Ruku 4
1 Jisasi'a Jodani timpi mono ti fretegeno, Ruotage Avamumo agu'afi efre viteno avareno ka'ma kopi vu'ne.
Ἰησοῦς δὲ πλήρης πνεύματος ἁγίου ὑπέστρεψεν ἀπὸ τοῦ Ἰορδάνου καὶ ἤγετο ἐν τῷ πνεύματι (ἐν τῇ ἐρήμῳ *N(k)O*)
2 Hagi 40'a zageferupi Satana mago agi'a hankromofo kvamo, ne'za a'o huno mani'nea kna'afi Jisasina revatga hu'ne. Anama nehigeno Jisasi'a agaku hu'ne.
ἡμέρας τεσσεράκοντα πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ διαβόλου. καὶ οὐκ ἔφαγεν οὐδὲν ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, καὶ συντελεσθεισῶν αὐτῶν (ὕστερον *K*) ἐπείνασεν.
3 Sata'a amanage huno Jisasinkura hu'ne, Kagrama Anumzamofo mofavre mani'nesnunka ama havegura breti fore huo hunka hugeno breti fore hino.
(Καὶ *k*) εἶπεν (δὲ *no*) αὐτῷ ὁ διάβολος· εἰ υἱὸς εἶ τοῦ θεοῦ, εἰπὲ τῷ λίθῳ τούτῳ ἵνα γένηται ἄρτος.
4 Jisasi'a ana kemofo nona'a amanage hu'ne, Avontafepi anage huno krentene. Vahe'mo'za breti nesafintikera zmasimura e'origahaze huno krente'ne. (Diu-Kas 8:3)
καὶ ἀπεκρίθη πρὸς αὐτὸν (ὁ *no*) Ἰησοῦς (λέγων· *k*) γέγραπται ὅτι οὐκ ἐπ᾽ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ὁ ἄνθρωπος (ἀλλ᾽ ἐπὶ παντὶ ῥήματι θεοῦ. *KO*)
5 Sata'a Jisasina avareno za'za agonare marerino, maka ama mopafima me'nea ranra kumatamina ame huno averi'ne.
Καὶ ἀναγαγὼν αὐτὸν (ὁ *k*) (διάβολος εἰς ὄρος ὑψηλὸν *K*) ἔδειξεν αὐτῷ πάσας τὰς βασιλείας τῆς οἰκουμένης ἐν στιγμῇ χρόνου
6 Ana huteno Sata'a amanage huno asami'ne, maka'zana nagrike kvafi me'neankina, ama ana makazana kamigahue. Na'ankure ama ana mikazana, izano aminaku'ma hanumofona amane amigahue.
καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ διάβολος· σοὶ δώσω τὴν ἐξουσίαν ταύτην ἅπασαν καὶ τὴν δόξαν αὐτῶν, ὅτι ἐμοὶ παραδέδοται καὶ ᾧ (ἐὰν *NK(o)*) θέλω δίδωμι αὐτήν·
7 E'ina hu'negu kagrama krenarenka mono hunantesankena, ama ana maka'zana kaminugeno kagriza segahie huno higeno,
σὺ οὖν ἐὰν προσκυνήσῃς ἐνώπιον (ἐμοῦ *N(k)O*) ἔσται σοῦ (πᾶσα. *N(k)O*)
8 Jisasi'a ananke nona'a anage huno hu'ne, Avontafepina anage huno krente'ne, Kagra ranka'a Anumzamofo monora hunentenka, agri eri'zanke erigahane huno krente'ne. (Diu-Kas 6:13)
καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ (ὕπαγε *KO*) (ὀπίσω μου Σατανᾶ· *K*) γέγραπται· (γὰρ *k*) κύριον τὸν θεόν σου προσκυνήσεις καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις.
