime ya, kama na ọ bụ naanị ndị na-eso ụzọ ya ka ụgbọ mmiri ahụ buuru pụọ.
23 (Ingabhwa, kwajhele ni baadhi jha miatu jhajhah'omili Tiberia karibila ni mahali pa bhalili mikate baada jha Bwana kuhomesya shukurani).
Mgbe ahụ ụfọdụ ụgbọ mmiri si Tiberịas bịara kwụsị nso nso ebe ahụ ndị mmadụ nọ rie achịcha mgbe Onyenwe anyị nyechara ekele maka ya.
24 Bhwakati makutano bho bhamanyili kujha Yesu lepi bhwala bhanafunzi bha muene bhajhele khola, bhene bha kwelili mu bhuatu bhakal'ota Kapernaumu kun'ndonda Yesu.
Ma mgbe igwe mmadụ ahụ ghọtara na Jisọs na ndị na-eso ụzọ ya anọghị nʼebe ahụ, ha banyere nʼụgbọ mmiri nta ndị ahụ kwọfee gawa Kapanọm ịchọ Jisọs.
25 Baada jha kun'kabha lubhafu l'ongi lwa nyanja bhakan'kota, “Rabbi ghwahidili ndali khoni?”
Mgbe ha hụrụ ya nʼofe ọzọ nke osimiri ahụ, ha sịrị ya, “Onye ozizi, olee mgbe i jiri bịa nʼebe a?”
26 Yesu abhajibili, akabhajobhela, Muaminiayi, muaminiayi, mkanilonda nene, sio kwandabha mwasibhwene ishara, bali kwa ndabha mwalili mikate ni kusiba.
Jisọs sịrị ha, “Nʼezie, nʼezie agwa m unu, ihe unu ji na-achọ m abụghị nʼihi na unu hụrụ ihe ịrịbama m mere, kama na unu riri achịcha rijuokwa afọ.
27 Mulekayi kukibhombela mbombo kyakulya kya kijonangiki, bali mukibhombelayi mbombo kyakulya kyakisindamala hata milele khela ambakyo Mwana ghwa Adamu ibetakubhapela, kwa kujha K'yara Dadi abhekhili muhuri panani pa muene.” (aiōnios g166)
Unu adọgbula onwe unu maka nri nke na-emebi emebi, kama maka nri nke na-adịgide ruo ndụ ebighị ebi, bụ nke Nwa nke Mmadụ ga-enye unu. Nʼihi na Chineke Nna akakwasịla ya akara nkwado ya.” (aiōnios g166)
28 Kisha bhakan'jobhela, “Kheleku twilondeka kubhomba ili kusibhomba mbombo sya K'yara?”
Mgbe ahụ, ha sịrị, “Gịnị ka anyị ga-eme iji rụọ ọrụ Chineke?”
29 Yesu akajibu, “Ejhe ndo kazi jha K' yara: kujha mun'kierajhi muene jha an'tumili.”
Jisọs zara sị ha, “Ọrụ Chineke bụ nke a, ikwere nʼonye ahụ o zitere.”
30 Basi bhakan'jobhela, “Ishara se'lekhu ghwibeta kubhomba, kujha twibhwesya kusibhona ni kukukiera? Ghwibetakubhomba kiki?
Ya mere ha sịrị ya, “Olee ihe ịrịbama ị ga-egosi anyị nke anyị ga-ahụ ma kwere na gị? Kedụ ọrụ ị ga-arụ?
31 Bhadadi jhitu bhalili manna mu lijangwa, kama kyajhalembibhu, “Abhapelili mikate kuh'omela kumbinguni ili bhalyayi.”
Nna nna anyị ha riri mánà nʼọzara; dị ka e dere ya nʼakwụkwọ nsọ sị, ‘O sitere nʼeluigwe nye ha achịcha ka ha rie.’”
32 Kisha Yesu abhajibili, “Muaminiayi, muaminiayi, Musalepi jha abhapelili n'kate kuh'omela kumbinguni, bali Dadi jhangu ndo jha akabhapela n'kate ghwa bhukweli kuhomela kumbinguni.
Jisọs sịrị ha, “Nʼezie, nʼezie agwa m unu, ọ bụghị Mosis nyere unu achịcha ahụ site nʼeluigwe, kama ọ bụ Nna m na-enye unu ezi achịcha ahụ site nʼeluigwe.
33 Kwa kujha n'kate ghwa K'yara ndoghola ghwaghwiselela kuh'omela kumbinguni ni kuupela bhusima bhwa milele ulimwenguni.
Nʼihi na achịcha Chineke bụ nke ahụ si nʼeluigwe rịdata, na-enyekwa ụwa ndụ.”
