Aposolo 19
1 Hagi apolosi'ma Korintima mani'negeno, Poli'a agu'afinka kumatamimpi ufreno vuno Efesasi kumate uhanatino, mago'a disaipol naga anantega ome zamageno erifore nehuno,
亚波罗在哥林多期间，保罗从内陆抵达以弗所，在那里找到了若干信徒。
2 zamagrikura anage hu'ne, tamagrama tamentintima hu'nazana, hago Ruotge Avamura erinafi? Higeno Agrikura anage hu'naze. A'o Ruotge Avamura mani'ne huta tagra ontahitfa hu'none.
他问他们说：“当你们信了上帝的时候，是否领取了圣灵？”他们说：“没有，我们甚至都没听说过圣灵这件事情。”
3 Hazageno Poli'a zamantahige'ne, Nazamofonte mono tina fre'naze? Zamagra ke'nona hu'za, Joni'ma ti fre'zama huraveri'nea zantere.
保罗问：“那么你们接受的是何种施洗？” 他们说：“是约翰的施洗。”
4 Poli'a huno, Joni'ma tima frezmante'neana, zamasunku hu'za zamagu'a rukarehe hanaza tine huno frezmantene. Vahera zamasmino, agri amage'ma ne'emofonte Jisasimpi tamentinti hiho hu'ne.
保罗说：“约翰提供的是悔改施洗，他告诉众人应该相信在他之后到来的那个人，也就是他们应该相信耶稣。”
5 Anankema antahite'za, Jisasi Ramofo agifi mono ti fre'naze.
众人听罢，便以主耶稣之名进行受洗。
6 Hagi Poli'ma zamagrite azama antegeno'a, Ruotge Avamu'mo'a zamagrite ege'za, agafa hu'za ruzamageru ruzmageru neru'za, henkama esiazamofo kasnampa kea huama hu'naze.
保罗为他们按手，圣灵就便降临在他们身上，他们开始用不同的语言说话，还可以进行预言。
7 Ana mika vene'nea 12fu'a naza eritru hu'naze.
这些人总计大约十二人。
8 Hagi 3'a ikamofo agu'afina, Poli'a osi mono nompi ufreno korera osuno, antahintahizamia eriama huno agrarega zamatreku Anumzamofo avu'ava zankura huankereno zamasmi'ne.
在三个月的时间内，保罗一直都在会堂里向那里的人大胆宣讲，与他们进行讨论，努力说服他们相信上帝之国。
9 Hu'neanagi mago'amo'za antahi'za zami'mo'a hampo'na atige'za, zamentinti hu'zankura zamagena hunente'za, ana vahe'mokizmi zamufi Ramofo avariri kankura huhaviza hunentageno, zamagrira nezamatreno, Jisasi amage' nentaza disaipol naga nezamavareno, mago nera Tairanusi'e nehaza ne'mofo rempi huzami nonte via'zamo, mika zupa vahe'ene keaga hu'ne.
但有些人始终顽固不化，拒绝接受他的宣讲，还在众人面前毁谤道。所以保罗放弃了他们，离开了会堂，将信徒们也一并带走。之后，他每天都在推喇奴讲堂与大家进行讨论。
10 Amanahu'zana tare kafufi fore huno vu'ne, tarega Jiu vahe'ene Griki vahe'ma Esia provinsifi nemani'za vahe'mo'za Ramofo naneke antahisazegu anahura hu'ne.
就这样过了两年，所有亚西亚省的居民，无论犹太人或希腊人，都听到了主的道。
11 Anumzamo'a Poli azampi huvazino rama'a ruzahu ruzahu avame'za mago'ane erifore hu'ne.
上帝通过保罗显化很多不同寻常的神迹。
12 Ana hinogu asime nehamia tavravene (ankasip), tavaravenaza eri'za Poli avufare eme avako hute'za, eri'za kri vahe zamufare ome antageno, krizmimo'a vaganeregeno, havi avamumo'a zamagripintira atirami'ne.
甚至有人会拿走保罗曾经触碰的手帕或围巾，去医治病患和赶走邪灵。
13 Mago kevu Jiu vahe'mo'za retro hu'za mago mago kumate vano vano nehu'za, Jisasi agifi huvame hu'za havi avamura huntenaku nehu'za, ana huvava hu'za nevu'za anage hu'naze. Poli'ma huama nehia Jisasi agifi atiramio huta tagra hunegantone.
几个犹太人打着耶稣的名号四处驱鬼，向身上附着之人说：“我以保罗所言耶稣之名，命令你们出来。”
14 Mago Jiu vahe'mokizmi rankva nera Skeva'e nehaza ne'mofona, 7ni'a mofavre zaga'amo'za anahu'zana hu'naze.
一位名叫士基瓦的犹太人司长，他的七个儿子都在做这件事，一个是犹太人，一个是大祭司。
15 Hianagi ana havi avamu'mo'a ke'nona zamire huno zamasmi'ne, Jisasina nagra ke'na antahi'na hu'na, Polina ke'noe, hagi tamagra izagate?
