< Aposolo 19 >

1 Hagi apolosi'ma Korintima mani'negeno, Poli'a agu'afinka kumatamimpi ufreno vuno Efesasi kumate uhanatino, mago'a disaipol naga anantega ome zamageno erifore nehuno,
Mientras Apolos estaba en Corinto, Pablo, habiendo pasado por la zona alta, llegó a Éfeso y encontró a algunos discípulos.
2 zamagrikura anage hu'ne, tamagrama tamentintima hu'nazana, hago Ruotge Avamura erinafi? Higeno Agrikura anage hu'naze. A'o Ruotge Avamura mani'ne huta tagra ontahitfa hu'none.
Les dijo: “¿Recibisteis el Espíritu Santo cuando creísteis?” Le dijeron: “No, ni siquiera hemos oído que exista el Espíritu Santo”.
3 Hazageno Poli'a zamantahige'ne, Nazamofonte mono tina fre'naze? Zamagra ke'nona hu'za, Joni'ma ti fre'zama huraveri'nea zantere.
Él dijo: “¿En qué fuisteis bautizados?” Dijeron: “En el bautismo de Juan”.
4 Poli'a huno, Joni'ma tima frezmante'neana, zamasunku hu'za zamagu'a rukarehe hanaza tine huno frezmantene. Vahera zamasmino, agri amage'ma ne'emofonte Jisasimpi tamentinti hiho hu'ne.
Pablo dijo: “Juan, en efecto, bautizó con el bautismo del arrepentimiento, diciendo a la gente que debía creer en el que vendría después de él, es decir, en Cristo Jesús.”
5 Anankema antahite'za, Jisasi Ramofo agifi mono ti fre'naze.
Al oír esto, se bautizaron en el nombre del Señor Jesús.
6 Hagi Poli'ma zamagrite azama antegeno'a, Ruotge Avamu'mo'a zamagrite ege'za, agafa hu'za ruzamageru ruzmageru neru'za, henkama esiazamofo kasnampa kea huama hu'naze.
Cuando Pablo les impuso las manos, el Espíritu Santo vino sobre ellos y hablaron en otras lenguas y profetizaron.
7 Ana mika vene'nea 12fu'a naza eritru hu'naze.
Eran unos doce hombres en total.
8 Hagi 3'a ikamofo agu'afina, Poli'a osi mono nompi ufreno korera osuno, antahintahizamia eriama huno agrarega zamatreku Anumzamofo avu'ava zankura huankereno zamasmi'ne.
Entró en la sinagoga y habló con valentía durante tres meses, razonando y persuadiendo sobre las cosas relativas al Reino de Dios.
9 Hu'neanagi mago'amo'za antahi'za zami'mo'a hampo'na atige'za, zamentinti hu'zankura zamagena hunente'za, ana vahe'mokizmi zamufi Ramofo avariri kankura huhaviza hunentageno, zamagrira nezamatreno, Jisasi amage' nentaza disaipol naga nezamavareno, mago nera Tairanusi'e nehaza ne'mofo rempi huzami nonte via'zamo, mika zupa vahe'ene keaga hu'ne.
Pero como algunos estaban endurecidos y desobedientes, hablando mal del Camino ante la multitud, se apartó de ellos y separó a los discípulos, razonando cada día en la escuela de Tirano.
10 Amanahu'zana tare kafufi fore huno vu'ne, tarega Jiu vahe'ene Griki vahe'ma Esia provinsifi nemani'za vahe'mo'za Ramofo naneke antahisazegu anahura hu'ne.
Esto continuó durante dos años, de modo que todos los que vivían en Asia oyeron la palabra del Señor Jesús, tanto judíos como griegos.
11 Anumzamo'a Poli azampi huvazino rama'a ruzahu ruzahu avame'za mago'ane erifore hu'ne.
Dios obró milagros especiales por las manos de Pablo,
12 Ana hinogu asime nehamia tavravene (ankasip), tavaravenaza eri'za Poli avufare eme avako hute'za, eri'za kri vahe zamufare ome antageno, krizmimo'a vaganeregeno, havi avamumo'a zamagripintira atirami'ne.
de modo que hasta los pañuelos o delantales se llevaban de su cuerpo a los enfermos, y las enfermedades se iban de ellos, y los espíritus malignos salían.
13 Mago kevu Jiu vahe'mo'za retro hu'za mago mago kumate vano vano nehu'za, Jisasi agifi huvame hu'za havi avamura huntenaku nehu'za, ana huvava hu'za nevu'za anage hu'naze. Poli'ma huama nehia Jisasi agifi atiramio huta tagra hunegantone.
Pero algunos de los judíos itinerantes, exorcistas, se encargaron de invocar sobre los que tenían los espíritus malignos el nombre del Señor Jesús, diciendo: “Os conjuramos por Jesús que Pablo predica.”
14 Mago Jiu vahe'mokizmi rankva nera Skeva'e nehaza ne'mofona, 7ni'a mofavre zaga'amo'za anahu'zana hu'naze.
Había siete hijos de un tal Esceva, jefe de los sacerdotes judíos, que hacían esto.