34 Basi bhakan'jobhela, “Bwana tupelayi n'kate obhu wakati bhuoha.”
Ha sịrị ya, “Nna anyị ukwu, nye anyị ụdị achịcha a site ugbu a gawa.”
35 Yesu akabhajobhela, “Nene ndo n'kate ghwa uzima, muene jha ihida kwa nene ibetalepi kukabha njala ni muene jhaibetakunikiera ibetalepi kwipeleka kiu kabhele.”
Jisọs sịrị ha, “Abụ m achịcha ahụ na-enye ndụ. Onye ọbụla na-abịakwute m, agụụ agaghị agụ ya. Onye ọbụla kwa kweere na m, akpịrị agaghị akpọ ya nkụ.
36 Ingawa nabhajobhili kujha, munibhwene, na bado mwikiera lepi.
Ma agwa m unu, unu ahụla m ma unu ekweghịkwa.
37 Bhoha Dadi bhaibetakunipela bhibetakuhida kwa nene, na jhejhioha jhaibetakuhida kwa nene, nibetalepi kun'tagha kwibhala kamwe.
Onye ọbụla Nna ahụ nyere m ga-abịakwute m, onye ọbụla na-abịakwute m, agaghị m achụpụ ya.
38 Kwa kujha niselili kuhomela kumbinguni, sio kwa ndabha jha kubhomba mapenzi ghangu, bali mapenzi gha anilaghisye.
Nʼihi na esi m nʼeluigwe rịdata nʼụwa ime uche onye ahụ zitere m, ọ bụghị ime uche nke m.
39 Na aghu ndo mapenzi gha muene gha jha anilaghisi, kujha nisijhasi hata mmonga ghwa bhala bho anipelili, bali nibetakubhafufula ligono lya mwishu.
Nke a bụkwa uche onye ahụ zitere m, na o nweghị onye ọbụla o nyere m ga-efunarị m, kama m ga-eme ka ha site nʼọnwụ bilie nʼụbọchị ikpeazụ.
40 Kwa kujha aghu ndo mapenzi gha Dadi jhangu, kujha jhejhioha jha ikanganga Muana ni kun'kiera akabhayi uzima bhwa milele; nani nibetakumfufula ligono lya mwishu. (aiōnios g166)
Nke a bụ uche nke Nna m, na onye ọbụla lere Ọkpara ahụ anya, kwerekwa na ya ga-enweta ndụ ebighị ebi, m ga-emekwa ka o bilie nʼụbọchị ikpeazụ.” (aiōnios g166)
41 Kisha bhayahudi bhakan'dadila kun'husu muene kwandabha ajobhili, “Nene ndo n'kate ghwa ghuselili kuh'omela kumbinguni.”
Nʼihi nke a, ndị Juu bidoro itamu ntamu megide ya nʼihi na ọ sịrị, “Abụ m achịcha ahụ siri nʼeluigwe rịdata.”
42 Bhakajobha, “Ojho si ndo Yesu Mwana ghwa Yusufu, ambajhe dadi munu ni nyinamunu tubhamanyili? Ijhebhuli henu ijobha, 'Niselili kuh'omela kumbinguni`?”
Ha sịrị, “Onye a ọ bụghị Jisọs, nwa Josef, bụ onye anyị matara nne na nna ya? Oleekwanụ otu o si ekwu ugbu a sị, ‘Esi m nʼeluigwe rịdata’?”
43 Yesu akabhajibu, akabhajobhela, “Musidadi miongoni mwa jhomu mwibhene.
Jisọs zara sị ha, “Unu atamula nʼetiti onwe unu.
44 Ajhelepi munu jha amanyili kwa nene kama abelikufutibhwa ni dadi jhangu jhaanitumili, nani nibetakumfufula ligono lya mwishu.
O nweghị onye nwere ike ịbịakwute m ma ọ bụghị na Nna ahụ zitere m kpọtara ya, aga m akpọlitekwa ya nʼụbọchị ikpeazụ.
45 Kwa kujha jhilembibhu ni manabii, 'Bhibetakumanyisibhwa ni K'yara' Khila jhaap'eliki na akimanyisi kuh'omela kwa Dadi, ihida kwa nene.
E dere ya nʼakwụkwọ ndị amụma, ‘Ha niile ga-abụ ndị Chineke ga-akụziri ihe.’Onye ọbụla nke gere Nna ahụ ntị ma mụtakwa ihe site na ya na-abịakwute m.
