Marcos 12
1 Ri Jesús xuchapleꞌj tzijonem kukꞌ ri winaq rukꞌ kꞌambꞌejabꞌal taq noꞌj, xubꞌij: Kꞌo jun achi xutik nikꞌaj uvas. Xukoralij rij, xukꞌot jun nimalaj pichꞌbꞌal uvas, kꞌa te riꞌ xuyak jun nimalaj ja jawjeꞌ kakꞌojiꞌ wi ri chajinel. Xuya pa qajik chike e nikꞌaj ajchakibꞌ, kꞌa te riꞌ xeꞌ pa jun utaqkil.
Καὶ ἤρξατο αὐτοῖς ἐν παραβολαῖς ⸀λαλεῖν Ἀμπελῶνα ⸂ἄνθρωπος ἐφύτευσεν, καὶ περιέθηκεν φραγμὸν καὶ ὤρυξεν ὑπολήνιον καὶ ᾠκοδόμησεν πύργον, καὶ ἐξέδετο αὐτὸν γεωργοῖς, καὶ ἀπεδήμησεν.
2 Are xopan ri qꞌij rech yakoj, xutaq bꞌik jun rajchak kukꞌ ri ajchakibꞌ chutoqꞌixik nikꞌaj rech ri yakoj.
καὶ ἀπέστειλεν πρὸς τοὺς γεωργοὺς τῷ καιρῷ δοῦλον, ἵνα παρὰ τῶν γεωργῶν λάβῃ ἀπὸ ⸂τῶν καρπῶν τοῦ ἀμπελῶνος·
3 Ri ajchakibꞌ xkichap ri taqoꞌn, xkichꞌayo, maj xkiya bꞌik che, xkitaq bꞌik cho ja.
⸀καὶλαβόντες αὐτὸν ἔδειραν καὶ ἀπέστειλαν κενόν.
4 Ri ajchoqꞌe ri ulew xutaq chi bꞌik jun rajchak. Ri ajchakibꞌ xkibꞌan kꞌax che xkiya pa ukꞌixibꞌal xuqujeꞌ xkiraqij loq ri ujolom.
καὶ πάλιν ἀπέστειλεν πρὸς αὐτοὺς ἄλλον δοῦλον· ⸀κἀκεῖνον⸀ἐκεφαλίωσανκαὶ ⸀ἠτίμασαν
5 Xutaq chi kꞌu bꞌi jun ajchak, ri ajchakibꞌ kꞌut xkikamisaj loq we ajchak riꞌ. E kꞌi xuꞌtaq chi na bꞌik, e kꞌo xechꞌay loq chike, nikꞌaj chik xekamisax loq.
⸀καὶἄλλον ἀπέστειλεν· κἀκεῖνον ἀπέκτειναν, καὶ πολλοὺς ἄλλους, ⸂οὓς μὲν δέροντες οὓς δὲ ἀποκτέννοντες.
6 Kꞌisbꞌal rech, ri ajchoqꞌe ri ulew xutaq bꞌik ri xa jun ukꞌojol ri sibꞌalaj kuloqꞌaj, xubꞌij: “Kakinimaj waꞌ we nukꞌojol.”
ἔτι ⸂ἕνα εἶχεν, υἱὸν ἀγαπητόν· ἀπέστειλεν αὐτὸν ⸂ἔσχατον πρὸς αὐτοὺς λέγων ὅτι Ἐντραπήσονται τὸν υἱόν μου.
7 Ri ajchakibꞌ are xkil ri ukꞌojol ri ajchoqꞌe ri ulew xkibꞌij chibꞌil taq kibꞌ: “Are waꞌ ri kechꞌabꞌen kanoq ri ulew, qakamisaj, rech kaqechabej kanoq ri ulew.”
ἐκεῖνοι δὲ οἱ γεωργοὶ ⸂πρὸς ἑαυτοὺς εἶπαν ὅτι Οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος· δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτόν, καὶ ἡμῶν ἔσται ἡ κληρονομία.
8 Are xopanik ri kꞌojolaxel, xkichapo, xkikamisaj, xkesaj bꞌik pa ri ulew.
καὶ λαβόντες ⸂ἀπέκτειναν αὐτόν, καὶ ἐξέβαλον αὐτὸν ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος.
9 ¿Jas kꞌu kubꞌan riꞌ ri ajchoqꞌe ri ulew are katzalij loq? Kuꞌkamisaj na ri ajchakibꞌ xuqujeꞌ kuya na ri ulew tikbꞌal uvas chike nikꞌaj chik.
