< Mani'zanti Mofo Nanekee 22 >
1 Vahe'mo'ma knare kagi'ma kami'zamo'a, rama'a fenoma ante'zana agatere'ne. Hagi vahe'mo'ma kagri'ma kavesigante zamo'a, goline silvanena agatere'ne.
La bonne réputation est préférable aux grandes richesses, et une bonne estime à l'argent et à l'or.
2 Feno vahe'ene amunte omane vahe'enena, Ra Anumzamo ana tarega vahera tro huzanantege'ne mani'na'e.
Le riche et le pauvre se rencontrent; celui qui les a faits l'un et l'autre, c'est l'Éternel.
3 Antahi ankere antahi'zane vahe'mo'a, hazenke zama ne-esigeno'a negeno maniganesigeno agateregahianagi, knare antahizama omane vahe'mo'a, hazenkema fore'ma nehanigeno'a, negeno vuno ana hazenkezana erino knazampina manigahie.
L'homme bien avisé prévoit le mal, et se met à l'abri; mais les simples passent outre, et en portent la peine.
4 Agra'a avufga anteramino nemanino, Ra Anumzamofonku'ma koro hunteno, agorga'ama mani'zamo'a, rama'a fenoza nentesankeno kagia husga nehanagenka, za'za kna manigahane.
Le fruit de l'humilité et de la crainte de l'Éternel, c'est la richesse, la gloire et la vie.
5 Akrahe krahe avu'ava ene vahe'ma nevaza kampina, ave'ave zane vahe'ma azeri kukone me'ne. Hianagi iza'o agra'ama kegavama himo'a afete nemanie.
Il y a des épines et des pièges dans la voie du pervers; celui qui garde son âme, s'en éloignera.
6 Mofavreka'a knare kante'ma vu'za rempi humigeno knare kante nevuno, rama hanuno'a, ana avu'avara atreno rukrehe osino.
Instruis le jeune enfant selon la voie qu'il doit suivre; lors même qu'il sera devenu vieux, il ne s'en éloignera point.
7 Feno vahe'mo'za zamunte omne vahera, kegava hunezamantaze. Hagi zagoma nofi'ma nehaza vahe'mo'za zago'ama nofi'ma haza ne'mofo kazokazo eri'za vahe nemanize.
Le riche dominera sur les pauvres, et celui qui emprunte sera serviteur de l'homme qui prête.
8 Kefozama krinenimo'a, henka ne'zama'a hazenke'za kafigahie. Hagi vahe'ma zamazeri havizama nehia himamu'amo'a, vagaregahie.
Celui qui sème la perversité, moissonnera la vanité, et la verge de sa fureur prendra fin.
9 Iza'o zamunte'ma omane naga'ma muse zampinti'ma ne'zama zamisia vahera, Ra Anumzamo'a asomu huzamantegahie.
L'œil bienfaisant sera béni, parce qu'il aura donné de son pain au pauvre.
10 Kehu haviza hu vahera zamahe anati atrenkeno, vahe'ma huhavizama hu'zane, ha'ma hu'zane, fragema hu'zana vagareno.
Chasse le moqueur, et la dispute s'en ira, la querelle et l'outrage cesseront.
11 Agu'amo'ma agru nehanigeno, fru kema huzanku avenesisimo'a, kini ne'mofo rone'a manigahie.
Le roi est ami de celui qui aime la pureté du cœur, et qui a de la grâce dans ses discours.
12 Ra Anumzamo'a antahi'zama erizante avu'a anteno kegava nehianagi, hazenke vahe'mofo kea erinetre.
Les yeux de l'Éternel protègent la sagesse; mais il confond les paroles du perfide.
13 Feru vahe'mo'a amanage nehie, megi'a laioni mani'neankino, vanuana nahe frigahie huno nehie.
Le paresseux dit: Le lion est là dehors; je serais tué par les rues.
14 Savri a'mofo agipinti'ma ne-ea kemo'a, muri kankna hu'ne, izano Ra Anumzamo'ma arimpa hentesimo'a, ana muri kampi tamigahie.
La bouche des étrangères est une fosse profonde; celui contre qui l'Éternel est irrité, y tombera.