9 Anante Sata'a Jisasina avareno Jerusalemi kumate vuno, ra mono nomofo amumpare ome nenteno, amanage huno asami'ne, Kagra Anumzamofo mofavre mani'nenunka fenamufi takauro,
(Καὶ *k*) Ἤγαγεν (δὲ *no*) αὐτὸν εἰς Ἰερουσαλὴμ καὶ ἔστησεν (αὐτὸν *ko*) ἐπὶ τὸ πτερύγιον τοῦ ἱεροῦ καὶ εἶπεν αὐτῷ· εἰ (ὁ *k*) υἱὸς εἶ τοῦ θεοῦ, βάλε σεαυτὸν ἐντεῦθεν κάτω·
10 na'ankure avontafepina anage huno krente'ne, Anumzamo'a ankero vahe'a huzmantenke'za kva hugantesageno,
γέγραπται γὰρ ὅτι τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ ἐντελεῖται περὶ σοῦ τοῦ διαφυλάξαι σε·
11 havemo'a kagia taga hu'zanku zamazampi kavresga hanageno, kagia taga osugahie huno krente'ne, (Sam-Zga 91:11-12)
καὶ ὅτι ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσίν σε, μήποτε μήποτε προσκόψῃς πρὸς λίθον τὸν πόδα σου.
12 Jisasi'a ana kemofo nona'a anage huno asami'ne, Avontafepi anage huno krente'ne, Ranka'a Anumzamofona rehenka onko huno hu'ne. (Diu-Kas 6:16)
Καὶ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς ὅτι εἴρηται· οὐκ ἐκπειράσεις κύριον τὸν θεόν σου.
13 Sata'ma mika revatga huvagareteno, henka'a kankamuma fore hanigeno revatga hanigu atreno vu'ne.
καὶ συντελέσας πάντα πειρασμὸν ὁ διάβολος ἀπέστη ἀπ᾽ αὐτοῦ ἄχρι καιροῦ.
14 Jisasi'a ete Galili mopare Avamumofo hihamufi vigeno, agenke'amo ana mopafina vuno eno hu'ne.
Καὶ ὑπέστρεψεν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῇ δυνάμει τοῦ πνεύματος εἰς τὴν Γαλιλαίαν, καὶ φήμη ἐξῆλθεν καθ᾽ ὅλης τῆς περιχώρου περὶ αὐτοῦ.
15 Ana nehuno Jisasi'a, agafa huno osi mono no zimifi mono kea nehige'za, agi erisga hu'naze.
καὶ αὐτὸς ἐδίδασκεν ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν δοξαζόμενος ὑπὸ πάντων.
16 Hagi Jisasi'a nenama hu'nea kumate Nazarete eno, nehiaza huno mani fruhu knazupa (sabat) osi mono nompi marerino avontafe hamprinaku o'netige'za,
Καὶ ἦλθεν εἰς (τὴν *k*) Ναζαρὰ οὗ ἦν τεθραμμένος, καὶ εἰσῆλθεν κατὰ τὸ εἰωθὸς αὐτῷ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῶν σαββάτων εἰς τὴν συναγωγὴν καὶ ἀνέστη ἀναγνῶναι.
17 Kasnampa ne' Aisaia avontafe regazarinte'naza eri'za eme nemizageno, eri vakanereno, hakreno amanage huno kre'nea ke hampri'ne,
καὶ ἐπεδόθη αὐτῷ βιβλίον τοῦ προφήτου Ἠσαΐου· καὶ (ἀναπτύξας *NK(o)*) τὸ βιβλίον εὗρεν τὸν τόπον οὗ ἦν γεγραμμένον
18 Ramofo avamumo Nagrane emani'ne. Na'ankure agra huhampri nanteno, zamunte omane vahepi Knare Musenkea huama huo huno hunante'ne. Agra hunanteno huama hugeno, kinafi mani'nesaza vahe'mo'za katufe'za nevnageno, zamu suhu vahe'mo'za negesageno, vahe'mo'za zamazeri haviza nehanaza nagamoza fru hu'za nemanisagena,
πνεῦμα κυρίου ἐπ᾽ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέν με (εὐαγγελίσασθαι *N(k)O*) πτωχοῖς, ἀπέσταλκέν με (ἰὰσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν *K*) κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, ἀποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει,
19 Ramo tamaza huno tamazeri so'ema hiazankura huama hu'na tmasaminaku e'noe. (Ais 61:1-2.)
κηρύξαι ἐνιαυτὸν κυρίου δεκτόν.