⸀τίποιήσει ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος; ἐλεύσεται καὶ ἀπολέσει τοὺς γεωργούς, καὶ δώσει τὸν ἀμπελῶνα ἄλλοις.
10 ¿La man isikꞌim ri tzꞌibꞌatalik ri kubꞌij? Ri abꞌaj ri xketzelaj ri e yakol taq jaꞌ xuxik ri abꞌaj ri qas kꞌo kutayij.
οὐδὲ τὴν γραφὴν ταύτην ἀνέγνωτε· Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας·
11 Are waꞌ ri uchak ri Ajawxel, ri kuyak qamayijanik.
παρὰ κυρίου ἐγένετο αὕτη, καὶ ἔστιν θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;
12 Ri kinimaꞌqil ri winaq aꞌj Israel are xkichꞌobꞌo chi are katzijox kij pa ri kꞌambꞌejabꞌal noꞌj, xkaj xkichap ri Jesús. Man xkibꞌan ta kꞌut rumal cher kakixiꞌj kibꞌ chikiwach ri e winaq, jeriꞌ xkitzaq kanoq xebꞌek.
Καὶ ἐζήτουν αὐτὸν κρατῆσαι, καὶ ἐφοβήθησαν τὸν ὄχλον, ἔγνωσαν γὰρ ὅτι πρὸς αὐτοὺς τὴν παραβολὴν εἶπεν. καὶ ἀφέντες αὐτὸν ἀπῆλθον.
13 Kꞌa te riꞌ xeꞌkitaq bꞌik e jujun fariseos e kachiꞌl e jujun herodianos rukꞌ ri Jesús rech kakikoj jun kꞌaꞌmabꞌal che rukꞌ ri tzij ri tajin kubꞌij.
Καὶ ἀποστέλλουσιν πρὸς αὐτόν τινας τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν Ἡρῳδιανῶν ἵνα αὐτὸν ἀγρεύσωσιν λόγῳ.
14 Are xoꞌpanik xkibꞌij che: Ajtij, qetaꞌm chi lal jun tzꞌaqat achi. Man kaya ta la bꞌe chi jun winaq chik kabꞌin che la ri rajawaxik kabꞌan la, rumal man are ta kil la ri kekaꞌy ri winaq. Xane qas are kakꞌut la ri utz laj bꞌe ri keꞌ rukꞌ ri Dios, bꞌij la chaqe ¿la yaꞌtalik katoj che ri César ri alkabal o man yaꞌtal taj?
⸀καὶἐλθόντες λέγουσιν αὐτῷ· Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός, οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων, ἀλλʼ ἐπʼ ἀληθείας τὴν ὁδὸν τοῦ θεοῦ διδάσκεις· ἔξεστιν ⸂δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ; δῶμεν ἢ μὴ δῶμεν;
15 ¿La choqꞌaqꞌ kaqatojo o man choqꞌaqꞌ taj? Ri Jesús retaꞌm jas che tajin kakibꞌij che we riꞌ, xubꞌij chike: ¿Jas che kikoj kꞌaꞌmabꞌal pa chwe? Chikꞌama loq jun pwaq rech Roma, rech kaqilo.
ὁ δὲ εἰδὼς αὐτῶν τὴν ὑπόκρισιν εἶπεν αὐτοῖς· Τί με πειράζετε; φέρετέ μοι δηνάριον ἵνα ἴδω.
16 Xkikꞌam bꞌik ri pwaq choch ri Jesús, xubꞌij chike: ¿Jachin ajchoqꞌe we tzꞌibꞌ riꞌ le kꞌo choch xuqujeꞌ le palajaj? Rech ri César, xecha ri winaq.
οἱ δὲ ἤνεγκαν. καὶ λέγει αὐτοῖς· Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη καὶ ἡ ἐπιγραφή; οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ· Καίσαρος.
17 Ri Jesús xubꞌij: Chiya che ri César ri rech ri César, xuqujeꞌ chiya che ri Dios ri rech ri Dios. Konojel ri winaq xemayijanik che ri xubꞌij ri Jesús.
⸂ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν ⸀αὐτοῖς ⸂Τὰ Καίσαρος ἀπόδοτε Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. καὶ ⸀ἐξεθαύμαζονἐπʼ αὐτῷ.