15 Mofavremofo agu'afina negi'nagi avu'avazamo avitegahianagi, kanoma amino azeri fatgoma hu'zamo ana avu'ava zampintira azeri arukrahe hugahie.
La folie est attachée au cœur de l'enfant; mais la verge du châtiment l'éloignera de lui.
16 Fenozami mago'ane eri rama'a hunaku'ma zamunte omane vahe kna zamiza zamazeri haviza nehaza vahe'ene, feno vahe'ma musezama nezamiza vahe'mokizmia, zamuntera omanegahie.
Celui qui fait tort au pauvre pour s'enrichir, donne au riche, pour n'aboutir qu'à l'indigence.
17 Knare antahi'zane vahe'mofo kere kagesa antenka antahise nehunka, nagrama rempima hugamisuaza huo.
Prête ton oreille, et écoute les paroles des sages; applique ton cœur à ma science.
18 Na'ankure anankemo'a knare hu'neankinka kagu'afi erintenankeno ana kemo'a, kagitera me'ne'na kea hutere hugahane.
Car il est bon que tu les gardes au-dedans de toi, et qu'elles restent présentes sur tes lèvres.
19 Nagra menina rempi hunegamugu, nentahinka Ra Anumzamofonte kagranena kamentinti huo.
Je te le fais entendre aujourd'hui à toi-même, afin que ta confiance soit en l'Éternel.
20 Nagra 30'a knare kegaga krentegantenofina, kavumro kene, antahiza eri zamofo naneke kregaminoankinka,
N'ai-je pas déjà écrit pour toi sur le conseil et sur la science,
21 ama ana kereti tamage kea rempi hunka antahinenka, iza'o tamage kegu'ma hugantenigenka e'nesamofona fatgo'are kenona ome asamigahane.
Pour t'enseigner des choses sûres, des paroles de vérité; afin que tu répondes par des paroles de vérité à ceux qui te consultent?
22 Zamunte omane vahe'mokizmi zana ohanareho, na'ankure zamagra zamunte omane vahe mani'naze. Hagi zamunte omanesige'zama atupama hu'nesaza vahera, keagarera zamavarenteta zamazeri havizana osiho.
Ne pille point le pauvre, parce qu'il est pauvre, et n'opprime point l'affligé à la porte.
23 Na'ankure Ra Anumzamo'a, zamunte omane vahera zamahokeno zamazeri havizama hanaza vahe'mokizmia, zamazeri haviza hugahie.
Car l'Éternel plaidera leur cause, et pillera l'âme de ceux qui les auront pillés.
24 Arimpa hevava vahera rone huonto, ame huno rimpahe vahe'enena tagro oto,
Ne sois point le compagnon de l'homme colère, et ne va point avec l'homme furieux;
25 ru ana vahe zamavu'zamava enerisankeno, kukomo kazeriankna huno kagu'a kazeri haviza hugahie.
De peur que tu n'apprennes ses voies, et qu'elles ne soient un piège pour ton âme.
26 Mago vahera huvempa hunka mago'za hugantegahue osuo. Hagi ru vahe'mo'ma nofi'ma hu'nesigenka, ana nofi'ma hu'nea zana nagra vakanentegahue hunka osuo.
Ne sois point de ceux qui frappent dans la main, ni de ceux qui cautionnent pour les dettes.
27 Anama nofi'ma hu'nesaza zama apa osesanke'za miko zanka'ane, tafe'ma masinkama nemasesana zanena eri vagaregahaze.
Si tu n'avais pas de quoi payer, voudrais-tu qu'on prît ton lit de dessous toi?
28 Tamagehe'mo'za ko'ma re'nenaza kanagi kana, akasi kantutretma rumofo mopa eri havia osiho.
Ne déplace point la borne ancienne que tes pères ont posée.
29 Eri'zama eri antahi'zama eri'nea ne'mofo eri'zana negano? Agra kini vahe'mokizmi eri'za vahe nemanino, agi omane vahe'mofo eri'za vahera omanigahie.
As-tu vu un homme habile dans son travail? Il sera au service des rois, et non à celui de gens d'une condition obscure.