3 Mose 25
1 Ra Anumzamo'a Sainai agonare Mosesena asamino, anage hu'ne,
Verder sprak de HEERE tot Mozes, aan den berg Sinai, zeggende:
2 Israeli vahera amanage hunka zamasamio, Nagrama tamisua mopafima ufresuta 7ni kafurera atrenkeno mopamo'a manigasa hinketa, magozane huta mopafina onkrinkeno mopamo'a Ra Anumzamofo Sabati'e huno mane fru huno mago kafu meno.
Spreek tot de kinderen Israels, en zeg tot hen: Wanneer gij zult gekomen zijn in dat land, dat Ik u geve, dan zal dat land rusten, een sabbat den HEERE.
3 Hagi 6si'a kafufina mopatamifina avimza neseta, waini azankunara akafrita erise nehuta, hoza hamaregahaze.
Zes jaren zult gij uw akker bezaaien, en zes jaren uw wijngaard besnijden, en de inkomst daarvan inzamelen.
4 Hianagi 7ni kafua Sabati kafugino mopamo'a atrenkeno mane fruhu huno Ra Anumzamo'nare meno. Hagi ana kafufina hoza e'orige, waini azankunara akafrita eri fatgoa osugahaze.
Doch in het zevende jaar zal voor het land een sabbat der rust zijn, een sabbat den HEERE; uw akker zult gij niet bezaaien en uw wijngaard niet besnijden.
5 Hagi ana kafufima agra'ama hageno raga'ama ahe'nesia witia akafrita nompina onteta, azanku'nama akafrita erise'ma osu'nesaza wainia tagita waini tina tro huta onteho. Hagi ana kafua mani fru hu kafugino, atrenkeno mopamo'a fru huno amne meno.
Wat van zelf van uw oogst zal gewassen zijn, zult gij niet inoogsten, en de druiven uwer afzondering zult gij niet afsnijden; het zal een jaar der ruste voor het land zijn.
6 Hianagi tamagrane ve kazokzo eri'za vahe'ene, a' kazokzo eri'za vahe'ene, zagore'ma eri'zama erinermantesaza vahe'ene, ruregati vahe'ma tamagranema nemanisia vahe'mo'zanena amne anampintira eri'za negahaze.
En de inkomst van den sabbat des lands zal voor u tot spijze zijn, voor u, en voor uw knecht, en voor uw dienstmaagd, en voor uw dagloner, en voor uw bijwoner, die bij u als vreemdelingen verkeren;
7 Anahukna hu'za maka kegavama nehaza zagagafatamimo'zane, afi zagagafamo'zanena anampinti ne'zana negahaze.
Mitsgaders voor het vee, en voor het gedierte, dat in uw land is, zal al de inkomst daarvan tot spijze zijn.
8 Hagi 7ni'a zupa 7ni'a kafu'a hamprinkeno ana maka kafumo'a 49'a kafu hino.
Gij zult u ook tellen zeven jaarweken, zevenmaal zeven jaren; zodat de dagen der zeven jaarweken u negen en veertig jaren zullen zijn.
9 Hagi ana kafumofona 7ni ikamofo 10ni zupa, kumi'mofo nona huno apasezmante knagita mememofo pazivete ufe erita, ufena omereta mopatamifina viho.
Daarna zult gij in de zevende maand, op den tienden der maand, de bazuin des geklanks doen doorgaan; op den verzoendag zult gij de bazuin doen doorgaan in uw ganse land.
10 Hagi 50'a kafuma hanigeta e'i ana kafumo'a ruotage hu'neanki, huama huta eri'za vahera zamatresage'za fru hu'za nagazimirega vugahaze. Hagi mikamota mopatamirega vugahaze.
En gij zult dat vijftigste jaar heiligen, en vrijheid uitroepen in het land, voor al zijn inwoners; het zal u een jubeljaar zijn; en gij zult wederkeren een ieder tot zijn bezittingen, en zult wederkeren een ieder tot zijn geslacht.
11 Hagi 50ma hania kafua eri'nesaza zama eteno ami kafugita, hoza ontege agra'ama hagesia witia akafrita eri ontege, waini azankuna'a akafrita erise osu'nesaza waniretira raga'a tagita waini tina trora huontegahaze.
Dit jubeljaar zal u het vijftigste jaar zijn; gij zult niet zaaien, noch inoogsten wat van zelf daarin zal gewassen zijn, noch ook de druiven der afzonderingen in hetzelve afsnijden.