18 Are kꞌu ri saduceos ri man kakikoj taj chi kꞌo kꞌastajibꞌal wach xoꞌpan rukꞌ ri Jesús, xeꞌkibꞌij che:
Καὶ ἔρχονται Σαδδουκαῖοι πρὸς αὐτόν, οἵτινες λέγουσιν ἀνάστασιν μὴ εἶναι, καὶ ⸀ἐπηρώτωναὐτὸν λέγοντες·
19 Ajtij, ri Moisés xukꞌut chiqawach pa ri wuj ri xutzꞌibꞌaj chi are kakam jun achi xuqujeꞌ kakanaj kanoq ri rixoqil maj ral. Choqꞌaqꞌ wi ri rachalal ri achi ri xkamik, kakꞌuliꞌk rukꞌ ri ixoq ri xkanaj kanoq rech kekꞌojiꞌk rijaꞌl ri rachalal ri xkamik.
Διδάσκαλε, Μωϋσῆς ἔγραψεν ἡμῖν ὅτι ἐάν τινος ἀδελφὸς ἀποθάνῃ καὶ καταλίπῃ γυναῖκα καὶ ⸂μὴ ἀφῇ τέκνον, ἵνα λάβῃ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν ⸀γυναῖκακαὶ ἐξαναστήσῃ σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ.
20 E kꞌo kꞌu wuqubꞌ alaxik. Ri nabꞌe xkꞌuliꞌk, maj e ralkꞌwaꞌl xekanaj kanoq are xkamik.
ἑπτὰ ἀδελφοὶ ἦσαν· καὶ ὁ πρῶτος ἔλαβεν γυναῖκα, καὶ ἀποθνῄσκων οὐκ ἀφῆκεν σπέρμα·
21 Ri ukabꞌ xkꞌuliꞌk rukꞌ ri malkaꞌn ixoq, xkam xuqujeꞌ bꞌik maj e ralkꞌwaꞌl xekanaj kanoq, je xubꞌan xuqujeꞌ ri urox.
καὶ ὁ δεύτερος ἔλαβεν αὐτήν, καὶ ἀπέθανεν ⸂μὴ καταλιπὼν σπέρμα, καὶ ὁ τρίτος ὡσαύτως·
22 Je xkꞌulmataj kukꞌ konojel kꞌa xkam na bꞌik ri kꞌisbꞌal chike ri wuqubꞌ, kꞌisbꞌal rech, xkam xuqujeꞌ bꞌik ri ixoq.
καὶ ⸂οἱ ἑπτὰ οὐκ ἀφῆκαν σπέρμα· ⸀ἔσχατονπάντων ⸂καὶ ἡ γυνὴ ἀπέθανεν.
23 Pa ri kꞌastajibꞌal wach, ¿jachin chike ri achyabꞌ qas rachajil ri ixoq, rumal konojel xekꞌuliꞌ rukꞌ?
ἐν τῇ ἀναστάσει ⸂ὅταν ἀναστῶσιν τίνος αὐτῶν ἔσται γυνή; οἱ γὰρ ἑπτὰ ἔσχον αὐτὴν γυναῖκα.
24 Ri Jesús xubꞌij chike: Ri ix, ix sachinaq, xa man iwetaꞌm ta riꞌ ri tzꞌibꞌatalik xuqujeꞌ man iwetaꞌm taj ri utzij ri Dios xuqujeꞌ ri ukwinem.
⸂ἔφη αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Οὐ διὰ τοῦτο πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ;
25 Are kekꞌastaj ri kaminaqibꞌ, man kekꞌuliꞌ taj xuqujeꞌ man keya taj pa kꞌulanem, xane je kuꞌx ri angelibꞌ ri e kꞌo pa ri kaj.
ὅταν γὰρ ἐκ νεκρῶν ἀναστῶσιν, οὔτε γαμοῦσιν οὔτε ⸀γαμίζονται ἀλλʼ εἰσὶν ὡς ⸀ἄγγελοιἐν τοῖς οὐρανοῖς·
26 Are kꞌu ri kꞌastajibꞌal wach kech ri kaminaqibꞌ, ¿la man isikꞌim ri uwuj ri Moisés, jawjeꞌ ri kutzijoj wi rij ri kꞌix, ri Dios xubꞌij che: In in uDios ri Abraham, ri Isaac, xuqujeꞌ ri Jacob?
περὶ δὲ τῶν νεκρῶν ὅτι ἐγείρονται οὐκ ἀνέγνωτε ἐν τῇ βίβλῳ Μωϋσέως ἐπὶ τοῦ βάτου ⸀πῶςεἶπεν αὐτῷ ὁ θεὸς λέγων· Ἐγὼ ὁ θεὸς Ἀβραὰμ καὶ ⸂ὁ θεὸς Ἰσαὰκ καὶ ὁ θεὸς Ἰακώβ;
27 Ri Dios man kiDios ta kaminaqibꞌ xane kiDios e kꞌaslik winaq. Ri ix sibꞌalaj ix sachinaq.
οὐκ ἔστιν ⸀θεὸςνεκρῶν ⸀ἀλλὰζώντων· ⸀πολὺπλανᾶσθε.