20 Anage huno hampriteno, ana avontafe regazarino, avontafemofo kva ne' nemino manige'za, ana osi mono nompi mani'namo'za zamua Agri kete'za mani'naze.
καὶ πτύξας τὸ βιβλίον ἀποδοὺς τῷ ὑπηρέτῃ ἐκάθισεν, καὶ πάντων οἱ ὀφθαλμοὶ ἐν τῇ συναγωγῇ ἦσαν ἀτενίζοντες αὐτῷ.
21 Ana huteno agafa huno zamasmi'ne, Amama hamprugetma antahiza kemofo avufa'a meni fore nehie.
ἤρξατο δὲ λέγειν πρὸς αὐτοὺς ὅτι σήμερον πεπλήρωται ἡ γραφὴ αὕτη ἐν τοῖς ὠσὶν ὑμῶν.
22 Hagi maka vahe'mo'za knare kema hia kegura antri nehu'za, mago'ene ontahige antahige nehu'za, ama Josefe mofavre omaninefi? hu'za nehazageno,
καὶ πάντες ἐμαρτύρουν αὐτῷ καὶ ἐθαύμαζον ἐπὶ τοῖς λόγοις τῆς χάριτος τοῖς ἐκπορευομένοις ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ καὶ ἔλεγον· (οὐχὶ *N(k)O*) υἱός ἐστιν (ὁ *ko*) Ἰωσὴφ οὗτος;
23 Jisasi'a anage huno zamasami'ne, Tamage hutma huvame kea hunantegahaze. Tusa ne'moka kagra kavufa kazeri knare huo! Nehuno anage hu'ne, Kapeniamu kumate kaguvazama erifore hu'nanketa antahi'nonanki, e'i anazana kumaka'are huo hutma hugahaze.
καὶ εἶπεν πρὸς αὐτούς· πάντως ἐρεῖτέ μοι τὴν παραβολὴν ταύτην· ἰατρέ, θεράπευσον σεαυτόν· ὅσα ἠκούσαμεν γενόμενα (εἰς *N(k)O*) (τὴν *NK(o)*) Καφαρναούμ, ποίησον καὶ ὧδε ἐν τῇ πατρίδι σου.
24 Tamage hu'na neramasamue. Magore huno kasnampa vahe'mofona kuma'afinti vahe'mo'za ke'a antahi omigahaze.
Εἶπεν δέ· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς προφήτης δεκτός ἐστιν ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ.
25 Hianagi tamage hu'na neramasamue, Israeli vahepina rama'a kento'ane Elaija knafina mani'nageno, monafinti 3'a kafugi 6si'a ikana kora origeno, tusi agate'za maka mopafina fore hu'ne.
ἐπ᾽ ἀληθείας δὲ λέγω ὑμῖν· πολλαὶ χῆραι ἦσαν ἐν ταῖς ἡμέραις Ἠλίου ἐν τῷ Ἰσραὴλ ὅτε ἐκλείσθη ὁ οὐρανὸς ἐπὶ ἔτη τρία καὶ μῆνας ἕξ, ὡς ἐγένετο λιμὸς μέγας ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν·
26 Ana hu'neanagi Elaijana huntegeno Israeli mani'naza kento a'nerera ovu'neanki, rurega kento ate huntegeno Sarefati kumate Saidoni mopare vu'ne. (Jem 5:17-18, 1 Kin 17:1-16.)
καὶ πρὸς οὐδεμίαν αὐτῶν ἐπέμφθη Ἠλίας εἰ μὴ εἰς Σάρεπτα τῆς (Σιδωνίας *N(k)O*) πρὸς γυναῖκα χήραν.
27 Hanki Israeli mopafina, rama'a fugo namuma zmare'nea vahera kasnampa ne' Elisa knafina mani'nazanagi, mago'mofone huno ana vahepina fugo namumo'a vagareonte'neanki, Siria ne' Nemaninke ana fugo namumo'a vagarentene. (2 Kin 5:1-14.)
καὶ πολλοὶ λεπροὶ ἦσαν ἐν τῷ Ἰσραὴλ ἐπὶ Ἐλισαίου τοῦ προφήτου· καὶ οὐδεὶς αὐτῶν ἐκαθαρίσθη εἰ μὴ Ναιμὰν ὁ Σύρος.