12 Na'ankure e'i eri'nesaza zama etenoma omi ami hu kafugino, tamagritera ruotage hugahiankita ana hozafintira ne'zanke eritma negahaze.
Want dat is het jubeljaar; het zal u heilig zijn; gij zult uit het veld de inkomst daarvan eten.
13 Hagi eri'nesaza zama eteno'ma ami kafuma hanigeno'a, miko vahe'mo'a mopa agafarega miko zama'ama me'nerega vugahie.
Op dat jubeljaar zult gij ieder wederkeren tot zijn bezitting.
14 Hagi mopatamima zagore atrazage'za mizase'nenaza vahero, mopazmima zamagripinti mizase'nesaza vahera rezmatga huta mopazmia eri savarira osiho.
Daarom, wanneer gij aan uw naaste wat veilbaars verkopen, of uit de hand uws naasten kopen zult, dat niemand de een den ander verdrukke.
15 Hagi tamagrama mopama mago'amokizmire'ma atrenesuta, nama'a kafu mani'nageno vuno mani fruhu kafurera uhanatine, ana kafu'amofo avamente zagoa mizana sentegahaze.
Naar het getal der jaren, van het jubeljaar af, zult gij van uw naaste kopen, en naar het getal van de jaren der inkomsten zal hij het aan u verkopen.
16 Hagi rama'a kafuma ana mopafima manitesageno eri'nesazazama eteno ami kafuma ena, zagoa eri antesga huta mizasegahaze. Hagi ana mopafima osi'a kafuma mani'tesageno eri'nesaza zama eteno ami kafuma ena, anteramita osi'a zago mizasegahaze. Na'ankure ne'zama ana mopafinti'ma erifore'ma hu'nesaza avamente mizasegahaze.
Naar de veelheid der jaren zult gij zijn koop vermeerderen, en naar de weinigheid der jaren zult gij zijn koop verminderen; want hij verkoopt aan u het getal der inkomsten.
17 Mago'mofoma orevatage arevatage huta nanazama eri avu'avara zana osiho. Hagi atrenkeno Anumzamo'na kore'ma hunante zamo tamagu'afina meno. Hagi Nagra Ra Anumzana tamagri Anumzamo'na nehue.
Dat dan niemand zijn naaste verdrukke; maar vreest voor uw God; want Ik ben de HEERE, uw God!
18 Hagi Nagri tra kene kasegeni'a avaririsuta, knare huta ama mopafina nemanisageno,
En doet Mijn inzettingen, en houdt Mijn rechten, en doet dezelve; zo zult gij zeker wonen in het land.
19 ana mopafina ne'zana fore hanigeta neramamu nehuta hazenkea e'ori so'e hutma manigahaze.
En het land zal zijn vrucht geven, en gij zult eten tot verzadiging toe; en gij zult zeker daarin wonen.
20 Hianagi mani fruhu 7ni kafure'ma, hozama erita ontege, ne'zama eri atruma osanuta, na'a negahune? huta antahintahi hakarea osiho.
En als gij zoudt zeggen: Wat zullen wij eten in het zevende jaar? Ziet, wij zullen niet zaaien, en onze inkomst niet inzamelen;
21 Hagi 6si kafufina Nagra asomu ha'nenkeno, 3'a kafufima ne'naza avamente ne'zamo'a amporegahie.
Zo zal Ik Mijn zegen gebieden over u in het zesde jaar, dat het de inkomst voor drie jaren zal voortbrengen.
22 Hagi 8ti kafufima agafa huta hozama nentesuta, ko'ma 6si kafufima hamarente'naza ne'za me'nena nenesageno, 9ni kafufina ne'zamo'a nenahinketa vasagegahaze.
Het achtste jaar nu zult gij zaaien, en zult van de oude inkomst eten, tot het negende jaar toe; totdat zijn inkomst ingekomen is, zult gij het oude eten.
23 Hagi mopa zagorera erivaga rehogura otreho, na'ankure mopa Nagri mopa me'negeta, tamagra rurega vahe emaniankna huta mani'naze.
Het land ook zal niet voor altoos verkocht worden; want het land is het Mijne, dewijl gij vreemdelingen en bijwoners bij Mij zijt.