28 Jun chike ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik xqebꞌ rukꞌ ri Jesús, are xuto tajin ketzijonik xuqujeꞌ xuta ri xubꞌij ri Jesús, xuta che: ¿Jachin chike ri taqanik ri nim uqꞌij chike konojel?
Καὶ προσελθὼν εἷς τῶν γραμματέων ἀκούσας αὐτῶν συζητούντων, ⸀ἰδὼνὅτι καλῶς ⸂ἀπεκρίθη αὐτοῖς, ἐπηρώτησεν αὐτόν· Ποία ἐστὶν ⸂ἐντολὴ πρώτη πάντων;
29 Ri Jesús xubꞌij: Ri nim taqanik chike konojel are we jun riꞌ: Winaq aꞌj Israel, chitatabꞌej chi ri Dios are xa jun Ajawxel.
⸂ἀπεκρίθη ὁ Ἰησοῦς ὅτι Πρώτη ⸀ἐστίν Ἄκουε, Ἰσραήλ, κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν κύριος εἷς ἐστιν,
30 Chaloqꞌaj ri awAjaw Dios rukꞌ ronojel awanimaꞌ, rukꞌ ronojel akꞌuꞌx, xuqujeꞌ rukꞌ ronojel achuqꞌabꞌ. Are wa riꞌ taqanik ri sibꞌalaj nim uqꞌij chike konojel.
καὶ ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης ⸀τῆςκαρδίας σουκαὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος ⸀σου.
31 Ri ukabꞌ taqanik are we jun riꞌ: Chaloqꞌaj ri ajil tzꞌaqat, jetaq ri kabꞌan chuloqꞌaxik awibꞌ at.
⸀δευτέρααὕτη· Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. μείζων τούτων ἄλλη ἐντολὴ οὐκ ἔστιν.
32 Utz ri xbꞌan la chubꞌixik, ri achi xubꞌij: Ajtij, qas tzij ri xbꞌij la, ri Dios xa jun, man kꞌo ta chi jun Dios xaq xwi ri areꞌ.
⸀καὶεἶπεν αὐτῷ ὁ γραμματεύς· Καλῶς, διδάσκαλε, ἐπʼ ἀληθείας εἶπες ὅτι εἷς ἐστιν καὶ οὐκ ἔστιν ἄλλος πλὴν αὐτοῦ·
33 Uloqꞌaxik ri Dios rukꞌ ronojel animaꞌaj, rukꞌ ronojel kuꞌx xuqujeꞌ rukꞌ ronojel chuqꞌabꞌ. Xuqujeꞌ uloqꞌaxik ri kꞌulja jetaq kubꞌan chuloqꞌaxik ribꞌ jun, kꞌo na choch ri utzujik poron sipanik xuqujeꞌ ri utzujik ri kaminaq taq awaj choch ri Dios.
καὶ τὸ ἀγαπᾶν αὐτὸν ἐξ ὅλης ⸀τῆςκαρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς ⸀συνέσεωςκαὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος καὶ τὸ ἀγαπᾶν τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν ⸀περισσότερόνἐστιν πάντων τῶν ὁλοκαυτωμάτων καὶ θυσιῶν.
34 Ri Jesús are xrilo chi ri achi xutzalij uwach ri xubꞌij ri Jesús rukꞌ etaꞌmanik xubꞌij che: Naqaj at kꞌo wi che ri ajawarem rech ri Dios. Kꞌa te riꞌ man kꞌo ta chik jun winaq xubꞌij jun jastaq che ri Jesús.
καὶ ὁ Ἰησοῦς ἰδὼν ⸀αὐτὸνὅτι νουνεχῶς ἀπεκρίθη εἶπεν αὐτῷ· Οὐ μακρὰν εἶ ἀπὸ τῆς βασιλείας τοῦ θεοῦ. καὶ οὐδεὶς οὐκέτι ἐτόλμα αὐτὸν ἐπερωτῆσαι.
35 Are tajin kuya kꞌutuꞌn ri Jesús pa ri Templo, xubꞌij chike ri winaq: ¿Jas che kakibꞌij ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik chi ri Cristo ukꞌojol ri David?
Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἔλεγεν διδάσκων ἐν τῷ ἱερῷ· Πῶς λέγουσιν οἱ γραμματεῖς ὅτι ὁ χριστὸς υἱὸς ⸂Δαυίδ ἐστιν;
36 Ri David nojinaq che ri Tyoxalaj Uxlabꞌixel che are xubꞌij: Ri Ajawxel xubꞌij che ri wAjaw: Chattꞌuyul pa ri nuwiqiqꞌabꞌ, kꞌa kinya na pa awaqan konojel ri akꞌulel.