46 Sio kujha ajhe munu jha ambwene Dadi, isipokujha muene jhaihomela kwa K'yara- ambwene Dadi.
O nweghị onye ọbụla hụrụla Nna ahụ karịakwa onye ahụ sitere na Chineke, naanị ya hụrụla Nna ahụ.
Nʼeze, nʼezie agwa m unu, onye ọbụla kwerenụ nwere ndụ ebighị ebi. (aiōnios g166)
48 Nene ndo n'kate ghwa bhusima.
Abụ m achịcha nke ndụ.
49 bhadadi jhinu bhalili manna mu jangwa, na bhafuili.
Nna nna unu ha riri mánà ahụ nʼime ọzara ma mecha nwụọ.
50 Obho ndo n'kate ghwa ghwiselela kuh'omela kumbinguni, ili kujha munu aliayi sehemu jha muene ili asifwi.
Ma nke a bụ achịcha ahụ nke si nʼeluigwe bịa, nke mmadụ pụrụ iri ma ghara ịnwụ anwụ.
51 Nene na n'kate ghwa ghwiishi ambabho uselili kuhomela kumbinguni. Kama munu jhejhioha akaliayi sehemu jha n'kate obho ibetakutama milele. Nkate ghwanibetakubhubhosya ndo mb'ele bhwangu kwa ndabha jha bhusima bhwa ulimwengu.” (aiōn g165)
Abụ m achịcha dị ndụ nke siri nʼeluigwe bịa. Ọ bụrụ na onye ọbụla erie achịcha a, ọ ga-adị ndụ ruo ebighị ebi. Nri a bụ anụ ahụ m, nke m ga-enye maka ndụ nke ụwa.” (aiōn g165)
52 Bhayahudi bhakadada bhene kwa bhene bhakayanda kubishana bhakajha bhijobha, “Munu ojho ibhwesyabhuli kutup'ela mb'ele ghwa muene tuliayi?”
Mgbe ahụ, ndị Juu bidoro na-arụrịta ụka ike nʼetiti onwe ha sị, “Olee otu nwoke a ga-esi nye anyị anụ ahụ ya ka anyị rie?”
53 Kisha Yesu akabhajobhela, “Muaminiayi, muaminiayi pamwitakub'ela kulya mb'ele ghwa Muana ghwa Adamu ni kunywa damu jha muene, mwibetalepi kujha ni bhusima bhwa milele mugati mwa jhomu.
Jisọs sịrị ha, “Nʼezie, nʼezie agwa m unu, naanị ma unu riri anụ ahụ Nwa nke Mmadụ ma ṅụọkwa ọbara ya, unu agaghị enwe ndụ nʼime onwe unu.
54 Jhejhioha jhaibetakulya mb'ele ghwangu ni kunywa damu jha nene nibetakumfufula ligono lya mwishu. (aiōnios g166)
Onye ọbụla riri anụ ahụ m, ṅụọkwa ọbara m nwere ndụ ebighị ebi. A ga m akpọlitekwa ya nʼụbọchị ikpeazụ ahụ. (aiōnios g166)
55 Kwa kujha mb'ele bhwangu ndo kyakulya kya bhukweli, ni damu jha nene ndo kinywaji kya bhukweli.
Nʼihi na anụ ahụ m bụ ezigbo nri, ọbara m bụkwa ezigbo ihe ọṅụṅụ.
56 Muene jhaibetakulya mb'ele bhwangu ni kunywa damu jha nene ibetakutama mugati mwa nene, nani mugati mwa muene.
Onye ọbụla na-eri anụ ahụ m na-aṅụkwa ọbara m na-anọgide nʼime m mụ onwe m kwa nʼime ya.
57 Kama Dadi jha ajhe ni bhusima jha an'tumili, ni kama kyanitama kwa ndabha jha Dadi, ni muene ibetakutama kwa ndabha jha nene.
Dị ka Nna ahụ dị ndụ zitere m, ana m adịkwa ndụ nʼihi Nna ahụ, otu a ka onye na-eri m ga-adịkwa ndụ site na m.
58 Obho ndo n'kate ghwaghuselili kuh'omela kumbinguni, sio kama kyabhalili bhadadi jhinu bhafuili. Muene jhaibetakulya n'kate obho ibetakutama milele. (aiōn g165)
Nke a bụ achịcha ahụ si nʼeluigwe bịa. Nna nna unu ha riri mánà ma nwụkwaa, ma onye ọbụla na-eri achịcha a ga-adị ndụ ruo mgbe ebighị ebi.” (aiōn g165)
59 Yesu aghajobhili mambo aghu mugati mu sinagogi bho imanyisya okhu Kapernaumu.
O kwuru ihe ndị a mgbe ọ na-akụzi ihe nʼụlọ ekpere dị na Kapanọm.