24 Hagi ana mopama miza hanazegu'ma zagore'ma atresageno'a, ana mopamofo nafa'amo mizana hugahie.
Daarom zult gij, in het ganse land uwer bezitting, lossing voor het land toelaten.
25 Hagi mago Israeli vahe'mo'ma amunte'ma omanenigeno mopa'ama zagore'ma atre'nesige'za, mizama hu'nenageta, ana ne'mofo naga'afinti ana mopa ete mizasegahie.
Wanneer uw broeder zal verarmd zijn, en iets van zijn bezitting verkocht zal hebben, zo zal zijn losser, die hem nabestaande is, komen, en zal het verkochte zijns broeders lossen.
26 Hagi naga'afinti'ma mago'mo'ma mizaseno ana mopama erigama osanigeno'a, me'nenkeno zagoa eritru huteno agra'a mizasegahie.
En wanneer iemand geen losser zal hebben, maar zijn hand bekomen en hij gevonden zal hebben, zoveel genoeg is tot zijn lossing;
27 Hagi zagoma keno erifore huteno mizamasenaku'ma hanuno'a, nama'a kafufima ana mopafina hoza anteno ne'ne, hamprino eri fatgo huteno, hozama ante'nesia kafu'are mizasenenteno ete mopa erigahie.
Dan zal hij de jaren zijner verkoping rekenen, en het overschot zal hij den man, wien hij het verkocht had, weder uitkeren; en hij zal weder tot zijn bezitting komen.
28 Hianagi mopa nefa'ma zagore'ma atre'nesia mopa'ama erinaku'ma hanianagi zago'ama omanesigeno'a, avega anteno mani'nenkeno eri'nesia zama eteno ami kafuma esigeno'a, ana ne'mofo azampintira amne mopa'ama mizama seneniama'a nemino erigahie.
Maar indien zijn hand niet gevonden heeft, wat genoeg is, om aan hem weder uit te keren, zo zal zijn verkochte goed zijn in de hand van deszelfs koper tot het jubeljaar toe; maar in het jubeljaar zal het uitgaan, en hij zal tot zijn bezitting wederkeren.
29 Hagi mago ne'mo'ma kegina hugagi'nenia rankumapima me'nenia noma'ama zagore'ma atresigeno ru ne'mo'ma eri'nesigeno'a, ete ana noma'a erinaku'ma hanuno'a, mago kafufinke mizasenenteno ana nona erigahie.
Insgelijks, wanneer iemand een woonhuis in een bemuurde stad zal verkocht hebben, zo zal zijn lossing zijn, totdat het jaar zijner verkoping volkomen zal zijn; in een vol jaar zal zijn lossing wezen.
30 Hianagi ana noma mago kafufima mizase vaga'oresigeno'a, eri'nesia zama ami kafuma esigeno'a, ana nomofo nefa'a, ana nona e'origahie.
Maar is het, dat het niet gelost wordt, tegen dat hem het gehele jaar zal vervuld zijn, zo zal dat huis, hetwelk in die stad is, die een muur heeft, voor altoos blijven aan hem, die dat gekocht heeft, onder zijn geslachten; het zal in het jubeljaar niet uitgaan.
31 Hagi kegina osu kumapima me'nenia nona mopama hu'nazankna hu'za hugahazankita, zagoreti amne mizasege, eri'nesiazama ete ami kafuma esigeta, amne ana nomofo nefa'a erigahie.
Doch de huizen der dorpen, die rondom geen muur hebben, zullen als het veld des lands gerekend worden; daarvoor zal lossing zijn, en zij zullen in het jubeljaar uitgaan.
32 Hagi Livae naga'mofo rankumapima mago Livae ne'mo'ma noma'ama zagore'ma atresigeno mizama se'nesage'za, agra amne inaknarero ete'no noma'a mizaseno erigahie.
Aangaande de steden der Levieten, en de huizen der steden hunner bezitting; de Levieten zullen een eeuwige lossing hebben.
33 Hagi Livae naga'mo'za nozamima zagore'ma atre'nesageno rumo'zama mizasenenage'noma, eri'nesiazama eteno ami kafuma esige'za, amane nozmia erigahaze. Na'ankure zamagra mago'zana onte'nazanki nonke'za ante'naze.
En als men onder de Levieten lossing zal gedaan hebben, zo zal de koop van het huis en van de stad zijner bezitting in het jubeljaar uitgaan; want de huizen van de steden der Levieten zijn hun bezitting in het midden van de kinderen Israels.