⸀αὐτὸςΔαυὶδ εἶπεν ἐν ⸂τῷ πνεύματι τῷ ἁγίῳ· ⸀Εἶπεν⸀κύριοςτῷ κυρίῳ μου· ⸀Κάθουἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ⸀ὑποκάτωτῶν ποδῶν σου.
37 Ri David we kubꞌij Ajawxel che ri Cristo, ¿jas ta kꞌu che riꞌ ukꞌojol? Ri winaq sibꞌalaj utz xkibꞌan chutatabꞌexik ri xubꞌij ri Jesús.
⸀αὐτὸςΔαυὶδ λέγει αὐτὸν κύριον, καὶ πόθεν ⸂αὐτοῦ ἐστιν υἱός; καὶ ὁ πολὺς ὄχλος ἤκουεν αὐτοῦ ἡδέως.
38 Ri Jesús pa ri ukꞌutuꞌn xubꞌij: Chichajij iwibꞌ chike ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik. Utz kakinaꞌo kewaꞌkat pa taq ri kꞌayibꞌal kikojom ri katzꞌyaq ri karepqꞌunik, xuqujeꞌ utz kakinaꞌo kaya rutzil kiwach.
Καὶ ⸂ἐν τῇ διδαχῇ αὐτοῦ ἔλεγεν· Βλέπετε ἀπὸ τῶν γραμματέων τῶν θελόντων ἐν στολαῖς περιπατεῖν καὶ ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς
39 Utz kakinaꞌo ketꞌuyiꞌk pa taq ri nabꞌe taq tꞌuyulibꞌal pa ri Sinagoga, xuqujeꞌ are kakichaꞌ ri tꞌuyulibꞌal ri nim ubꞌantajik pa taq ri nimaqꞌij ri kesikꞌix wi.
καὶ πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ πρωτοκλισίας ἐν τοῖς δείπνοις,
40 Kakimaj ri kijastaq ri e malkaꞌnibꞌ taq ixoqibꞌ xuqujeꞌ kakibꞌan chꞌawem rech ketataj kumal nikꞌaj winaq chik. Nimalaj ri kꞌaxkꞌolal ri kape pa kiwiꞌ we achyabꞌ riꞌ kꞌo na chikiwach nikꞌaj chik.
οἱ κατεσθίοντες τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ προφάσει μακρὰ προσευχόμενοι· οὗτοι λήμψονται περισσότερον κρίμα.
41 Ri Jesús xtꞌuyiꞌk chunaqaj ri kꞌolibꞌal rech ri sipanik, xuchapleꞌj kikaꞌyexik ri winaq are kakiya ri kisipanik pa ri kꞌolibꞌal rech, ri kꞌo pa ri Templo. Sibꞌalaj e kꞌi qꞌinomabꞌ xkiya nimaꞌq taq pwaq.
Καὶ ⸀καθίσας⸀κατέναντιτοῦ γαζοφυλακίου ἐθεώρει πῶς ὁ ὄχλος βάλλει χαλκὸν εἰς τὸ γαζοφυλάκιον· καὶ πολλοὶ πλούσιοι ἔβαλλον πολλά·
42 Xopan kꞌut jun malkaꞌn ixoq, xuꞌya kanoq kebꞌ qꞌana taq pwaq ri man nim taj kilitajik.
καὶ ἐλθοῦσα μία χήρα πτωχὴ ἔβαλεν λεπτὰ δύο, ὅ ἐστιν κοδράντης.
43 Ri Jesús xusikꞌij ri utijoxelabꞌ, xubꞌij chike: Qas tzij kinbꞌij chiꞌwe, we malkaꞌn ixoq riꞌ are nim xuya chikiwach konojel.
καὶ προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ ⸀εἶπεναὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἡ χήρα αὕτη ἡ πτωχὴ πλεῖον πάντων ⸀ἔβαλεντῶν βαλλόντων εἰς τὸ γαζοφυλάκιον·
44 We nikꞌaj winaq xkiya ri jubꞌiqꞌ che ri nim ri kꞌo kukꞌ, are kꞌu we ixoq riꞌ xuya ronojel ri kꞌo rukꞌ.
πάντες γὰρ ἐκ τοῦ περισσεύοντος αὐτοῖς ἔβαλον, αὕτη δὲ ἐκ τῆς ὑστερήσεως αὐτῆς πάντα ὅσα εἶχεν ἔβαλεν, ὅλον τὸν βίον αὐτῆς.
