< Lucas 23 >
1 Xewaꞌjil kꞌu konojel ri winaq, kꞌa te riꞌ xkikꞌam bꞌik ri Jesús cho ri Pilato.
Entonces, levantándose toda la asamblea, lo llevaron a Pilato;
2 Xkichapleꞌj kꞌu utzujuxik, jewaꞌ xkibꞌij: Xqariq we achi riꞌ, tajin kuꞌsach ri winaq pa ri qatinimit, man karaj ta xuqujeꞌ kutoj ri alkabal che ri nim qꞌatal tzij pa Roma. Kubꞌij xuqujeꞌ chi are Cristo, jun taqanel.
y comenzaron a acusarlo, diciendo: “Hemos hallado a este hombre soliviantando a nuestra nación, impidiendo que se dé tributo al César y diciendo ser el Cristo Rey”.
3 Xaq jeriꞌ ri Pilato xukꞌot uchiꞌ ri Jesús: ¿La at, ri at kitaqanel ri winaq aꞌj Israel? Ri Jesús xubꞌij che: At xatbꞌinik.
Pilato lo interrogó y dijo: “¿Eres Tú el rey de los judíos?” Respondiole y dijo: “Tú lo dices”.
4 Ri Pilato kꞌut xubꞌij chike ri e kꞌamal taq bꞌe ke ri chꞌawenelabꞌ cho ri Dios pa kiwiꞌ ri winaq, xuqujeꞌ chike ri sibꞌalaj e kꞌi winaq: Maj mak kinriq chrij we achi riꞌ.
Pilato dijo a los sumos sacerdotes y a las turbas: “No hallo culpa en este hombre”.
5 Ri winaq kꞌut xkibꞌij: We achi riꞌ uchapleꞌm loq pa Galilea xuqujeꞌ pa ronojel Judea, xul kꞌa waral, rukꞌ ri ukꞌutuꞌn, kusach kikꞌuꞌx ri winaq rech ri tinimit.
Pero aquellos insistían con fuerza, diciendo: “Él subleva al pueblo enseñando por toda la Judea, comenzando desde Galilea, hasta aquí”.
6 Are xuta ri Pilato ri xbꞌix che, xuta chike ri winaq we aꞌj Galilea ri achi ri.
A estas palabras, Pilato preguntó si ese hombre era galileo.
7 Xutabꞌej kꞌu rech chi ri Jesús kel pa ri tinimit jawjeꞌ ri kaqꞌatow wi tzij ri Herodes, xuꞌtaq bꞌik je laꞌ, rumal che taq ri qꞌij riꞌ, ri Herodes kꞌo pa Jerusalén.
Y cuando supo que era de la jurisdicción de Herodes, lo remitió a Herodes, que se encontraba también en Jerusalén, en aquellos días.
8 Ri Herodes are xril ri Jesús sibꞌalaj xkiꞌkotik, rumal cher rayeꞌm karil jun nimalaj kꞌutbꞌal jetaq ri kubꞌan ri Jesús, xaq utom ri kakitzijoj ri winaq chirij ri Jesús.
Herodes, al ver a Jesús, se alegró mucho, porque hacía largo tiempo que deseaba verlo por lo que oía decir de Él, y esperaba verle hacer algún milagro.
9 Xuta kꞌu sibꞌalaj kꞌi kꞌotbꞌal chi che ri Jesús, xa ta kꞌu ne jun tzij xubꞌij ri Jesús che.
Lo interrogó con derroche de palabras, pero Él no le respondió nada.
10 Kakimol kꞌu koq umak ri e kꞌamal taq kibꞌe ri e chꞌawenelabꞌ cho ri Dios pa kiwiꞌ ri winaq, xuqujeꞌ ri aꞌjtijabꞌ rech ri taqanik, kakimol koq umak.
Entretanto, los sumos sacerdotes y los escribas estaban allí, acusándolo sin tregua.
11 Ri Herodes kꞌut xuqujeꞌ ri e rajchꞌoꞌjabꞌ chajil tinimit xkichapleꞌj uyoqꞌik ri Jesús xuqujeꞌ kaketzelaj uwach. Xetaqan kꞌu chukojik jun atzꞌyaq ri sibꞌalaj kachuplinik chirij ri Jesús, kꞌa te riꞌ xkitaq chi bꞌik junmul cho ri Pilato.