34 Hianagi Livae naga'mo'zama afuzagama kegavama nehaza mopama kuma tavaonte'ma me'nesige'za zagorera otreho, e'i ana mopa zamagri'a mopa megahie.
Doch het veld van de voorstad hunner steden zal niet verkocht worden; want het is een eeuwige bezitting voor hen.
35 Hagi Israeli vahepinti'ma mago'mo'ma amunte'ma omanesigeno agra'ama aza huga'ma osanigeta, ruregati vahe'ma mopatamifima emani'negeta azama nehazaza huta azahinkeno, tamagranena manino.
En als uw broeder zal verarmd zijn, en zijn hand bij u wankelen zal, zo zult gij hem vasthouden, zelfs een vreemdeling en bijwoner, opdat hij bij u leve.
36 Hagi mago'azama zagoretima mizasenaku'ma hanigenka, Anumzamofo korozamo kagu'afi me'nenkenka, mago'a rukamrenka ra zago agia aheonto. Ana hinkeno tamagrane ana vahe'mo'za manigahaze.
Gij zult geen woeker noch overwinst van hem nemen; maar gij zult vrezen voor uw God, opdat uw broeder bij u leve.
37 Hagi zagoma amisunka, anante ante aguheno namisigure hunka omige, ne'zama amisunka, ne'zama ante aguheno namisigure hunka omio.
Uw geld zult gij hem niet op woeker geven, en gij zult uw spijze niet op overwinst geven.
38 Nagra Ra Anumzana tamagri Anumzane, Isipiti'ma tamavre'na e'na Keneni mopama tami'noana, tamagri Anumza mani'naku tamavre'na e'noe.
Ik ben de HEERE, uw God, Die u uit Egypteland gevoerd heb, om u het land Kanaan te geven, opdat Ik u tot een God zij.
39 Hagi Israeli nagapinti magotamimo'ma agra'a aza huga osuno, agra avufgama zagore'ma atresigenka mizasenunka, kazokzo eri'za vaheknara hunka kva huonto.
Desgelijks, wanneer uw broeder bij u zal verarmd zijn, en zich aan u verkocht zal hebben, gij zult hem niet doen dienen den dienst van een slaaf;
40 Hagi agrira zagore'ma zamavrazage'za eri'za erige, ruregati vahe'ma emani'ne'za eri'zama e'nerizankna huno mani'ne'nigeno, eri'nea zama eteno nemino musenkasema hu kafurera uhanatigahie.
Als een dagloner, als een bijwoner zal hij bij u zijn; tot het jubeljaar zal hij bij u dienen.
41 Hagi ana kafurera agri'ene mofavre'araminena zamatrenke'za nagazmima mani'nare mopa agafare viho.
Dan zal hij van u uitgaan, hij en zijn kinderen met hem, en hij zal tot zijn geslacht wederkeren, en tot de bezitting zijner vaderen wederkeren.
42 Na'ankure Israeli vahera Nagri'a eri'za vahe Isipitira tamavre'na e'noankita zagorera zmatrenage'za kazokzo eri'za vahera ozmavregosaze.
Want zij zijn Mijn dienstknechten, die Ik uit Egypteland uitgevoerd heb; zij zullen niet verkocht worden, gelijk men een slaaf verkoopt.
43 Hagi zamage fenkamu atreta zamazeri havizana osiho. Hu'neanagi Ra Anumzamofonku kore huntegahaze.
Gij zult geen heerschappij over hem hebben met wreedheid; maar gij zult vrezen voor uw God.
44 Kazokzo eri'za veo, kazokzo eri'za a'ma avre'sazana ru vahe'ma tava'ontamire'ma mani'nesaza kumapintike zamavareho.
Aangaande uw slaaf of uw slavin, die gij zult hebben, die zullen van de volken zijn, die rondom u zijn; van die zult gij een slaaf of een slavin kopen.
45 Hagi rurega vahe'ma tamagranema enemani'naza vahepinti enena amne zamavaresage'za tamagri'za se'za manigahaze.
Gij zult ze ook kopen van de kinderen der bijwoners, die bij u als vreemdelingen verkeren, uit hen en uit hun geslachten, die bij u zullen zijn, die zij in uw land zullen gewonnen hebben; en zij zullen u tot een bezitting zijn.