15 Hianagi ana havi avamu'mo'a ke'nona zamire huno zamasmi'ne, Jisasina nagra ke'na antahi'na hu'na, Polina ke'noe, hagi tamagra izagate?
El espíritu maligno respondió: “A Jesús lo conozco, y a Pablo lo conozco, pero vosotros ¿quiénes sois?”
16 Higeno agu'afima havi avamu'ma fre'nea ne'mo'a zamagumpi takaureno, himamutino zamaheno rehapatige'za, korankno eneri'za ana nompinti atiramiza zamufa zamapake fre'naze.
El hombre en el que estaba el espíritu maligno saltó sobre ellos, los dominó y los venció, de modo que huyeron de aquella casa desnudos y heridos.
17 Efesasi kumate nemaniza Jiu vahe'ene Griki vahe'mo'zane ana ke nentahizageno, tusiza huno zamagogo nefege'za Anumza Jisasi agi'a erisaga hu'naze.
Esto fue conocido por todos, tanto judíos como griegos, que vivían en Éfeso. El temor cayó sobre todos ellos, y el nombre del Señor Jesús fue magnificado.
18 Rama'a zamentinti vahe'mo'za eama hu'za zamasunku hu'za, havi zamu'zma'zana eriama hu'naze.
También vinieron muchos de los que habían creído, confesando y declarando sus hechos.
19 Huama nehu'za zamene vahe'mo'zane avuatga vahe'mo'zane kre'naza avontafe tamina eri'za amate hakare vahe zamure tevefi kre hana hu'naze. Ana avontafe miza se'naza zagoa 50 tauseni'a zago atre'naze.
Muchos de los que practicaban artes mágicas reunieron sus libros y los quemaron a la vista de todos. Contaron su precio, y encontraron que era de cincuenta mil piezas de plata.
20 Ramofo hanavere, e'inahu'zana fore nehigeno, Ramofo nanekemo vuno eno huno hankavetino me'ne.
Así, la palabra del Señor crecía y se hacía poderosa.
21 Anazana fore hutegeno Poli'a Masedonia kaziga vute'na Griki kaziga nevu'na Jerusalemi kumate vute'na, henka'a Romu kuma enena ome kegahue huno agesa antahine.
Una vez terminadas estas cosas, Pablo determinó en el Espíritu, cuando pasó por Macedonia y Acaya, ir a Jerusalén, diciendo: “Después de haber estado allí, debo ver también Roma.”
22 Tare azahu netrema, Timotine Erastusine huzanantegeke Masedonia kaziga vakeno, osi'agna Poli'a Esia mani'ne.
Habiendo enviado a Macedonia a dos de los que le servían, Timoteo y Erasto, él mismo se quedó en Asia por un tiempo.
23 Ana knafina, Jisasi Kamofonkura tusi'a hazenke Efesasia fore hu'ne.
Por aquel tiempo se produjo un disturbio no pequeño en relación con el Camino.
24 Na'ankure magora silvare tuzampaza tro nehia ne'mofo agi'a Demetriusikino, silvareti mago amema'a trohu'neana, Atemisi mono hunentea kna'za tro hu'ne. Anazama tro'ma nehaza naga'mo'za, tusi'a zagokrerafa anazantetira tro'nehaze.
Porque cierto hombre llamado Demetrio, platero que hacía santuarios de plata de Artemisa, llevó un negocio no pequeño a los artesanos,
25 Demetriusi'a anahu eri'zama antahi'naza eri'za vahera kehutru huno anage hu'ne. Ama vahe'motagi, amanahu eri'zantetira zagogrerafa erifore nehune hu'ne.
a los que reunió con los obreros de ocupación similar, y les dijo: “Señores, sabéis que con este negocio tenemos nuestra riqueza.
26 Hanki tamagra ketma antahitama nehaze, Efesasige ana nosianki, Esia kokampina Poli'ma vahetamina kema zamasamino, vahe'mo'ma azanteti'ma trohu'nea anumzana, e'i tamage huno anumzana omanitfa hune huno tusi'a vahe krerafa zamazeri ruvahe nehie.
Vosotros veis y oís que no sólo en Éfeso, sino casi en toda Asia, este Pablo ha persuadido y alejado a mucha gente, diciendo que no son dioses los que se hacen con las manos.
27 Hago menina hazenke fore hu'ne, tagri zago erizankera eri havizana osugahie. Hianagi so'e a' anumza Atemisi mono nomo'a amne zankna hanigeno, Esia kokampi vahe'mo'zane, ama mopa kagi'afi vahe'mo'zama, mono hunentaza vahe'mo'za atre'sageno, ana a'mofo hanave'amo'a haviza hugahie.
No sólo existe el peligro de que este nuestro comercio caiga en descrédito, sino también de que el templo de la gran diosa Artemisa sea contado como nada y su majestad destruida, a la que toda Asia y el mundo adoran.”
28 Anankema nentahi'za, zamarimpamo'a haviza nehige'za oti'za keza ati'za Efesasia so'e rantia, Atemisi'a agrake mani'ne!