Herodes lo despreció, lo mismo que sus soldados; burlándose de Él, púsole un vestido resplandeciente y lo envió de nuevo a Pilato.
12 Ri Herodes xuqujeꞌ ri Pilato man kechꞌabꞌen ta ibꞌ kanoq, xa kꞌu che ri qꞌij riꞌ xuꞌtzirik.
Y he aquí que en aquel día se hicieron amigos Herodes y Pilato, que antes eran enemigos.
13 Xuꞌmulij kꞌu ri Pilato ri e kꞌamal taq kibꞌe ri e chꞌawenelabꞌ cho ri Dios pa kiwiꞌ ri winaq, xuqujeꞌ ri e qꞌatal taq tzij, je xuqujeꞌ ri winaq.
Convocó, entonces, Pilato a los sumos sacerdotes, a los magistrados y al pueblo,
14 Pilato xubꞌij chike ri winaq: Ix xikꞌam loq we achi riꞌ, kitzujuj chi tajin kuꞌtaqchiꞌj ri winaq che ubꞌanik itzel taq jastaq, are xinkꞌot uchiꞌ, xiwilo chi maj mak xinriq che.
y les dijo: “Habéis entregado a mi jurisdicción este hombre como que andaba sublevando al pueblo. He efectuado el interrogatorio delante vosotros y no he encontrado en Él nada de culpable, en las cosas de que lo acusáis.
15 Xuqujeꞌ qꞌalaj chi ri Herodes, maj mak xuriq chirij rumal laꞌ xutzalijisaj loq chinuwach, xaq jeriꞌ, chiwilaꞌ chi maj jun makaj xubꞌano ri rumal re yaꞌtalik kakamik.
Ni Herodes tampoco, puesto que nos lo ha devuelto; ya lo veis, no ha hecho nada que merezca muerte.
16 Rumal kꞌu la kintaqan chuchꞌayik, kꞌa te riꞌ kintzoqopij bꞌik.
Por tanto, lo mandaré castigar y lo dejaré en libertad.
17 Xa kꞌu naqꞌatal wi che ri Pilato, pa taq ri nimaqꞌij rech Pascua, kutzoqopij jun bꞌanal kꞌax.
[Ahora bien, debía él en cada fiesta ponerles a uno en libertad].
18 Are kꞌu ri winaq pa junamam xkibꞌij: Chakamisaj le achi leꞌ, are chatzoqopij ri Barrabás.
Y gritaron todos a una: “Quítanos a este y suéltanos a Barrabás”.
19 Ri Barrabás kꞌut jun achi, kojtal pa cheꞌ rumal ri kꞌax ubꞌanom pa ri tinimit, xuqujeꞌ rumal kamisanik.
Barrabás había sido encarcelado a causa de una sedición en la ciudad y por homicidio.
20 Ri Pilato rumal are karaj kutzoqopij ri Jesús xuta chi junmul chike ri winaq.
De nuevo Pilato les dirigió la palabra, en su deseo de soltar a Jesús.
21 Ri winaq kꞌut xkiraq kichiꞌ, xkibꞌij: ¡Ripoq! ¡Ripoq!
Pero ellos gritaron más fuerte, diciendo: “¡Crucifícalo, crucifícalo!”
22 Xchꞌaw chi ri Pilato churox mul, xuta chike ri winaq: ¿Jas kꞌu ri xumakuj we achi ri? Man kꞌo ta makaj ubꞌanom ri rumal ri taqalik kakamik, pune jeriꞌ kintaqan chuchꞌayik, kꞌa te riꞌ kintzoqopij bꞌik.
Y por tercera vez les dijo: “¿Pero qué mal ha hecho este? Yo nada he encontrado en él que merezca muerte. Lo pondré, pues, en libertad, después de castigarlo”.
23 Ri winaq kꞌut man xetaniꞌ ta churaqik kichiꞌ, xkita chi kakamisax ri Jesús.
Pero ellos insistían a grandes voces, exigiendo que Él fuera crucificado, y sus voces se hacían cada vez más fuertes.