28 Anage hige'za, osi mono nompi mani'naza maka vahe'mo'za nentahiza tusiza hu'za zamarimpa ahente'naze.
Καὶ ἐπλήσθησαν πάντες θυμοῦ ἐν τῇ συναγωγῇ ἀκούοντες ταῦτα·
29 Zamagra oti'za Jisasina rankumateti retufe'za, kuma zamimofo zava ankinareti aretufe atrenaku vu'naze.
καὶ ἀναστάντες ἐξέβαλον αὐτὸν ἔξω τῆς πόλεως καὶ ἤγαγον αὐτὸν ἕως (τῆς *k*) ὀφρύος τοῦ ὄρους ἐφ᾽ οὗ ἡ πόλις ᾠκοδόμητο αὐτῶν (ὥστε *N(k)O*) κατακρημνίσαι αὐτόν.
30 Hianagi Jisasi'a amu'no zimifinti nezamatreno vu'ne.
αὐτὸς δὲ διελθὼν διὰ μέσου αὐτῶν ἐπορεύετο.
31 Ana huteno Kapaneamu rankumate Galili kaziga uramino umani'neno, mani fruhu knarera (sabat) mono kea rempi huzami'ne.
Καὶ κατῆλθεν εἰς Καφαρναοὺμ πόλιν τῆς Γαλιλαίας καὶ ἦν διδάσκων αὐτοὺς ἐν τοῖς σάββασιν.
32 Zamagra rempima huzamia kegu zmagogogu hu'naze. Na'ankure hanave'a me'nea vahe'mo'ma nehiaza huno rempi huzamine.
καὶ ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ ὅτι ἐν ἐξουσίᾳ ἦν ὁ λόγος αὐτοῦ.
33 Hanki osi mono nompina agru osu havi avamumo agu'a fre'nea vahemo mani'neno, ranke huno kezati'ne.
καὶ ἐν τῇ συναγωγῇ ἦν ἄνθρωπος ἔχων πνεῦμα δαιμονίου ἀκαθάρτου, καὶ ἀνέκραξεν φωνῇ μεγάλῃ·
34 Ee! Tatregeta mani'maneno Nazareti Jisasiga, Kagra tazeri haviza hu'naku ne-eampi? Nagra antahi'noe, Kagra izage, Kagra Anumzamofona Ruotage hu'namoke!
(λέγων *ko*) ἔα, τί ἡμῖν καὶ σοί, Ἰησοῦ Ναζαρηνέ; ἦλθες ἀπολέσαι ἡμᾶς; οἶδά σε τίς εἶ, ὁ ἅγιος τοῦ θεοῦ.
35 Hianagi Jisasi'a kesuno, Kea osu atrenka atiramio! Higeno havi avamumo'a ana nera amuno zimifi rutraka hunetreno, azeri haviza osu atiramino vu'ne.
καὶ ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς λέγων· φιμώθητι καὶ ἔξελθε (ἀπ᾽ *N(k)O*) αὐτοῦ. καὶ ῥῖψαν αὐτὸν τὸ δαιμόνιον εἰς τὸ μέσον ἐξῆλθεν ἀπ᾽ αὐτοῦ μηδὲν βλάψαν αὐτόν.
36 Ana nehige'za mafka vahe'mo'za antri nehu'za zamagogogu nehu'za ke ohumi ahumi hu'za anage hu'naze. Nankna hihamu'ane ke ama ne'mo'a nehie? Na'ankure agi me'nea vahe'mo nehiaza huno tusi'a hihamu hanave'areti, agru osu havi avamura huntegeno ke'a antahino atineramie!
καὶ ἐγένετο θάμβος ἐπὶ πάντας, καὶ συνελάλουν πρὸς ἀλλήλους λέγοντες· τίς ὁ λόγος οὗτος ὅτι ἐν ἐξουσίᾳ καὶ δυνάμει ἐπιτάσσει τοῖς ἀκαθάρτοις πνεύμασιν, καὶ ἐξέρχονται;
37 Ana higeno Jisasi agenke'amo'a ana mopa kagiafina vuno eno huvagare'ne.
Καὶ ἐξεπορεύετο ἦχος περὶ αὐτοῦ εἰς πάντα τόπον τῆς περιχώρου.