Al oír esto, se llenaron de ira y gritaron diciendo: “¡Grande es Artemisa de los efesios!”
29 Higeno rankumapina rama'a kereso nehu'za, vahe'mo'za magoka zamagare'za krina nehazage'za mani'neza negaza kumapi (stetium) ufre'za, Mesadoniati Poli'enema e'na'a netre Gaiusine Aristakusikiznia zanavazu hu'za vu'naze.
Toda la ciudad se llenó de confusión y se precipitaron al teatro al unísono, habiendo apresado a Gayo y Aristarco, hombres de Macedonia, compañeros de viaje de Pablo.
30 Poli'ma ana vahe'zagamo'ma atru hu'nefima ufreku'ma nehige'za, Jisasi amage nentaza disaipol naga'mo'za otre'naze.
Cuando Pablo quiso entrar al pueblo, los discípulos no se lo permitieron.
31 Higeno mago'ene mago'a Esia kumate kva vahera, Polina knampa'agi'za anama atru hu'nafina keke huntonanki uofreno hu'za hampo'nati'za kea atrente'naze.
También algunos de los asiarcas, siendo amigos suyos, le enviaron a rogarle que no se aventurara en el teatro.
32 Higeno mago'amo'za magoke zanku kezati'zageno, mago'amo'za otage zanku kezatizageno, anama atru hu'za negaza vahe'mo'za tusi savari nehazageno, rama'amo'za nahige'za atru hu'nazo amara osu'naze.
Así pues, unos gritaban una cosa y otros otra, pues la asamblea estaba confundida. La mayoría no sabía por qué se habían reunido.
33 Vahepintira Aleksandana Jiu vahe'mo'za atufe'za zamuga eme nente'za, ama ana zamofo keaga eriama hunka zamasmio hu'za huhanaveti'naze. Aleksanda'a ama ana vahe'mo'zama hazankere nona huzmanteku azana antesga hu'ne.
Hicieron salir a Alejandro de entre la multitud, adelantándose los judíos. Alejandro hizo una seña con la mano, y hubiera querido hacer una defensa ante el pueblo.
34 Hu'neanagi kazama Aleksanda'a Jiu ne'ma mani'nege'za nege'za, ana mika vahe'mo'za magoke kere zamagerura erinte'za, 2'a auamofo agu'afina kezati'za, Efesasitira knare huno agatererfa rantia, Atemisi agrake mani'ne!
Pero cuando se dieron cuenta de que era judío, todos a una voz, durante un tiempo de unas dos horas, gritaron: “¡Grande es Artemisa de los efesios!”
35 Rankumapima avoma negrea (kuskus) ne'mo ana vahe kevua zamazeri rava huteno anage hu'ne. Efesasi vahe'motma antahiho, ina vahe'mo antahino keno osu'ne? Efesasia ranku'mamo'a Atemesi agetererfa ra anumzamofo mono nona kegava nehie. Ana a'mofo amema'a monafinti asga hurami'ne.
Cuando el secretario municipal hubo calmado a la multitud, dijo: “Hombres de Éfeso, ¿qué hombre hay que no sepa que la ciudad de los efesios es templo de la gran diosa Artemisa y de la imagen que cayó de Zeus?
36 Ana hu'negu ama ana zankura ke hakare osugahaze. Taganetma mani'netma ame'amara osutma tamagesa antahitetma anazana hugahaze.
Viendo, pues, que estas cosas no se pueden negar, debéis estar tranquilos y no hacer nada precipitado.
37 Na'ankure tamagrama, ama ana vene'nema zamaretma e'nazana, ra mono nompintira kumazafa ose'na'e, tagrama anteneta mono hunentona a' anumzankura (goddess) huhavizana huonte'na'e.
Pues habéis traído aquí a estos hombres, que no son ni ladrones de templos ni blasfemos de vuestra diosa.
38 E'ina'ma Demetriusi'o agrane eri'za eneriza naga'mo'zama rumokizmima huzmante'nesigetma ke refakohu nonte zamaretma vinke'za, kva vahe'mofo zamure keaga hugantu hugama hugahaze.
Por tanto, si Demetrio y los artesanos que están con él tienen algún asunto contra alguien, los tribunales están abiertos y hay procónsules. Que se acusen unos a otros.
39 Hu'neanagi mago'anema keagama hunaku hanutma, vahe'ma atruhu'za keagama azerirva nehaza knazupa kanisol vahete mareritma azerirava hugahaze.
Pero si buscan algo sobre otros asuntos, se resolverá en la asamblea ordinaria.
40 Na'ankure menima kehakarema nehuna zankuma, Romu rankva vahe'mo'za tantahigesageta hazenkefi manigahune. Na'ankure eriama huta zamasmisuna knare agafa'a omane'ne.
Porque, en efecto, corremos el peligro de ser acusados en relación con el motín de hoy, sin que haya ninguna causa. Con respecto a ella, no podríamos dar cuenta de este alboroto”.
41 E'inahu kema huno nezmasmino'a, ana atrua eritrege'za vuza e'za hu'naze.
Cuando hubo hablado así, despidió a la asamblea.

< Aposolo 19 >