24 Kꞌisbꞌal rech, ri Pilato xuya bꞌe che ri xkitoqꞌij ri winaq.
Entonces Pilato decidió que se hiciese según su petición.
25 Xutzoqopij ri achi ri xkitoqꞌij ri winaq, ri kꞌo pa cheꞌ rumal man kaniman taj chike ri qꞌatbꞌal tzij xuqujeꞌ rumal kamisanik ri ubꞌanom, xuqujeꞌ xuya bꞌe chike ri winaq kakibꞌan rukꞌ ri Jesús jas ri karaj kikꞌuꞌx.
Y dejó libre al que ellos pedían, que había sido encarcelado por sedición y homicidio, y entregó a Jesús a la voluntad de ellos.
26 Are xkikꞌam bꞌik ri Jesús pa ripik, xkibꞌij che ri jun achi ubꞌiꞌ Simón ri kel pa ri tinimit Cirene, utzalijik loq che ri uchak cho ri saq, kareqaj bꞌik ri ripbꞌal, kutereneꞌj ri Jesús.
Cuando lo llevaban, echaron mano a un cierto Simón de Cirene, que venía del campo, obligándole a ir sustentando la cruz detrás de Jesús.
27 E kꞌi winaq ri aꞌj pa ri tinimit xkitereneꞌj ri Jesús, xuqujeꞌ e kiꞌ ixoqibꞌ, ri xkitꞌikitaꞌ uwa kikꞌuꞌx. xkibꞌisoj uwach ri Jesús.
Lo acompañaba una gran muchedumbre del pueblo, y de mujeres que se lamentaban y lloraban sobre Él.
28 Ri Jesús kꞌut xtzalqꞌomijik, xubꞌij chike: Ixoqibꞌ aꞌj Jerusalén, man kiniwoqꞌej taj in, are chiwoqꞌej iwibꞌ ix, xuqujeꞌ chiꞌwoqꞌej ri iꞌwal.
Mas Jesús, volviéndose hacia ellas, les dijo: “Hijas de Jerusalén, no lloréis por Mí, sino llorad por vosotras mismas y por vuestros hijos,
29 Qas tzij kinbꞌij chiꞌwe, kuꞌriqa na qꞌotaj ri kabꞌix na, utz ke ri ixoqibꞌ ri man kekꞌojiꞌ ta kal, xuqujeꞌ ri man xetubꞌisan ta wi.
porque vienen días, en que se dirá: ¡Felices las estériles y las entrañas que no engendraron, y los pechos que no amamantaron!
30 Kakibꞌij kꞌu na chike ri juyubꞌ, Chixtzaq loq pa qawiꞌ, xuqujeꞌ kakibꞌij na chike ri juyubꞌ. Chujichꞌuqu kanoq.
Entonces se pondrán a decir a las montañas: «Caed sobre nosotros, y a las colinas: ocultadnos».
31 Rumal we kabꞌan we riꞌ, are rax ri cheꞌ, jas ta kꞌu ri man kakꞌulmataj taj are chaqiꞌj ri cheꞌ.
Porque si esto hacen con el leño verde, ¿qué será del seco?”.
32 Xuqujeꞌ ri winaq xeꞌkikꞌam bꞌik kebꞌ e bꞌanal taq kꞌax rech kekamisax xuqujeꞌ kanoq.
Conducían también a otros dos malhechores con Él para ser suspendidos.
33 Are xoꞌpan pa ri jun leꞌaj ubꞌiꞌnam Calavera, xkirip ri Jesús xuqujeꞌ ri e kebꞌ e bꞌanal taq kꞌax, jun pa ri uwiqiqꞌabꞌ ri Jesús, jun pa ri umox.
Cuando hubieron llegado al lugar llamado del Cráneo, allí crucificaron a Él, y a los malhechores, uno a su derecha, y el otro a su izquierda.
34 Xubꞌij kꞌu ri Jesús: Tataxel, kuyu la kimak, xa man ketaꞌm ta la ri kakibꞌano. Are jewaꞌ tajin kubꞌij, xoꞌk che retzꞌabꞌexik jachin kechꞌabꞌen kan ri ratzꞌyaq ri Jesús.