但有一天当他们驱魔时，邪灵却回答到：“我认识耶稣，也认识保罗，但你们是谁？”
16 Higeno agu'afima havi avamu'ma fre'nea ne'mo'a zamagumpi takaureno, himamutino zamaheno rehapatige'za, korankno eneri'za ana nompinti atiramiza zamufa zamapake fre'naze.
邪灵附体那人扑到他们身上将其制服，一番痛殴后，他们赤裸着身体从那房子逃了出来，满身是伤。
17 Efesasi kumate nemaniza Jiu vahe'ene Griki vahe'mo'zane ana ke nentahizageno, tusiza huno zamagogo nefege'za Anumza Jisasi agi'a erisaga hu'naze.
所有住在以弗所的犹太人和希腊人都知道此事，纷纷表示敬畏，主耶稣之名获得了广泛尊重。
18 Rama'a zamentinti vahe'mo'za eama hu'za zamasunku hu'za, havi zamu'zma'zana eriama hu'naze.
也有许多信主之人前来忏悔他们的罪，公开坦诚他们曾经做过的恶行。
19 Huama nehu'za zamene vahe'mo'zane avuatga vahe'mo'zane kre'naza avontafe tamina eri'za amate hakare vahe zamure tevefi kre hana hu'naze. Ana avontafe miza se'naza zagoa 50 tauseni'a zago atre'naze.
其中有许多曾经施行巫术之人，把他们关于巫术的书堆在一起当众烧掉。他们估算了一下书价，总计五万银币。
20 Ramofo hanavere, e'inahu'zana fore nehigeno, Ramofo nanekemo vuno eno huno hankavetino me'ne.
通过这种方式，主的道日益强大，广为传播。
21 Anazana fore hutegeno Poli'a Masedonia kaziga vute'na Griki kaziga nevu'na Jerusalemi kumate vute'na, henka'a Romu kuma enena ome kegahue huno agesa antahine.
在这之后，保罗决定穿过马其顿和亚该亚去往耶路撒冷。他说：“我到了那边以后，必须去罗马看看。”
22 Tare azahu netrema, Timotine Erastusine huzanantegeke Masedonia kaziga vakeno, osi'agna Poli'a Esia mani'ne.
他派了两名帮手提摩太和以拉都两人去马其顿，自己则暂时留在亚西亚省。
23 Ana knafina, Jisasi Kamofonkura tusi'a hazenke Efesasia fore hu'ne.
就在这期间，发生了很多关于道的骚乱，
24 Na'ankure magora silvare tuzampaza tro nehia ne'mofo agi'a Demetriusikino, silvareti mago amema'a trohu'neana, Atemisi mono hunentea kna'za tro hu'ne. Anazama tro'ma nehaza naga'mo'za, tusi'a zagokrerafa anazantetira tro'nehaze.
有一位名叫低米丢的银匠，以制造亚底米女神的小银龛为生，这门手艺给他这样的工匠带来了不少生意。
25 Demetriusi'a anahu eri'zama antahi'naza eri'za vahera kehutru huno anage hu'ne. Ama vahe'motagi, amanahu eri'zantetira zagogrerafa erifore nehune hu'ne.
他把同行和相似行业的工人们聚起来，说：“工友们，你们知道，我们就是靠这门生意赚钱。
26 Hanki tamagra ketma antahitama nehaze, Efesasige ana nosianki, Esia kokampina Poli'ma vahetamina kema zamasamino, vahe'mo'ma azanteti'ma trohu'nea anumzana, e'i tamage huno anumzana omanitfa hune huno tusi'a vahe krerafa zamazeri ruvahe nehie.
毫无疑问，通过你们看见和听见的事情，你们也应该意识到这个叫保罗的人，不仅在以弗所、还几乎在整个亚西亚游说和误导众人，说人类所制造的都不是上帝的创造。
27 Hago menina hazenke fore hu'ne, tagri zago erizankera eri havizana osugahie. Hianagi so'e a' anumza Atemisi mono nomo'a amne zankna hanigeno, Esia kokampi vahe'mo'zane, ama mopa kagi'afi vahe'mo'zama, mono hunentaza vahe'mo'za atre'sageno, ana a'mofo hanave'amo'a haviza hugahie.
这不仅导致我们这一行可能会受人鄙视，就连伟大女神亚底米的庙也会遭人摒弃，亚西亚和普天下所敬拜的女神将失去其威严。”
28 Anankema nentahi'za, zamarimpamo'a haviza nehige'za oti'za keza ati'za Efesasia so'e rantia, Atemisi'a agrake mani'ne!