38 Jisasi'a ana osi mono nompinti atiramino Saimon nompi ufre'ne. Saimoni nenemo'a avufga teve ha kri erino mase'nege'za, aza haniegu Jisasina asami'naze.
Ἀναστὰς δὲ (ἀπὸ *N(k)O*) τῆς συναγωγῆς εἰσῆλθεν εἰς τὴν οἰκίαν Σίμωνος. (ἡ *k*) πενθερὰ δὲ τοῦ Σίμωνος ἦν συνεχομένη πυρετῷ μεγάλῳ, καὶ ἠρώτησαν αὐτὸν περὶ αὐτῆς.
39 Jisasi'a ana a'te vuno, teveha kri huntegeno fanane higeno, ame huno ana a'mo'a otino ne'za kre'zmante'ne.
καὶ ἐπιστὰς ἐπάνω αὐτῆς ἐπετίμησεν τῷ πυρετῷ, καὶ ἀφῆκεν αὐτήν· παραχρῆμα δὲ ἀναστᾶσα διηκόνει αὐτοῖς.
40 Zage uramino kinaga sege'za, ruzahu ruzahu kri eri'za mase'naza vahe'mokizmia, naga'zmimo'za zamavare'za Jisasinte e'naze. Ageno magoke magoke'mofona azanu zamako hutere huno zamazeri knamaregeno, ana krizmimo atre zamante'ne.
Δύνοντος δὲ τοῦ ἡλίου (ἅπαντες *N(k)O*) ὅσοι εἶχον ἀσθενοῦντας νόσοις ποικίλαις ἤγαγον αὐτοὺς πρὸς αὐτόν· ὁ δὲ ἑνὶ ἑκάστῳ αὐτῶν τὰς χεῖρας (ἐπιτιθεὶς ἐθεράπευεν *N(k)O*) αὐτούς.
41 Ana hukna huno rama'a vahepinti, havi avamutamina huzmantege'za atinerami'za ranke hu'za, Kagra Anumzamofo mofavre! Hu'neanagi Agra zamazeri korino, e'inage osiho huno hu'ne. Na'ankure Kraisi'e hu'za zamagra ko antahi'nazageno'e.
ἐξήρχετο δὲ καὶ δαιμόνια ἀπὸ πολλῶν (κραυγάζοντα *N(k)O*) καὶ λέγοντα ὅτι σὺ εἶ (ὁ χριστὸς *K*) ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ. καὶ ἐπιτιμῶν οὐκ εἴα αὐτὰ λαλεῖν ὅτι ᾔδεισαν τὸν χριστὸν αὐτὸν εἶναι.
42 Jisasi'a maseno ko' atigeno ka'ma moparega vu'nege'za, vahe'mo'za hakre'za ome ke'za erifore nehu'za tagrane manigahananki, tatrenka ovuo hu'za kazigazi hu'za antahige'naze.
Γενομένης δὲ ἡμέρας ἐξελθὼν ἐπορεύθη εἰς ἔρημον τόπον, καὶ οἱ ὄχλοι (ἐπεζήτουν *N(k)O*) αὐτὸν καὶ ἦλθον ἕως αὐτοῦ καὶ κατεῖχον αὐτὸν τοῦ μὴ πορεύεσθαι ἀπ᾽ αὐτῶν.
43 Hianagi Jisasi'a anage huno zamasami'ne, Nagra Anumzamofo kuma'mofo knare musenkea aruga'a kumapine huama hu'na vugahue. E'ina agafare Anumzamo'a hunantege'na ama mopafina e'noe.
ὁ δὲ εἶπεν πρὸς αὐτοὺς ὅτι καὶ ταῖς ἑτέραις πόλεσιν εὐαγγελίσασθαί με δεῖ τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ, ὅτι (ἐπὶ *N(k)O*) τοῦτο (ἀπεστάλην. *N(k)O*)
44 Anage nehuno mago'ene Judia osi mono nontamimpi vuno, vahera mono kea ome zmasamino vano hu'ne.
καὶ ἦν κηρύσσων (εἰς τὰς συναγωγὰς *N(k)O*) τῆς (Ἰουδαίας. *N(K)O*)