Y Jesús decía: “Padre, perdónalos, porque no saben lo que hacen”. Entretanto, hacían porciones de sus ropas y echaron suertes.
35 Are kꞌu ri winaq kakikaꞌyej apanoq ri Jesús, ri e qꞌatal taq tzij kꞌut kakiyoqꞌ apanoq ri Jesús, xkibꞌij: Xuꞌkol ya nikꞌaj winaq chik. We kꞌu qas are Cristo, ri chaꞌtalik, chukolo xuqubꞌa ribꞌ.
Y el pueblo estaba en pie mirándolo, mas los magistrados lo zaherían, diciendo: “A otros salvó; que se salve a sí mismo, si es el Cristo de Dios, el predilecto”.
36 Xeqet xuqujeꞌ ri ajchꞌoꞌjabꞌ chajil tinimit, xkichapleꞌj uyoqꞌik ri Jesús, xkitzuj kꞌu vinagre che.
También se burlaron de Él los soldados, acercándose, ofreciéndole vinagre y diciendo:
37 Xkibꞌij che: Chakolo awibꞌ we at riꞌ ri at kirey ri winaq aꞌj Israel.
“Si Tú eres el rey de los judíos, sálvate a Ti mismo”.
38 Kojom kꞌu jun tzꞌibꞌatalik puꞌwiꞌ ri Jesús, ri kubꞌij: ARE WAꞌ RI KIREY RI WINAQ AꞌJ ISRAEL.
Había, empero, una inscripción sobre Él, en caracteres griegos, romanos y hebreos: “El rey de los judíos es Este”.
39 Jun chike ri e bꞌanal taq kꞌax, ri riptalik xuchapleꞌj uyoqꞌik ri Jesús, xubꞌij che: ¿La man kꞌu at riꞌ ri at Cristo? Chakolo awibꞌ xuqujeꞌ chujakolo uj.
Uno de los malhechores suspendidos, blasfemaba de Él, diciendo: “¿No eres acaso Tú el Cristo? Sálvate a Ti mismo, y a nosotros”.
40 Ri jun bꞌanal kꞌax chik xuyaj ri rachiꞌl xubꞌij: ¿Man kaxiꞌj ta ne lo awibꞌ cho ri Dios, pune tajin kaqꞌat tzij paꞌwiꞌ?
Contestando el otro lo reprendía y decía: “¿Ni aún temes tú a Dios, estando en pleno suplicio?
41 Ri uj qas taqal chaqe we qꞌatoj tzij kabꞌan chaqe, rumal are tajin kaqatoj ri qamak, are kꞌu we achi riꞌ, maj etzelal ubꞌanom.
Y nosotros, con justicia; porque recibimos lo merecido por lo que hemos hecho; pero Este no hizo nada malo”.
42 Kꞌa te riꞌ xubꞌij che ri Jesús: Chinnaꞌtaj che la are kape la pa ri ajawarem e la.
Y dijo: “Jesús, acuérdate de mí, cuando vengas en tu reino”.
43 Ri Jesús xubꞌij che: Qas tzij kinbꞌij chawe, kamik katkꞌojiꞌ na wukꞌ pa ri jeꞌlalaj kꞌolibꞌal.
Le respondió: “En verdad, te digo, hoy estarás conmigo en el Paraíso”.
44 Ri uwachulew kꞌut xmuqiꞌ pa ri qꞌequꞌmal, xchapleꞌtaj pa ri unikꞌaj qꞌij kꞌa pa ri unikꞌaj ri bꞌenaq qꞌij.
Era ya alrededor de la hora sexta, cuando una tiniebla se hizo sobre toda la tierra hasta la hora nona,
45 Xchup ri qꞌij, xuqujeꞌ xjisjobꞌ pa kebꞌ ri tasbꞌal upam ri tyoxalaj kꞌolibꞌal ri kꞌo pa ri Templo re ri Dios.
eclipsándose el sol; y el velo del templo se rasgó por el medio.