这话掀起了众人的怒火，他们高喊到：“以弗所人的亚底米，伟大的神！”
29 Higeno rankumapina rama'a kereso nehu'za, vahe'mo'za magoka zamagare'za krina nehazage'za mani'neza negaza kumapi (stetium) ufre'za, Mesadoniati Poli'enema e'na'a netre Gaiusine Aristakusikiznia zanavazu hu'za vu'naze.
全城陷入大骚动，他们捉住了与保罗同行的马其顿人该犹和亚里达古，一起冲进了剧场。
30 Poli'ma ana vahe'zagamo'ma atru hu'nefima ufreku'ma nehige'za, Jisasi amage nentaza disaipol naga'mo'za otre'naze.
保罗想去直面暴徒，但其他信徒不让他这么做。
31 Higeno mago'ene mago'a Esia kumate kva vahera, Polina knampa'agi'za anama atru hu'nafina keke huntonanki uofreno hu'za hampo'nati'za kea atrente'naze.
保罗有几名省长官的朋友，也捎来口信，叮嘱他不要去剧场那里。
32 Higeno mago'amo'za magoke zanku kezati'zageno, mago'amo'za otage zanku kezatizageno, anama atru hu'za negaza vahe'mo'za tusi savari nehazageno, rama'amo'za nahige'za atru hu'nazo amara osu'naze.
但暴徒们并不知道聚集的原因，如一群无头苍蝇一般，口中胡乱喊叫着。
33 Vahepintira Aleksandana Jiu vahe'mo'za atufe'za zamuga eme nente'za, ama ana zamofo keaga eriama hunka zamasmio hu'za huhanaveti'naze. Aleksanda'a ama ana vahe'mo'zama hazankere nona huzmanteku azana antesga hu'ne.
人群中的犹太人把亚历山大推到前面，他做了个让大家安静的手势，想要解释给众人听。
34 Hu'neanagi kazama Aleksanda'a Jiu ne'ma mani'nege'za nege'za, ana mika vahe'mo'za magoke kere zamagerura erinte'za, 2'a auamofo agu'afina kezati'za, Efesasitira knare huno agatererfa rantia, Atemisi agrake mani'ne!
众人认出他是犹太人，便异口同声高喊：“以弗所人的亚底米，伟大的神！”足足喊了两个小时。
35 Rankumapima avoma negrea (kuskus) ne'mo ana vahe kevua zamazeri rava huteno anage hu'ne. Efesasi vahe'motma antahiho, ina vahe'mo antahino keno osu'ne? Efesasia ranku'mamo'a Atemesi agetererfa ra anumzamofo mono nona kegava nehie. Ana a'mofo amema'a monafinti asga hurami'ne.
后来书记官设法安抚了民众。他说：“以弗所人呐！你们的城是看守伟大亚底米的神庙，也看守来自天堂的神像。这一点谁不知道呢？
36 Ana hu'negu ama ana zankura ke hakare osugahaze. Taganetma mani'netma ame'amara osutma tamagesa antahitetma anazana hugahaze.
这些都是不可辩驳的事实，你们应当保持平静，不可冲动行事。
37 Na'ankure tamagrama, ama ana vene'nema zamaretma e'nazana, ra mono nompintira kumazafa ose'na'e, tagrama anteneta mono hunentona a' anumzankura (goddess) huhavizana huonte'na'e.
你们抓到这里的两个人，既没有打劫庙宇，也没有亵渎我们的女神。
38 E'ina'ma Demetriusi'o agrane eri'za eneriza naga'mo'zama rumokizmima huzmante'nesigetma ke refakohu nonte zamaretma vinke'za, kva vahe'mofo zamure keaga hugantu hugama hugahaze.
如果低米丢和其他工匠想要控告谁，完全可以去找总督或提交法庭，可以在那里提交诉状。
39 Hu'neanagi mago'anema keagama hunaku hanutma, vahe'ma atruhu'za keagama azerirva nehaza knazupa kanisol vahete mareritma azerirava hugahaze.
如果还有其他问题，就应该进行合法的集会予以解决。
40 Na'ankure menima kehakarema nehuna zankuma, Romu rankva vahe'mo'za tantahigesageta hazenkefi manigahune. Na'ankure eriama huta zamasmisuna knare agafa'a omane'ne.
今天的骚乱毫无来由，我们实在无法评判，事实上，我们甚至可能需要为这件事情负责。”
41 E'inahu kema huno nezmasmino'a, ana atrua eritrege'za vuza e'za hu'naze.
说罢这番话，他就让暴徒们散去了。