60 Ndipo bhingi bha bhanafunzi bha muene bho bhap'eliki agha, bhakajobha, “Ele lifundisu linonono niani nibetabhwesya kulipokela?”
Mgbe ọtụtụ nʼime ndị na-eso ụzọ ya ha nụrụ nke a, ha sịrị, “Nke a bụ ozizi siri ike, onye nwere ike ịnabata ya?”
61 Yesu kwa ndabha amanyili kujha bhanafunzi bha muene bhakil'ombosieghe kwa ndabha jha lijambo e'le, akabhajobhela, je lijambo e'le libhwesekana?
Ebe Jisọs matara na ndị na-eso ụzọ ya na-atamu ntamu maka nke a ọ sịrị ha, “Nke a ọ na-ewute unu?
62 Basi jhibetakujhabhuli pamwibeta kumbona Mwana ghwa Adamu iselela kuh'omela kwa ajhele kabla?
Gịnị ka unu ga-ekwu ma ọ bụrụ na unu ahụ Nwa nke Mmadụ ka ọ na-arịgo ebe ọ nọrịị na mbụ.
63 Roho muene ndo jha ihomesya bhusima. Mb'ele ghwifaidi lepi khenu kyokyoha. Malobhi ghanighajobhili kwa muenga ndo roho na ni bhusima.
Ọ bụ Mmụọ ahụ na-enye ndụ; anụ ahụ abaghị uru ọbụla, okwu ndị m gwara unu bụ mmụọ bụrụkwa ndụ.
64 Bado kuna bhanu kati jha muenga bhabhiamini lepi.” kwa ndabha Yesu amanyili kuh'omela kubhwandelu jhola ambajhe jhaabhwesilepi kuamini ni muene ambajhe ngaan'saliti.
Ma nʼetiti unu, ọ dị ụfọdụ na-ekwenyeghị.” Nʼihi na Jisọs maara site na mmalite ndị ahụ nʼime ha na-ekwenyeghị, matakwa onye ahụ nke ga-arara ya nye.
65 Akabhajobhela, kwa ndabha ejhe nabhajobhili kujha ajhelepi munu jhaibhwesya lepi kuhida kwa nene isipokujha apelibhu ni Dadi.”
Ọ sịrị, “Ọ bụ nke a mere m jiri gwa unu na o nweghị onye ọbụla nwere ike ịbịakwute m ma ọ bụrụ na Nna m enyeghị ya ike.”
66 Baada jha agha bhanafunzi bha muene bhingi bhakerebhwiki kumbele na bhabelikulongosana naku kabhele.
Nʼihi nke a, ọtụtụ ndị na-eso ụzọ ya laghachiri azụ, kwụsị iso ya.
67 Yesu akabhajobhela bhala kumi ni bhabhele, “Je namu mwil'onda kubh'oka?”
Jisọs sịrị mmadụ iri na abụọ ahụ, “Unu chọkwara iso ha pụọ?”
68 Simoni Petro akan'jibu, “Bwana tulotayi kwa niani kwani bhebhe ujhe ni malobhi gha bhusima bhwa milele, (aiōnios g166)
Saimọn Pita zara ya sị, “Onyenwe anyị, onye ka anyị ga-agakwuru? Ọ bụ gị ji okwu nke ndụ ebighị ebi. (aiōnios g166)
69 na tukyeriri ni kumanya kujha bhebhe ndoghwe N'takatifu ghwa K'yara.”
Anyị kweere marakwa na ị bụ Onye Nsọ nke Chineke.”
70 Yesu akabhajobhela, “Je nene nabhachaguililepi muenga, ni mmonga bhinu ndo ibilisi?
Jisọs zara ha, “Ọ bụghị m họpụtara unu mmadụ iri na abụọ? Ma otu onye nʼime unu bụ ekwensu!”
71 Henu akajha ilongela kuhusu Yuda, mwana ghwa Simoni Iskariote, kwa kujha ajhele ni muene akajha mmonga ghwa bhala kumi ni bhabhele, ambajhe ndijhe ngaan'saliti Yesu.
Ọ na-ekwu banyere Judas nwa Saimọn Iskarịọt, onye nʼagbanyeghị na ọ bụ otu nʼime mmadụ iri na abụọ ahụ, bụ onye ga-arara ya nye.