46 Are kꞌu ri Jesús rukꞌ chuqꞌabꞌ xuraq uchiꞌ, xubꞌij: Tat, kinwuqxaꞌnij ri wanimaꞌ pa ri qꞌabꞌ la, kꞌa te riꞌ xkamik.
Y Jesús clamó con gran voz: “Padre, en tus manos entrego mi espíritu”. Y, dicho esto, expiró.
47 Ri kinimaꞌqil ri ajchꞌoꞌjabꞌ chajil tinimit, are xril ri xkꞌulmatajik, xuqꞌijilaꞌj ri Dios, xubꞌij: Qas tzij sibꞌalaj sukꞌ waꞌ we achi riꞌ.
El centurión, al ver lo ocurrido, dio gloria a Dios, diciendo: “¡Verdaderamente, este hombre era un justo!”
48 Konojel kꞌu ri winaq ri xkimulij kibꞌ che rilik ri xkꞌulmatajik, kakitꞌikitaꞌ ri uwo kikꞌuꞌx
Y todas las turbas reunidas para este espectáculo, habiendo contemplado las cosas que pasaban, se volvían golpeándose los pechos.
49 Are kꞌu ri winaq ri ketaꞌm uwach ri Jesús xuqujeꞌ ri ixoqibꞌ ri xkitereneꞌj loq are xel loq pa Galilea, kakikaꞌyej apanoq, naj e kꞌo wi che.
Mas todos sus conocidos estaban a lo lejos —y también las mujeres que lo habían seguido desde Galilea— mirando estas cosas.
50 Kꞌo kꞌu jun achi, jun utz achi, sukꞌ ranimaꞌ, ubꞌiꞌnam José, kachiꞌl ri e kꞌamal taq bꞌe.
Y había un varón llamado José, que era miembro del Sanhedrín, hombre bueno y justo
51 Man xukꞌam ta kꞌu uqꞌabꞌ rukꞌ ri kichomanik ri rachiꞌl, xuqujeꞌ rukꞌ ri xenoꞌjinik. Ri achi riꞌ kel pa ri tinimit Arimatea, rayeꞌm ri upetibꞌal ri ajawarem rech ri Dios.
—que no había dado su asentimiento, ni a la resolución de ellos ni al procedimiento que usaron—, oriundo de Arimatea, ciudad de los judíos, el cual estaba a la espera del reino de Dios.
52 We achi riꞌ xuta ri ubꞌaqil ri Jesús che ri Pilato rech kuꞌmuqu kanoq.
Este fue a Pilato y le pidió el cuerpo de Jesús.
53 Are xqasataj loq rumal, xubꞌolqꞌotij bꞌik pa ri jun atzꞌyaq bꞌantal che lino, xuꞌya kan pa ri muqbꞌal ri kꞌo pa ri jun abꞌaj, jawjeꞌ xa ta ne jun winaq muqtal chilaꞌ.
Y habiéndolo bajado, lo envolvió en una mortaja y lo depositó en un sepulcro tallado en la roca, donde ninguno había sido puesto.
54 We qꞌij riꞌ are qꞌij rech bꞌanbꞌal taq jastaq rech ri qꞌij rech uxlanem, ri jubꞌiqꞌ karaj kachapleꞌtajik.
Era el día de la Preparación, y comenzaba ya el sábado.
55 Ri ixoqibꞌ ri xeteriꞌ loq chirij ri Jesús are xel loq pa Galilea xkitereneꞌj bꞌik ri José, xeꞌkilaꞌ jawjeꞌ kamuqiꞌ wi kan ri Jesús, xuqujeꞌ jas kabꞌan kan che ri ubꞌaqil pa ri jul.
Las mujeres venidas con Él de Galilea, acompañaron ( a José ) y observaron el sepulcro y la manera cómo fue sepultado Su cuerpo.
56 Kꞌa te riꞌ xetzalij cho kachoch, xkitzukuj ri kꞌokꞌalaj taq kunabꞌal. Kꞌa te riꞌ xuxlanik jetaq ri kubꞌij ri taqanik.
Y de vuelta, prepararon aromas y ungüento. Durante el sábado se estuvieron en reposo, conforme al precepto.