46 Hagi frisage'za ana kazokzo eri'za vahera mofavretamimo'za zamazeri santiharesageno tamagri eri'za vahe segahaze. Hianagi Israeli vahera anara huta kazokzo eri'za vahera ozamavaregahaze.
En gij zult u tot bezitters over hen stellen voor uw kinderen na u, opdat zij de bezitting erven; gij zult hen in eeuwigheid doen dienen; maar over uw broeders, de kinderen Israels, een iegelijk over zijn broeder, gij zult over hem geen heerschappij hebben met wreedheid.
47 Hagi Israeli vahe'ma zamunte omanesige'za, rurega vahe'ma tamagrane emani'nenaza vahetema zamagra zamavufagama zagore'ma atresageta,
En wanneer de hand eens vreemdelings en bijwoners, die bij u is, wat bekomen zal hebben, en uw broeder, die bij hem is, verarmd zal zijn, dat hij zich aan den vreemdeling, den bijwoner, die bij u is, of aan den stam van het geslacht des vreemdelings zal verkocht hebben;
48 ete amne naga'amo'za mizaseza ana nera avregahaze. Hagi afu agana'o,
Nadat hij zich zal verkocht hebben, zal er lossing voor hem zijn; een van zijn broeders zal hem lossen;
49 nenogo'o, nefo'amo'o korama'amo'a ana nera mizasegahaze. Hagi ana ne'mo'ma agra'ama mizasega hanuno'a, amne mizasegahie.
Of zijn oom, of de zoon zijns ooms, zal hem lossen, of die uit de naasten zijns vleses van zijn geslacht is, zal hem lossen; of heeft zijn hand wat bekomen, dat hij zichzelven losse.
50 Agrane mizamase'nea ne-enena eri'zama erisia kafu'a hamprike nevikeno eri'neazama eteno nemino musenkasema hu kafure uhanatino. Hagi anama mani'nesia kafumofo avamente erinte'za mizama'a keho. Hagi ana knama refko huno keteno, mizamasentesiana zagore'ma hige'za vahe'mo'za eri'zama erige'zama mizama senezmantazankna kante miza sentegahie.
En hij zal met zijn koper rekenen van dat jaar af, dat hij zich aan hem verkocht heeft tot het jubeljaar toe; alzo dat het geld zijner verkoping zal zijn naar het getal van de jaren, naar de dagen eens dagloners zal het met hem zijn.
51 Hagi eri'nesiazama etenoma ami kafuma zazate'ma me'nenkeno'a, ana vahe'mo'a kva'amofona agra'a avufgarera rama'a zago miza sentegahie.
Indien nog vele van die jaren zijn, naar die zal hij tot zijn lossing van het geld, waarover hij gekocht is, wedergeven.
52 Hagi eri'nea zama eteno ami kafumo'ma erava'o hunenkeno'a, ana avamente osi'a zago mizasegahie.
En indien er nog weinige van die jaren overgebleven zijn, tot aan het jubeljaar, zo zal hij met hem rekenen; naar zijn jaren zal hij zijn lossing wedergeven.
53 Hagi emani vahe'mofo eri'za vahe'ma mani'nenkeno'a, kafugu kafugu'ma zagore'ma avrazageno eri'zama erige'zama kegavama hunentazankna hu'za kegava hunteho. Hagi atrenke'za ana vahe'mo'za mopatamifina kazokzo eri'za vahe'ma zamazeri haviza hazankna hu'za kegava huozmanteho.
Als een dagloner zal hij van jaar tot jaar bij hem zijn; men zal over hem geen heerschappij hebben met wreedheid voor uw ogen.
54 Hagi ana ne'mo'ma agra'ama mizasegama osanigeno eri'nea zama eteno nemino musenkase hu kafuma esigeno'a, ana ne'ene mofavre'zaga'anena zamatresige'za fru hu'za vugahaze.
En is het, dat hij hierdoor niet gelost wordt, zo zal hij in het jubeljaar uitgaan, hij en zijn kinderen met hem.
55 Na'ankure Israeli vahe'mo'za Nagri eri'za vahe mani'nazage'na, zamavare'na Isipitira e'noe. Nagra Ra Anumzana, tamagri Anumzane.
Want de kinderen Israels zijn Mij tot dienstknechten; Mijn dienstknechten zijn zij, die Ik uit Egypteland uitgevoerd heb; Ik ben de HEERE, uw God!
